Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Στην Κύπρο ο όρος στίβος έχει ταυτιστεί με τον κλασσικό αθλητισμό. Η πραγματική του σημασία είναι «αγωνιστικός χώρος» μέσα στον οποίο γίνονται αθλητικές αναμετρήσεις κάθε είδους. Ειδικότερα ο χαραγμένος διάδρομος αποστάσεως 400 μ. ο οποίος διαχωρίζεται σε 6 μέχρι 9 διαδρομές, με πλάτος 1,25 μ. η κάθε μια.

 

Τα αγωνίσματα στίβου χωρίζονται σε κατηγορίες ως εξής: Δρόμοι ταχύτητας (100, 200, 400 μ.), δρόμοι ημιαντοχής (800, 1.500 μ.), δρόμοι αντοχής (5.000, 10.000 μ., μαραθώνιος), δρόμοι με εμπόδια (110 μ., 400 μ., 3.000 με φυσικά εμπόδια), άλματα (εις  μήκος, εις ύψος, τριπλούν, επί κοντώ), βολές-ρίψεις (σφαιροβολία, δισκοβολία, ακοντισμός, σφυροβολία), βάδην (20 και 50 χλμ.), σκυταλοδρομίες (4X100 και 4X400 μ.) και δέκαθλο που περιλαμβάνει τα ακόλουθα κατά σειρά διεξαγωγής αγωνίσματα: 100 μ., άλμα εις μήκος, σφαιροβολία, άλμα εις ύψος, 400 μ., 110 μ. με εμπόδια, δισκοβολία, άλμα επί κοντώ, ακοντισμός και δρόμος 1.500 μ. (Στις γυναίκες δεν υπάρχει δέκαθλο, αλλά έπταθλο).

 

Στην Κύπρο, κατά τη διάρκεια των ετήσιων Παγκύπριων αγώνων, διεξάγονται όλα τα Ολυμπιακά αγωνίσματα ανδρών και γυναικών με μόνη εξαίρεση τα αγωνίσματα βάδην.

Στην Κύπρο ο στίβος άρχισε να καλλιεργείται πάνω σε οργανωμένη βάση την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα, όταν οι    Άγγλοι, αφού έβλεπαν πως με αθλητικές εκδηλώσεις που γίνονταν κατά τη διάρκεια θρησκευτικών συγκεντρώσεων εκαλλιεργείτο το εθνικό - αγωνιστικό συναίσθημα, απαγόρευσαν κάθε κίνηση μετά την «έλευση του σκότους», με το δικαιολογητικό πως γίνονταν κλοπές στα εμπορεύματα των πανηγυριστών. Σε αντιπερισπασμό αυτής της απαγόρευσης, πρώτη η Λεμεσός (1892) και η Λευκωσία πιο ύστερα (1894) ίδρυσαν τους Γυμναστικούς τους Συλλόγους «Ολύμπια» και «Παγκύπρια» με σκοπό την οργανωμένη πλέον διεξαγωγή αγώνων στίβου. Ταυτόχρονα δημιούργησαν τους αγωνιστικούς χώρους στους οποίους προετοίμαζαν τους αθλητές τους. Οι δυο πιο πάνω Σύλλογοι, μαζί με αθλητές της Πάφου και της Λάρνακας οι οποίοι ίδρυσαν εν τω μεταξύ τους δικούς τους Συλλόγους («Κόροιβος» και «Ζήνων» αντιστοίχως) το 1896 οργάνωσαν τους πρώτους Παγκύπριους αγώνες στο στάδιο της Λεμεσού που βρισκόταν στο μέρος που σήμερα καλύπτεται από τον δημόσιο κήπο. Τα αγωνίσματα των πρώτων αυτών Παγκυπρίων αγώνων ήσαν τα ακόλουθα:

 

Άλμα εις τρία μετά δρόμου, δρόμος ταχύτητος 100 μ., δρόμος 400 μ., γυμνάσματα επί μονόζυγου και δίζυγου ευστροφίας και ρώμης, άλμα εις ευ μετά δρόμου, σφαιροβολία, άλμα εις ύψος μετά δρόμου, δρόμος 800 μ., άλμα επί κοντώ, δρόμος 110 μ. μετ' εμποδίων. Από τους πιο πάνω αγώνες επελέγησαν δυο αθλητές (Αναστάσης Ανδρέου της Λεμεσού και Χαράλαμπος Νικολαΐδης της Λευκωσίας) για να ενισχύσουν την Ολυμπιακή ομάδα της Ελλάδας στους πρώτους νεότερους Ολυμπιακούς αγώνες των Αθηνών (1896).

 

Οι δεύτεροι Παγκύπριοι αγώνες στίβου έγιναν στη Λευκωσία το 1898 στο στάδιο που δημιουργήθηκε τον ίδιο χρόνο και κάλυπτε τον χώρο μεταξύ της εκκλησίας Αγίου Σάββα και του τείχους της Λευκωσίας. Το πρόγραμμα των αγώνων συμπληρώθηκε με νέα αγωνίσματα τα οποία για να τελεσθούν έπρεπε ν' αυξηθεί ο αριθμός των ημερών από δύο σε τέσσερις.    Ήταν πολύ χαρακτηριστικό το γεγονός ότι το πρόγραμμα που κυκλοφορούσε εκδιδόταν καθημερινά με τον ημερήσιο κατάλογο αγωνισμάτων. Το πρόγραμμα των Β' Παγκυπρίων αγώνων περιελάμβανε τα πιο κάτω αγωνίσματα: 110 μ. με εμπόδια, 100, 400, 800, 1.500 μ. και μαραθώνιο (20 μίλια), άλματα εις μήκος, ύψος, τριπλούν και επί κοντώ, σφαιροβολία, δισκοβολία, εφαλτήριο με λαβίδες και άνευ λαβίδων, μονόζυγο, κρίκους, δίζυγο, σκοποβολή, αναρρίχηση επί κάλῳ, άρση βαρών με το ένα και με τα δυο χέρια.

 

Η οργανώτρια πόλη φρόντιζε και για τη ψυχαγωγία των φιλοξενουμένων και αθλητών με διάφορες πολιτιστικές και ψυχαγωγικές εκδηλώσεις.

 

Στους τέσσερις πιο πάνω Γυμναστικούς Συλλόγους προστέθηκαν και αυτοί της Αμμοχώστου «Ευαγόρας», που ιδρύθηκε το 1903, και Κερύνειας «Πράξανδρος», που ιδρύθηκε επίσης το 1903. Και οι έξι κυπριακοί Σύλλογοι εντάχθηκαν στη δύναμη του ΣΕΓΑΣ (Σύνδεσμος Ελληνικών, Γυμναστικών, Αθλητικών Σωματείων) που ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1897. Οι Σύλλογοι της Λεμεσού και της Λευκωσίας ήσαν ιδρυτικά μέλη του Συνδέσμου αυτού.  Όλοι μαζί ήσαν υπεύθυνοι για την προετοιμασία και τη διοργάνωση των Παγκυπρίων αγώνων που γίνονταν κάθε χρόνο κατά κανόνα την εβδομάδα της Διακαινησίμου. Αποτελούσαν δε οι αγώνες αυτοί εθνική εκδήλωση στην οποία μετείχε κάθε οικογένεια.

 

Τα σχολεία αποτελούσαν τη βάση και την πηγή σε αθλητικό υλικό για τους Γυμναστικούς Συλλόγους. Οι σχολικοί αγώνες άρχισαν να οργανώνονται από το 1893 και καθιερώθηκαν πάνω σε μόνιμη βάση το 1928 με την τέλεση των πρώτων Παγκυπρίων μαθητικών αγώνων στην Λεμεσό. Οι Παγκύπριοι αγώνες συνεχίζονταν ομαλά με διακοπές μόνο κατά την περίοδο πολέμων, ασθενειών ή θρησκευτικών αναταραχών. Μαζί με τους Παγκύπριους αγώνες ετελούντο, με την επίβλεψη των Γυμναστικών Συλλόγων, και διάφοροι αγροτικοί. Πρωτοπόροι σ' αυτές τις εκδηλώσεις ήταν τα Λεύκαρα (1899), το  Όμοδος (1903), η Λύση (1903), η Ορμίδεια (1903), το Πραστειό, η Ζώδια, ο Στρόβολος, το Παραλίμνι, το Φρέναρος κ.α.

 

Από το 1923 στο πρόγραμμα των Παγκυπρίων αγώνων περιλαμβάνονταν και ομαδικά αθλήματα (ποδόσφαιρο, χόκεϋ, πετόσφαιρα), την καλλιέργεια των οποίων προωθούσαν οι έξι Γυμναστικοί Σύλλογοι.

 

Μετά την Οκτωβριανή επανάσταση του 1931 οι Άγγλοι απαγόρευσαν την τέλεση των Παγκυπρίων αγώνων και προώθησαν τη δημιουργία ποδοσφαιρικών ομάδων στα κυβερνητικά τμήματα. Οι πλείστοι αθλητές του στίβου επιδόθηκαν στο ποδόσφαιρο. Η οργανωμένη και υστερόβουλη αυτή ενέργεια των Άγγλων αντιμετωπίστηκε από τους Συλλόγους ανάλογα. Συνήλθαν και αποφάσισαν να οργανώσουν, αντί Παγκυπρίων αγώνων, διασωματειακούς.

 

Η  Ένωσις Νέων ΤΡΑΣΤ Λευκωσίας ανέλαβε την πρώτη αυτή διοργάνωση (12,16.6.1932) με νικήτριες ομάδες: ΑΕΛ (65 βαθμούς), ΤΡΑΣΤ (36), Ανόρθωσις (33), Πεζοπορικός (25), Απόλλων (11), Σούλι (11), ΑΜΟΛ (4), Ελευθέρια (3) και Ομόνοια Βαρωσίων (1). Η δεύτερη διασωματειακή συνάντηση ανετέθη στην Ανόρθωση (6,13.11.1932) με πρωταθλήτρια ομάδα την Ανόρθωση (62 β.). Ακολουθούσαν στη βαθμολογία ο Κεραυνός (54), ο Άρης (21), η ΕΠΑ (20), το ΑΠΟΕΛ (18) και το ΤΡΑΣΤ (5).

 

Το 1934 τα ποδοσφαιρικά σωματεία δημιούργησαν τη δική τους Κυπριακή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου*. Έτσι ενώ για τις πρώτες τρεις δεκαετίες του 20ού αιώνα το άθλημα αυτό ευρίσκετο υπό τους Συλλόγους, τώρα ανεξαρτητοποιήθηκε. Οι πλείστοι αθλητές στίβου αποτελούσαν τις βασικές ποδοσφαιρικές μονάδες. Η ανησυχία των υπευθύνων του στίβου τους ανάγκασε, στην προσπάθειά τους να περιορίσουν τη διαρροή των αθλητών, να δημιουργήσουν Τεχνική Επιτροπή Αθλητισμού Κύπρου  (TEAK). Σε σύσκεψη που έγινε στο οίκημα της ΕΠΑ Λάρνακας, στις 20.10.1935, τα προεδρεία των Γυμναστικών Συλλόγων μαζί με τους γυμναστές και φιλάθλους προχώρησαν στη σύσταση της Τεχνικής Επιτροπής. Μεταξύ των σκοπών της TEAK ήταν ἡ  ἐνθάρρυνσις καί προαγωγή τοῦ κλασσικοῦ  ἀθλητισμοῦ  ἐν Κύπρῳ διά τῆς τελέσεως ἀγώνων ἀνεξαρτήτως τῶν ὑπό τῶν Γυμναστικῶν Συλλόγων καθιερωμένων Παγκυπρίων.

 

Τη θέση του γραμματέα ανέθεσαν στον Λεύκιο Ζήνωνα της Λεμεσού κι αυτήν του ταμία στον Χαρίλαο Παντελίδη της Αμμοχώστου.

 

Οι πόλεις ανέλαβαν να τελέσουν τους ακόλουθους αγώνες στίβου: Λευκωσία «Τα Ταμάσια» (26.12.1935), Λάρνακα «Τα Κίτια» (9.2.1936), Αμμόχωστος «Τα Σαλαμίνια» (1.3.1936) και Λεμεσός «Τα Κούρια» (15.3.1936).

 

Στην Κύπρο διοργανώθηκαν Πανελλήνιοι αγώνες το 1925, Πανελλαδικοί το 1929, Πανελλήνιοι το 1947 και οι 66οι Πανελλήνιοι ανδρών και 45οι γυναικών το 1980 (26-28.9.1980). Το 1947 οι έξι Γυμναστικοί Σύλλογοι δημιούργησαν σε συνεργασία με τον ΣΕΓΑΣ Ελλάδος την Τοπική Επιτροπή ΣΕΓΑΣ Κύπρου (ΤΕΣΚ) με πρώτο πρόεδρο τον πολιτευτή δικηγόρο Ν. Κλ. Λανίτη. Η Επιτροπή αυτή προωθούσε και προγραμμάτιζε τις αθλητικές δραστηριότητες και ειδικότερα τον στίβο στην Κύπρο και την εκπροσώπησή του στο εξωτερικό. Πέραν των Παγκυπρίων αγώνων ανδρών και γυναικών καθιερώθηκαν οι εφηβικοί αγώνες, οι αγώνες νεανίδων, παίδων και κορασίδων, οι διασυλλογικοί, φθινοπωρινοί, εαρινοί, όπως και αγώνες εις μνήμην ηρώων (Μάτσεια, Αυξέντεια, Μυλώνεια κλπ.).

 

Ο κυπριακός στίβος από τα πρώτα του βήματα έκαμε έντονη την παρουσία του στον ελληνικό και τον διεθνή χώρο.

 

Από τους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες (1896) ενίσχυε την ελληνική εθνική ομάδα με αθλητές που ετοιμάζονταν από τους Γυμναστικούς Συλλόγους. Το ίδιο γινόταν και σ' όλους τους άλλους αγώνες στους οποίους έπαιρνε μέρος η Ελλάδα (Βαλκανικούς, Ευρωπαϊκούς, Μεσογειακούς κ.α.).

 

Οι Κύπριοι αθλητές υπήρξαν ανέκαθεν οι κάτοχοι ελληνικών επιδόσεων (Γ. Σκουταρίδης, Γ. Ζήνων, Ι. Ταλιάνος, Κ. Παντελίδης, Ρ. Φραγκούδης, Φρ. Μικελλίδης, Κ. Πετρίδης, Α. Παπαμιχαήλ, Χρ. Συμεωνίδης, Στ. Κυριακίδης, Δομνίτσα Λανίτου, Ηρώ Τσαγγαρίδου, Χ. Αϊβαλιώτης, Μ. Λάμπρου, Στ. Καλοπαίδη, Ρ. Παγδατή, Κ. Ονησιφόρου, Μ. Κασσιανίδης, Β. Χειμωνής, Λ. Λουκά, Π. Χατζηστάθης, Β. Σεργίδου, Α. Αβραάμ κ.α.).

 

Με την εγγραφή της Κύπρου στη Διεθνή Ερασιτεχνική Ομοσπονδία Στίβου (IAAF) το 1983, οι Γυμναστικοί Σύλλογοι της Κύπρου δημιούργησαν τη δική τους Κυπριακή Ομοσπονδία Ερασιτεχνικού Αθλητισμού Στίβου (ΚΟΕΑΣ) η οποία ανέλαβε την ευθύνη για την σε βάθος και ύψος καλλιέργεια του στίβου. Η Κύπρος πήρε μέρος για πρώτη φορά στους Ολυμπιακούς αγώνες με ανεξάρτητη ομάδα στίβου το 1984 και στη συνέχεια σε όλους τους άλλους Ολυμπιακούς αγώνες.

 

Πέραν της ΚΟΕΑΣ, και για να καταστεί δυνατή η συμμετοχή της σε άλλους διεθνείς αγώνες, δημιούργησε η Κύπρος ξεχωριστές Ομοσπονδίες στίβου όπως την Ομοσπονδία Κοινοπολιτειακών Αγώνων, την Ομοσπονδία Μεσογειακών Αγώνων και Πανεπιστημιακού Αθλητισμού.   Όλες οι πιο πάνω Ομοσπονδίες αποτελούν μέλη της Κυπριακής Ολυμπιακής Επιτροπής (ΚΟΕ) η οποία με τη σειρά της είναι εγγεγραμμένη στην αντίστοιχη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή από το 1979. Στη δύναμή της υπάγονται όλες οι κυπριακές Ομοσπονδίες για τον συντονισμό των διεθνών συμμετοχών τους.

 

Τόσο η ΚΟΕ όσο και όλες γενικά οι κυπριακές Ομοσπονδίες επιχορηγούνται από τον κρατικό φορέα το υ αθλητισμού που είναι ο Κυπριακός Οργανισμός Αθλητισμού (ΚΟΑ).

 

Τα τελευταία χρόνια έχουν αναδειχθεί πολλοί Κύπριοι αθλητές και αθλήτριες με διεθνείς επιτυχίες. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν οι: Κυριάκος Ιωάννου, Ελένη Αρτυματά, Δώρα Κυριάκου, Αννινος Μαρκουλλίδης, Πρόδρομος Κατσαντώνης, Ευριπίδης Δημοσθένους, Γιάννης Ζησιμίδης, Κώστας Ποχάνης, Έλλη Ευαγγελίδου, Ηλίας και Μιχάλης Λουκά, Άννα Φοιτίδου, Αλίσσα Καλλινίκου, Αγνή Χαραλάμπους, Γιώργος Αρέστης, Σκεύη Θεοδώρου, Απόστολος Παρέλλης, Ολυμπία Μενελάου, Μαριάννα Ζαχαριάδη, Φώτης Στεφανή κ.α.

 

Λεπτομέρειες για τους Γυμναστικούς Συλλόγους της Κύπρου και για τους σημαντικότερους αθλητές και αθλήτριες, βλέπε στα ανάλογα αυτοτελή λήμματα.

 

Α. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ