Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Θαυμάσια ορεινή τοποθεσία στην επαρχία Πάφου, περί τα 20 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του χωριού Λυσός, στα διοικητικά όρια του οποίου περιλαμβάνεται.

Στον Σταυρό της Ψώκας, που βρίσκεται μέσα στο δάσος της Πάφου, υπάρχει δασικός σταθμός καθώς και θαυμάσιος εκδρομικός χώρος δυναμικότητας 420 ατόμων που συγκεντρώνει αρκετούς εκδρομείς κατά τα Σαββατοκύριακα, ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες. Ο εκδρομικός αυτός χώρος, πνιγμένος στο πράσινο του πεύκου, του κυπαρισσιού, του δρυ, της κουμαριάς, της λατζ'ιάς και της τριμιθιάς, αποτελεί ιδεώδη χώρο για ξεκούραση και ηρεμία.

Βλέπε Βίντεο: Ο Σταυρός της Ψώκας. Πηγή:Cyprus Landscapes 

Στον δασικό σταθμό με τα ξύλινα σπίτια με τις κεραμιδένιες στέγες, διαμένουν μόνιμοι υπάλληλοι του Τμήματος Δασών, που είναι επιφορτισμένοι με τη διαφύλαξη της γύρω δασικής έκτασης. Σύμφωνα με τις επίσημες απογραφές πληθυσμού, το 1921 κατοικούσαν τον δασικό σταθμό 6 άτομα που ανήλθαν στα 17 το 1931. Στις απογραφές πληθυσμού του 1946 και του 1960 οι κάτοικοί του συνυπολογίζονταν με εκείνους του εγκαταλειμμένου σήμερα χωριού Άγιος Μερκούριος. Το 1976 οι κάτοικοι του δασικού σταθμού ανέρχονταν στους 65 ενώ στην απογραφή του 1982 οι κάτοικοί του περιελήφθησαν στον πληθυσμό του χωριού Λυσός.

Στο δάσος του Σταυρού της Ψώκας ζει το αγρινό* (Ovis ammon orientalis cyprius), που είναι είδος άγριου προβάτου το οποίο ζει μόνο στην Κύπρο και είναι προστατευόμενο.

Η οδική σύνδεση του Σταυρού της Ψώκας με τη γύρω περιοχή γίνεται με σκυρόστρωτους μαιανδρικούς δρόμους. Στα δυτικά συνδέεται με το εγκαταλειμμένο σήμερα χωριό Άγιος Μερκούριος (περί τα 15 χμ.) και στα βορειοανατολικά με το επίσης εγκαταλειμμένο χωριό Βροΐσια (περί τα 10 χμ.). Συνδέεται επίσης στα νότια με τον δασικό σταθμό της Αγιάς (περί τα 8 χμ.) και στα νοτιοανατολικά με τη μαγευτική κοιλάδα των Κέδρων (περί τα 12 χμ.).

Η τοποθεσία, όπως κι ο ομώνυμος ποταμός που έχει τις πηγές του στην περιοχή, οφείλει την ονομασία της στο γεγονός ότι υπήρχε κάποτε εκεί μοναστήρι του Σταυρού. Το μοναστήρι αυτό εγκαταλείφθηκε κι ερημώθηκε πριν από τα μέσα του 19ου αιώνα. Χαρακτηριστικά ο Κίτσενερ δείχνει στον χάρτη του (του 1885) ερειπωμένη εκκλησία μόνο. Παρά το ότι ο δασικός σταθμός ιδρύθηκε ένα χρόνο πιο πριν (το 1884) από τους Βρεττανούς, ο Κίτσενερ είχε εργαστεί ακόμη πιο πριν, γι’ αυτό και δεν δείχνει (το 1885) τον δασικό σταθμό, του οποίου οι αρχικές εγκαταστάσεις πυρπολήθηκαν από άνδρες της ΕΟΚΑ κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα.

Η εκκλησία του παλαιού μοναστηριού του Σταυρού της Ψώκας αναστηλώθηκε από το Τμήμα Αρχαιοτήτων. Για το μοναστήρι βλέπε λήμμα Σταυρού Τιμίου μοναστήρια.

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια