Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μεικτό χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου, στη γεωγραφική περιφέρεια της Μεσαορίας, περί τα 34 χιλιόμετρα δυτικά της πόλης της Αμμοχώστου. Βρίσκεται στην κατεχόμενη από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής περιοχή της Κύπρου.

Ο Στρογγυλός είναι κτισμένος σε μέσο υψόμετρο 48 μέτρων. Από πλευράς ανάγλυφου το τοπίο του είναι καμπίσιο χωρίς ιδιαίτερες μορφολογικές διακυμάνσεις, είναι δε διαμελισμένο από μικρούς χειμάρρους που ρέουν μόνο τους πολύ βροχερούς μήνες του χρόνου.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου, ενώ σε πολύ μικρότερη έκταση απαντώνται επίσης οι αποθέσεις του σχηματισμού Αθαλάσσας (ασβεστολιθικοί ψαμμίτες και άμμοι) και το Σύναγμα (αποθέσεις άμμων και χαλικιών της Πλειστόκαινης περιόδου). Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν προσχωσιγενή εδάφη και καφκάλλες.

Ο Στρογγυλός δέχεται μια πολύ χαμηλή μέση ετήσια βροχόπτωση που κυμαίνεται γύρω στα 300 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή του κυριαρχούσε, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, η μονοκαλλιέργεια των σιτηρών.

Όπως τα περισσότερα χωριά της Μεσαορίας έτσι και ο Στρογγυλός ανέπτυξε, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, τη κτηνοτροφία. Το 1973 εκτρέφονταν 1.126 πρόβατα, 305 κατσίκες, 214 αγελάδες, 11 βόδια και 3.820 πουλερικά.

Ο Στρογγυλός συνδέεται στα βόρεια με τον νέο δρόμο Λευκωσίας-Αμμοχώστου και στα νότια με τον παλαιό δρόμο Λευκωσίας-Αμμοχώστου. 'Συνδέεται επίσης με σκυρόστρωτο δρόμο στα νοτιοδυτικά με το χωριό Άσσια (περί τα 3 χμ.) και στα νοτιοανατολικά με το χωριό Βατιλή (περί τα 4 χμ.).

Το χωριό γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Το χωριό απαντάται και σε γένος ουδέτερο: Στρογγυλόν (το). Σύμφωνα προς μια άποψη πήρε την ονομασία αυτή επειδή τα σπίτια του ήσαν κτισμένα σε τέτοια διάταξη, ώστε μέσα στον κάμπο το χωριό ήταν συμπαγές και στρογγυλό. Ο G. Jeffery αποδίδει την ονομασία του χωριού στο ότι υπήρχε κάποτε εκεί ένας πέτρινος κύκλος, πιθανώς κατάλοιπα κάποιου στρογγυλού πύργου.

Πάντως το χωριό υφίστατο, με την ίδια ακριβώς ονομασία, κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια. Σε παλαιούς χάρτες βρίσκεται σημειωμένο ως Strogilo και ως StrongiΙο. Ο ντε Μας Λατρί, εξάλλου, αναφέρει ότι κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας το χωριό ήταν φέουδο που ανήκε στη μεγάλη μεσαιωνική οικογένεια των ντε Νόρες (de Nores). Τούτο επιβεβαιώνει ο μεσαιωνικός χρονογράφος Λεόντιος Μαχαιράς που αναφέρει (Χρονικόν, παρ. 631) πραστεῖον εἰς τόν Στρονγκυλόν της οικογένειας ντε Νόρες.

Ο ιστορικός Φλώριος Βουστρώνιος (16ος αιώνας) μνημονεύει το χωριό ως φέουδο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, γράφοντας την ονομασία του ως Strongelo, βεβαιώνει δε την κατοχή του από μέλη της γνωστής μεσαιωνικής οικογένειας των ντε Νόρες. Αναφέρει συγκεκριμένα ότι: κατά την αναδιανομή των φέουδων στην οποία είχε προβεί ο βασιλιάς της Κύπρου Ιάκωβος Β΄ μετά την άνοδό του στο θρόνο το 1460, το χωριό αυτό, μαζί με τα χωριά Πέρα, Ανάγυια και Αγιούς, παραχωρήθηκαν στον ευγενή Ιάκωβο ντε Νόρες «αφού ανήκαν στον πατέρα του».

Η εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στην Παναγία.

Οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοι του χωριού προσφυγοποιήθηκαν το καλοκαίρι του 1974. Οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοί του ονόμαζαν από παλιά το χωριά Turunglu. Την ίδια αυτή ονομασία διατηρούν και σήμερα.