Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Στα 70 περίπου χρόνια κατά τα οποία όλων των ειδών αεροσκάφη πετούν πάνω από την Κύπρο, προσγειώνονται ή απογειώνονται από τα αεροδρόμιά της ή απλώς διασχίζουν τον εναέριο χώρο της, έχουν συμβεί διάφορα αεροπορικά δυστυχήματα. Άλλα χωρίς καθόλου θύματα, άλλα με ένα μόνο νεκρό κι άλλα με περισσότερους.

 

Ο πίνακας των κυριοτέρων αεροπορικών δυστυχημάτων που συνέβησαν στην Κύπρο (και στον οποίο δεν περιλαμβάνονται οι καταρρίψεις ή πτώσεις αεροσκαφών κατά τη διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων όπως στα χρόνια του Β' Παγκοσμίου πολέμου, το 1963-64 και την εισβολή του 1974), είναι ο ακόλουθος:

 

1) 24 Φεβρουαρίου 1962: Αναγκαστική προσγείωση, λόγω βλάβης των κινητήρων του, μεταξύ Κολώνης και Γεροσκήπου, τετρακινητήριου αεροσκάφους τύπου «Ιλιούσιν IL-18» των Ρουμανικών Αερογραμμών. 79 επιβάτες, 8μελές πλήρωμα. Χωρίς θύματα.

 

2) 17 Αυγούστου 1962: Συντριβή αεριωθουμένου καταδιωκτικού τύπου «Χώκερ Χάντερ» της RAF, στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας. Χωρίς θύματα.

 

3) 27 Μαρτίου 1964: Πτώση μονοκινητήριου ελικοφόρου τύπου «Yak 2» κοντά στο χωριό Φιλιά. Χωρίς θύματα.

 

4) 5 Μαρτίου 1965: Συντριβή μονοκινητήριου ελικοφόρου τύπου «Ώστερ» της ΟΥΝΦΙΚΥΠ κατά την προσγείωσή του στην Αμμόχωστο. Χωρίς θύματα.

 

5) 7 Απριλίου 1966: Πτώση ελικοπτέρου της ΟΥΝΦΙΚΥΠ κοντά στο χωριό Πραστειό Αμμοχώστου.   Το ελικόπτερο, τύπου «Σιού», χειριζόταν ο Βρεττανός ταγματάρχης Παβέυ, που σκοτώθηκε.

 

6) Ιούλιος 1966: Συντριβή στο μικρό αεροδρόμιο Αθαλάσσας, αεροσκάφους της Κυπριακής Αστυνομίας, μονοκινητήριου τύπου «Πάιπερ Κολτ». Τραυματίστηκε ο υπαστυνόμος Παπαδόπουλος.

 

7) 9 Αυγούστου1966: Συντριβή μικρού αεροσκάφους τύπου «Πάιπερ Κολτ» κοντά στο αεροδρόμιο Λευκωσίας. Τραυματίστηκε σοβαρά ο χειριστής του υπαστυνόμος Γεώργιος Ράφτης.

 

8) 11 Αυγούστου 1966: Αναγκαστική προσγείωση μικρού αεροσκάφους της Αστυνομίας, τύπου "D.O.-27". μεταξύ των χωριών Αναλιόντα και Λυθροδόντα.  Δύο τραυματίες.

 

9) 16 Σεπτεμβρίου 1966: Μονοκινητήριο τύπου «Ώστερ» της ΟΥΝΦΙΚΥΠ έκανε αναγκαστική προσγείωση κοντά στην Πάφο. Χωρίς θύματα.

 

10) 22 Οκτωβρίου 1966: Αεριωθούμενο της RAF τύπου «Φόλλαντ Γκνάτ» του σμήνους επιδείξεων «Κόκκινα Βέλη» προσέκρουσε σε ηλεκτρικά καλώδια στη Δεκέλεια. Χωρίς θύματα. Διεκόπη όμως η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος σε  ολόκληρη την Κύπρο. Ο πιλότος κατόρθωσε να προσγειώσει με ασφάλεια το αεροσκάφος.

 

11) 20 Απριλίου 1967: Συντριβή τετρακινητήριου ελικοφόρου αεροσκάφους τύπου «Μπρίστολ Μπριττάνια», μεταξύ Λακατάμιας και αεροδρομίου Λευκωσίας, κατά τη διάρκεια χαλαζοθύελλας. Το αεροσκάφος προερχόταν από τη Μπαγκόκ της Ταϋλάνδης και δοκίμασε να προσγειωθεί στη Λευκωσία, επειδή το αεροδρόμιο του Καΐρου ήταν κλειστό. Προσέκρουσε σε χαμηλούς λόφους και διαλύθηκε. Το αεροσκάφος ανήκε στην εταιρεία «Γκλομπ Αίαρ» κι είχε προορισμό τη Ζυρίχη μέσω Καΐρου. Επέβαιναν 120 επιβάτες και 10μελές πλήρωμα. Νεκροί 129, τραυματίας ένας. Ήταν το πιο σοβαρό αεροπορικό δυστύχημα που συνέβη ποτέ στην Κύπρο κι ένα από τα πιο σοβαρά στον κόσμο.

 

12) 21 Απριλίου 1967: Βλάβη αεροπλάνου τύπου «Μπρίστολ Μπριττάνια» ενώ πετούσε πάνω από την Κύπρο. Προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας αφού έριξε τα καύσιμα του στη θάλασσα. Επέβαιναν 70 άτομα. Χωρίς θύματα. 

 

13) 15 Μαϊου 1967: Αναγκαστική προσγείωση ελικοπτέρου της ΟΥΝΦΙΚΥΠ κοντά στην Αχερίτου. Χωρίς θύματα.

 

14) 12 Οκτωβρίου 1967: Αεροσκάφος των Κυπριακών Αερογραμμών, τετρακινητήριο τύπου «Κόμετ 4Β», κατέπεσε στη θάλασσα μεταξύ Καστελλορίζου και Ρόδου ενώ εκτελούσε το δρομολόγιο Αθήνας- Λευκωσίας. Επέβαιναν 66 άτομα περιλαμβανομένου του πληρώματος. Σκοτώθηκαν όλοι. Πιστεύεται ότι το αεροσκάφος εξερράγη σε ύψος 9.000 μέτρων από έκρηξη βόμβας. Μ' αυτό επρόκειτο να ταξιδέψει κι ο στρατηγός Γεώργιος Γρίβας ο οποίος ανέβαλε, την τελευταία στιγμή, το ταξίδι του. Ήταν το σοβαρότερο συμβάν σε αεροσκάφος των Κυπριακών Αερογραμμών.

 

15) 29 Οκτωβρίου 1967: Αναγκαστική προσγείωση μονοκινητήριου τύπου «Πάιπερ Ρ.Α.-22» της Αερολέσχης, κοντά στο χωριό Γερόλακκος. Χωρίς θύματα.

 

16) 2 Νοεμβρίου 1967: Αναγκαστική προσγείωση στο αεροδρόμιο Λευκωσίας αεροσκάφους τύπου «Κονστελλέισιον» της Ινδικής Αεροπορίας, αφού επλήγη από κεραυνό στον εναέριο χώρο της Κύπρου. Χωρίς θύματα.

 

17) 4 Φεβρουαρίου 1968: Αναγκαστική προσγείωση στο Ακρωτήρι αεροσκάφους τύπου «Κόμετ 4 Β» της Ολυμπιακής Αεροπορίας, ύστερα από σοβαρή βλάβη στο σύστημα προσγείωσης. Επέβαιναν 52 επιβάτες και 8μελές πλήρωμα. Χωρίς θύματα.

 

18) Ιανουάριος 1970: Αναγκαστική προσγείωση του προεδρικού ελικοπτέρου που μετέφερε τον πρόεδρο Μακάριο από τη Λευκωσία στην Πάφο, σε ξέφωτο στο Τρόοδος.   Χωρίς  θύματα.   Πιθανό  να επρόκειτο για σαμποτάζ. Το επεισόδιο είχε κρατηθεί μυστικό.

 

19) 15 Μαρτίου 1972: Αναγκαστική προσγείωση αεροσκάφους τύπου «Τράιτεντ 2» των Κυπριακών Αερογραμμών στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικής πτήσης. Χωρίς θύματα.

 

20) 29 Ιανουαρίου 1973: Το αεροσκάφος «Ιλιούσιν 18» των Ηνωμένων Αιγυπτιακών Αερογραμμών,  εκτελούσε την πτήση 741 με προορισμό το Διεθνές Αεροδρόμιο Λευκωσίας και ενώ το αεροσκάφος πλησίαζε την προσγείωση, χτύπησε καθέτως σε μία κορυφογραμμή  του Πενταδακτύλου (Κυπαρισσόβουνος) και εξερράγη, αφήνοντας πίσω του 37 ανθρώπους νεκρούς. Συγκεκριμένα, γύρω στις 18:45, όταν μπήκε στο FIR Λευκωσίας, καθώς επιχειρούσε την τελευταία στροφή για να προσεγγίσει το αεροδρόμιο της Λευκωσίας, χτύπησε καθέτως στο βουνό του Πενταδάκτυλου και εξερράγη, σκορπώντας τον θάνατο στους επιβαίνοντες.

 

Στο αεροσκάφος βρίσκονταν 30 επιβάτες και 7 μέλη του πληρώματος, στην πλειονότητα τους Βρετανοί και Αιγύπτιοι. Κομμάτια από το αεροσκάφος αλλά και πτώματα αντίκρισαν οι διασώστες που έσπευσαν στο σημείο με το θέαμα να είναι φρικιαστικό ενώ όπως δημοσίευσαν τότε οι εφημερίδας τα τελευταία λόγια του πιλότου ήταν «Έτοιμος δια προσέγγισιν. Τελικά προσέγγισις».

Όσον αφορά τα αίτια της τραγωδίας φαίνεται ότι ο κυβερνήτης πετούσε σε πολύ χαμηλό ύψος με αποτέλεσμα να προσκρούσει στην κορυφογραμμή του Πενταδακτύλου.

 

Μετά την συντριβή το θέαμα ήταν φρικιαστικό σύμφωνα με μαρτυρίες της τότε εποχής. Στο σημείο έσπευσαν Πυροσβεστικές δυνάμεις, αστυνομικοί και στρατιώτες.

 

 Χαρακτηριστική ήταν η μαρτυρία, από ένα πυροσβέστη, όπως δημοσιεύεται στην εφημερίδα «Ο ΑΓΩΝ». Συγκεκριμένα αναφέρει: «Τα πτώματα καίγονται μαζί με τα δέντρα, είναι ένα τρομερό θέαμα» και συνεχίζει: «Στο σημείο που συνετρίβη το αεροπλάνο βρέθηκε μία καρέκλα σφηνωμένη κάτω από ένα βράχο. Μία γυναίκα δίπλα από την άτρακτο κρεμόταν από ένα δέντρο. Πιο κάτω ένας άλλος νεκρός κειτόταν με ένα βιβλίο, τελείως άθικτο στο πλευρό του».

 

21) 3 Φεβρουαρίου 1973: Παρέκκλιση από τον διάδρομο τροχιοδρόμησης του αεροδρομίου Λευκωσίας  αεροσκάφους τύπου «Ντάγκλας DC 8» της«Αλιτάλια». Χωρίς θύματα.

 

22) 6 Φεβρουαρίου 1973: Συντριβή ελικοπτέρου τύπου «Ουίργουιντ» της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στο αεροδρόμιο Λευκωσίας. Χωρίς θύματα.

 

23) 3 Απριλίου 1973: Πτώση αεροσκάφους τύπου «Λάιτνιγκ» της RAF στη θάλασσα, κοντά στο Βασιλικό, κατά τη διάρκεια στρατιωτικών ασκήσεων των Βρεττανών. Ο πιλότος διεσώθη με αλεξίπτωτο.

 

24) 29 Αυγούστου 1973: Παρέκκλιση από τον διάδρομο προσγείωσης του αεροδρομίου Λευκωσίας αεροσκάφους των Τσεχοσλοβακικών   Αερογραμμών.   Επέβαιναν 62 επιβάτες και 8μελές πλήρωμα. Μερικοί ελαφρά τραυματίες. 

 

25) 25 Σεπτεμβρίου 1973: Πτώση αεριωθουμένου καταδιωκτικού τύπου «Χάρριερ»   της RAF κατά τη διάρκεια επιδείξεων, στην Επισκοπή. Τραυματισμός του πιλότου.

 

26) 26 Σεπτεμβρίου 1974: Συντριβή στρατιωτικού αεροσκάφους τύπου «Ντορνιέρ»   της Τουρκικής Αεροπορίας στο κατεχόμενο Κρινί. Σκοτώθηκαν 3 αξιωματικοί.

 

27) 7 Δεκεμβρίου 1977: Συντριβή αμερικανικού κατασκοπευτικού αεροσκάφους τύπου «Λόκχηντ U-2» στο Ακρωτήρι. Σκοτώθηκαν ο πιλότος  του Σμήναρχος Ρ. Χέντερσον και 5 πολίτες που εργάζονταν στο αεροδρόμιο. Άλλοι 6 τραυματίστηκαν.

 

28) 8 Αυγούστου 1978: Πτώση εκπαιδευτικού αεροσκάφους τύπου «Σέσσνα» της Αερολέσχης Κύπρου σε χαράδρα στην περιοχή Αγίου Θεοδώρου - Ψεματισμένου. Επέβαιναν 2 άτομα, που σώθηκαν.

 

29) 13 Δεκεμβρίου 1979: Πτώση αεροσκάφους τύπου «Σέσσνα» κοντά στο αεροδρόμιο Λευκωσίας. Ο Κύπριος πιλότος Ανδρέας Ιωαννίδης σκοτώθηκε, ενώ σοβαρά τραυματίστηκε ο εκπαιδευόμενος Σουηδός Λαρς Σβένσον.

 

Κατά τα επόμενα χρόνια σοβαρά αεροπορικά δυστυχήματα έπληξαν ιδίως την Εθνική Φρουρά, η οποία είχε τις ακόλουθες τραγικές απώλειες:

 

30) 10 Ιουλίου 2002: Την αυγή της ημέρας αυτής κατέπεσε κοντά στο χωριό Κούκλια της επαρχίας Πάφου στρατιωτικό ελικόπτερο τύπου «Bell» που είχε απογειωθεί από τη βάση της Λακατάμειας και κατευθυνόταν προς την αεροπορική βάση «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο. Σκοτώθηκαν όλοι οι επιβαίνοντες σ’ αυτό στρατιωτικοί, που ήσαν: ο αρχηγός της Εθνικής Φρουράς στρατηγός Ευάγγελος Φλωράκης, ο διοικητής της Αεροπορίας ταξίαρχος Στυλιανός Δεμέναγας, ο σμηναγός Πάρις Αθανασιάδης, ο υποσμηναγός Μιχάλης Σιακαλλής και ο υπασπιστής του αρχηγού υποπλοίαρχος Νίκος Γεωργίου.

           

31) 10 Σεπτεμβρίου 2005: Εκπαιδευτικό μονοκίνητο αεροσκάφος της Εθνικής Φρουράς τύπου PC-9, Pilatus πετώντας εκτός πορείας, κατέπεσε και συνετρίβη κοντά στο χωριό Κολόσσι της επαρχίας Λεμεσού. Το αεροσκάφος έπαιρνε μέρος σε άσκηση διοικητικής μέριμνας.

 

Από την πτώση του μικρού αεροπλάνου υπήρξαν δύο νεκροί, ο ιπτάμενος σμηναγός Φεραίος Κούλλουμος, κυβερνήτης του μικρού αεροπλάνου, και ο ιπτάμενος υποσμηναγός, συγκυβερνήτης, Φώτης Κωνσταντίνου.

 

Το αεροπλάνο χτύπησε σε καμπαναριό στο χωριό Κολόσσι, 5 χλμ. δυτικά της Λεμεσού. Στη συνέχεια υπήρξε σύγκρουση σε προεξοχή διώροφου σπιτιού και ύστερα καρφώθηκε στο γκαράζ γειτονικής κατοικίας που τυλίχθηκε στις φλόγες, σε μικρή απόσταση από το μεσαιωνικό Κάστρο Κολοσσίου.

Τραγική ειρωνία, ο 29χρονος ιπτάμενος υποσμηναγός Φώτης Κωνσταντίνου επρόκειτο να τελέσει την Κυριακή τους αρραβώνες του στο Κολόσσι, στο σημείο όπου συνετρίβη το αεροσκάφος.

Την ώρα της συντριβής το μικρό αεροσκάφος κατευθυνόταν από την Πάφο προς τον Αγιο Ιωάννη Μαλούντας, κοντά στη Λευκωσία, όπου βρίσκονταν ο υπουργός Αμυνας Κυριάκος Μαυρονικόλας και ο αρχηγός της Εθνικής Φρουράς, αντιστράτηγος Αθανάσιος Νικολοδήμος. 

 

Το αεροσκάφος, που έφερε την επωνυμία «Αμμόχωστος», είναι ένα εκ των δύο εκπαιδευτικών στρατιωτικών αεροπλάνων που διαθέτει η Εθνική Φρουρά. Είναι ελβετικής κατασκευής και αποκτήθηκε το 1989.

 

32) 5 Ιουλίου 2006: Στρατιωτικό ελικόπτερο τύπου MI 35 P που εκτελούσε εκπαιδευτική πτήση, κατέπεσε και συνετρίβη κοντά στο χωριό Αγία Μαρινούδα της επαρχίας Πάφου. Σκοτώθηκαν οι δύο επιβαίνοντες, ο σμηναγός Ανδρέας Παπασωζόμενος και ο Ρώσος εκπαιδευτής σμήναρχος Yuri Oleynik.

   

Εκτος Κύπρου 

       

Με την Κύπρο, έμμεσα, σχετίστηκε και η πτώση στη θάλασσα ελληνικού στρατιωτικού ελικοπτέρου τύπου «Σινούκ». Το ελικόπτερο μετέφερε από την Αθήνα στο Άγιον Όρος τον Κύπριο πατριάρχη Αλεξανδρείας Πέτρο Ζ’ και εννέα μέλη της συνοδείας του, είχε δε και 5μελές πλήρωμα. Το ελικόπτερο κατέπεσε στη θαλάσσια περιοχή του Αγίου Όρους στις 11 Σεπτεμβρίου 2004. Σκοτώθηκαν όλοι οι επιβαίνοντες, μεταξύ των οποίων και οι Κύπριοι: πατριάρχης Αλεξανδρείας Πέτρος, ο αδελφός του Γεώργιος Παπαπέτρου και ο ηγούμενος της μονής Μαχαιρά Αρσένιος.

 

Η μεγαλύτερη, ωστόσο, νεότερη αεροπορική τραγωδία που συγκλόνισε την Κύπρο, συνέβη στις 14 Αυγούστου 2005 με τη πτώση και συντριβή στην Ελλάδα επιβατικού αεροπλάνου της κυπριακής εταιρείας «΄Ηλιος». Οι 115 επιβάτες και το 6μελές πλήρωμα, συνολικά 121 άνθρωποι, έχασαν τη ζωή τους. Εκτός από τον Γερμανό κυβερνήτη, όλοι οι άλλοι ήσαν Κύπριοι, κυρίως οικογένειες ή μέλη οικογενειών που ταξίδευαν για τις καλοκαιρινές τους διακοπές, καθώς και 12 Ελλαδίτες που επέστρεφαν στην Ελλάδα. Κύπριοι ήταν και ο συγκυβερνήτης και τα άλλα μέλη του πληρώματος.

 

Το αεροσκάφος, τύπου Boeing 737 - 31S, που θα εκτελούσε πτήση προς Αθήνα και Πράγα, απογειώθηκε από το αεροδρόμιο Λάρνακας στις 09.07. Ύστερα από πτήση 30 λεπτών χάθηκε η επικοινωνία με το αεροσκάφος, που όμως συνέχισε την πτήση του. Στις 10.35, ενώ πετούσε στον ελληνικό εναέριο χώρο χωρίς να καθίστατο δυνατή η επικοινωνία μαζί του, οι ελληνικές αρχές το χαρακτήρισαν ως «περίπτωση υπόπτου σκάφους» και ενεργοποίησαν τη διαδικασία «Renegate» που προβλέπει ακόμη και κατάρριψη. Στις 10.55 απογειώθηκαν δύο πολεμικά αεροσκάφη τύπου F 16 της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας που, λίγο αργότερα, πλησίασαν το Boeing αλλά χωρίς να κατορθώσουν να επικοινωνήσουν μαζί του ούτε με οπτική επαφή. Οι πιλότοι των πολεμικών ανέφεραν ότι ο κυβερνήτης του αεροσκάφους δεν βρισκόταν στη θέση του ενώ ο συγκυβερνήτης φαινόταν είτε νεκρός είτε αναίσθητος. Προφανώς το αεροπλάνο εξακολουθούσε να πετάει με τον αυτόματο πιλότο, ακολουθώντας την δεδομένη πορεία του. Στις 11.45 (και ενώ θα έπρεπε να είχε προσγειωθεί στο ελληνικό αεροδρόμιο γύρω στις 10.30) οι πιλότοι των πολεμικών ανέφεραν ότι θεάθηκε ένα άλλο άτομο στην καμπίνα διακυβέρνησης, που προσπαθούσε να θέσει υπό τον έλεγχό του το ακυβέρνητο αεροπλάνο. Σ’ ολόκληρο το σκάφος δεν φαινόταν καμία ένδειξη ύπαρξης άλλης ζωής, ενώ τούτο έκανε τώρα κύκλους, όχι μακριά από το αεροδρόμιο της Αθήνας. Τελικά, όταν του σώθηκαν τα καύσιμα, το αεροπλάνο συνετρίβη στις 12.04 σε λοφώδη περιοχή κοντά στον οικισμό Γραμματικό.

 

Το δυστύχημα αυτό προκάλεσε τεράστιο διεθνές ενδιαφέρον εφόσον η ίδια η πτήση του αλλά και η συντριβή του χαρακτηρίστηκαν πρωτοφανείς και μυστηριώδεις. Το πόρισμα της διερεύνησης του δυστυχήματος, που εξεδόθη ένα και πλέον χρόνο μετά την τραγωδία, αναφέρεται σε σειρά από συγκυρίες, λάθη και παραλείψεις. Οι επιβαίνοντες, μεταξύ των οποίων και παιδιά, είχαν χάσει τις αισθήσεις τους από νωρίς και ήταν νεκροί, τουλάχιστον οι περισσότεροι, πριν τη συντριβή. Διαπιστώθηκε ότι ένα τουλάχιστον άτομο που είχε τις αισθήσεις του λίγο πριν τη συντριβή, ήταν ο Κύπριος αεροσυνοδός Ανδρέας Προδρόμου, που είχε πάρει και μαθήματα πιλότου, ο οποίος προσπάθησε να θέσει το αεροσκάφος υπό τον έλεγχό του, χωρίς ωστόσο να το κατορθώσει.