Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η εταιρεία Κυπριακές Αερογραμμές υπήρξε ο αεροπορικός μεταφορέας της Κύπρου. Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην αεροπορική σύνδεση του νησιού με το εξωτερικό από το 1947, έχοντας κερδίσει τη διεθνή εκτίμηση, και η συμβολή της στην εισροή ξένου συναλλάγματος και γενικά στην οικονομία του τόπου ήταν πολύ αξιόλογη για πολλά χρόνια. Βάση των ΚΑ ήταν αρχικά το αεροδρόμιο Λευκωσίας και μετά το 1974 τα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου. 

 

Οι Κυπριακές Αερογραμμές άρχισαν τη λειτουργία τους επί Αγγλοκρατίας και συγκεκριμένα στις 24 Σεπτεμβρίου 1947, με εγκεκριμένο κεφάλαιο £250.000. Κύριοι μέτοχοι ήταν οι Βρεττανικές Ευρωπαϊκές Αερογραμμές (ΒΕΑ) με 44,90%, η αποικιακή κυβέρνηση με 22,45% και διάφοροι τοπικοί μέτοχοι με 32,65%. Δυο μήνες μετά την ίδρυση της η εταιρεία συνήψε συμφωνία με τη ΒΕΑ, βάσει της οποίας η τελευταία ανέλαβε να εκτελεί τα δρομολόγια των Κ. Α. Τον Απρίλιο του 1948 οι Κ. Α. εξασφάλισαν τρία αεροπλάνα Dakota και άρχισαν να εκτελούν οι ίδιες δρομολόγια στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη (Βηρυτός, Κάιρο, Χάιφα, Κωνσταντινούπολη, Αθήνα, Ρώμη).

 

Το 1951 η ΒΕΑ πώλησε το 50% των μετοχών της στη Βρεττανική Εταιρεία Υπερπόντιων Αερογραμμών (BOAC) και έτσι οι μετοχές της περιορίστηκαν στο 23,3%.

 

Το 1952 η ΒΕΑ, ύστερα από συμφωνία με τις Κ.Α. ανέλαβε να εκτελεί το δρομολόγιο Λονδίνου-Λευκωσίας με αεροπλάνα "Elizabethan", αποφεύγοντας αλλαγή αεροπλάνου στην Αθήνα. Τον επόμενο χρόνο, τα "Elizabethan" αντικαταστάθηκαν με αεροπλάνα Viscount. Το 1956 και το 1957 οι Κ.Α. υπέστησαν σημαντική ζημιά εξαιτίας της κατάστασης στην Κύπρο με τον αντιαποικιακό αγώνα και της αγγλογαλλικής επέμβασης στο Σουέζ με ορμητήριο την Κύπρο. Από τις 28 Ιανουαρίου 1958 η ΒΕΑ ανέλαβε να εκτελεί όλες τις υπηρεσίες των Κ.Α. ύστερα από σχετική διευθέτηση μεταξύ τους. Κατά τη διάρκεια του 1959 η συχνότητα των πτήσεων αυξήθηκε και τα οικονομικά της εταιρείας βελτιώθηκαν. Μέχρι το τέλος του 1959 ο αριθμός των εργοδοτουμένων στις Κ.Α. διπλασιάστηκε σχεδόν και για πρώτη φορά προσελήφθησαν Κύπριοι αεροσυνοδοί.

 

Η BOAC ξαναπώλησε τις μετοχές της στη ΒΕΑ, η οποία ξανάγινε ο κυριότερος μέτοχος. Με τη σειρά της, η ΒΕΑ, πρόσφερε αυτές τις μετοχές προς την κυβέρνηση της νεοσύστατης Κυπριακής Δημοκρατίας στην τιμή αγοράς. Μ' αυτό τον τρόπο, η κυπριακή κυβέρνηση έγινε ο κυριότερος μέτοχος, με 53,2%. Τοπικοί μέτοχοι είχαν το 24,1% και η ΒΕΑ το 22 7%.

 

Τον Απρίλιο του 1960, το αεροσκάφος Comet 48 άρχισε να χρησιμοποιείται σε όλες τις πτήσεις μεταξύ Κύπρου και Μέσης Ανατολής, και έτσι οι Κ.Α. έγιναν η πρώτη αεροπορική εταιρεία στην περιοχή που εισήγαγε το καθαρά αεριωθούμενο αεροσκάφος.

 

Το 1963 οι αεροπορικές συγκοινωνίες αυξήθηκαν σημαντικά και η εταιρεία πήρε ενεργό μέρος στην προσπάθεια της κυβέρνησης για την προώθηση του τουρισμού στην Κύπρο.

 

Το 1967 σημαδεύτηκε από ένα τραγικό γεγονός. Αεροσκάφος των Κ.Α. κατέπεσε στη θάλασσα μεταξύ Καστελλορίζου και Ρόδου, ενώ εκτελούσε το δρομολόγιο μεταξύ Λευκωσίας - Αθήνας, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 66 επιβάτες και το πλήρωμα. 

 

Το 1969 στάθηκε σημαντικό για την ανάπτυξη των Κ.Α. Το χρόνο αυτό η εταιρεία αγόρασε τα δικά της σύγχρονα αεροσκάφη, δυο καινούργια Trident Two, που εκτελούσαν τα δρομολόγια Λευκωσίας - Αθηνών και Λευκωσίας-Λονδίνου, καθώς και το νέο δρομολόγιο Λευκωσίας-Φραγκφούρτης.

 

Το 1970 οι ΚΑ. ίδρυσαν θυγατρική εταιρεία ναυλωμένων πτήσεων, την Cyprair Tours Limited, με στόχο την προώθηση της προσέλκυσης τουριστών στην Κύπρο.

 

Το 1971 ήταν χρόνος αξιοσημείωτης προόδου για τις ΚΑ., που καθιερώθηκαν ως πλήρης διεθνής αεροπορικός μεταφορέας. Tο χρόνο αυτό πραγματοποιήθηκαν 1.315 πτήσεις και μεταφέρθηκαν 150.170 επιβάτες. Τα κέρδη ανήλθαν σε £226.124 και ήσαν τα ψηλότερα που είχε πετύχει ως τότε η εταιρεία.

 

Στις αρχές του 1972 οι Κ. Α. αποφάσισαν να αγοράσουν ακόμη δυο αεροσκάφη, τύπου Trident One. Ωσότου παραλάβουν τα αεροσκάφη τους οι ΚΑ. ενοικίασαν ένα Trident από τη ΒΕΑ.

 

Το 1973, με ένα στόλο τεσσάρων αεροσκαφών, οι ΚΑ. αύξησαν τις απευθείας πτήσεις τους προς και από την Ευρώπη.

 

Το 1974 η εταιρεία απέκτησε ακόμη ένα αεροσκάφος, τύπου BAC 1-11, που ενοικίασε από τη Court Line Aviation και ετοίμασε σχέδια για επέκταση των δραστηριοτήτων της. Όμως το πραξικόπημα και η εισβολή σταμάτησαν την επιτυχημένη πορεία των Κ.Α. που εντελώς ξαφνικά βρέθηκαν χωρίς αεροπλάνα και χωρίς αεροδρόμιο. Ένα από τα Trident της εταιρείας καταστράφηκε ολότελα, ενώ τα υπόλοιπα έμειναν καθηλωμένα στο διεθνές αεροδρόμιο Λευκωσίας, το οποίο μετά την εισβολή είχε τεθεί υπό τον έλεγχο της ειρηνευτικής δύναμης των Ηνωμένων Εθνών. (Τα παγιδευμένα αεροπλάνα αφέθησαν να απογειωθούν το 1976 και το 1977). Οι μήνες που ακολούθησαν, ωσότου μπορέσει να επαναλάβει τις πτήσεις της η εταιρεία, ήταν περίοδος αγώνα για επιβίωσή της, ενώ παράλληλα η κυπριακή κυβέρνηση ασχολείτο με την κατασκευή νέου αεροδρομίου, στη Λάρνακα. Οι Κ.Α. ξανάρχισαν τις πτήσεις τους από το αεροδρόμιο αυτό στις 8 Φεβρουαρίου 1975, με δυο Viscount των 73 θέσεων που ενοικίασαν από την British Midland Airways. Οι πρώτες πτήσεις έγιναν προς Βηρυτό, Τελ Αβίβ και Αθήνα μέσω Ηρακλείου.

 

Σταδιακά η εταιρεία εξασφάλισε μερικά σκόμη αεροσκάφη (Boeing 707) και επεξέτεινε το δίκτυο των δρομολογίων της. Μέχρι το τέλος του 1976 οι Κ.Α. πραγματοποιούσαν πτήσεις προς όλες σχεδόν τις χώρες της Μέσης Ανατολής και προς τέσσερις ευρωπαϊκές πόλεις (Αθήνα, Παρίσι, Φραγκφούρτη και Λονδίνο).

 

Το 1977 η εταιρεία σημείωσε αξιόλογη πρόοδο. Πραγματοποίησε 2.399 πτήσεις και μετέφερε 288.078 επιβάτες, καθώς και 8.357.673 κιλά αεροπορικού φορτίου, κυρίως αγροτικά και βιομηχανικά προϊόντα.

 

Το 1978, ένα απροσδόκητο γεγονός επηρέασε αρνητικά την πρόοδο των Κ. Α. Ήταν η μάχη του αεροδρομίου της Λάρνακας, κατά την οποία αιγυπτιακή δύναμη επιτέθηκε εναντίον αεροσκάφους της εταιρείας, μέσα στο οποίο Άραβες κρατούσαν ομήρους. Σε ανταλλαγή πυρών με την Εθνική Φρουρά, που ακολούθησε, και κατά την οποία υπήρξαν θύματα μεταξύ των Αιγυπτίων στρατιωτών, ενώ σκοτώθηκε και ένας υπάλληλος των Κ.Α., δυο αεροπλάνα της εταιρείας υπέστησαν σοβαρές ζημιές (βλέπε και λήμμα αεροδρομίου Λάρνακας γεγονότα). Μετά τα γεγονότα αυτά διακόπηκαν οι πτήσεις μεταξύ Λάρνακας και Καΐρου. Η διακοπή κράτησε ως τον Νοέβριο του 1979.

(Βλέπε και λήμμα Αεροπειρατείες)

 

Το 1980, παρά την αύξηση των δραστηριοτήτων της (2.695 πτήσεις, 440.792 επιβάτες και 11.286.340 κιλά φορτίο) η εταιρεία είχε ζημιά £650.417, κυρίως λόγω πολύ μεγάλων αυξήσεων στις επιχειρησιακές δαπάνες.

 

Το 1981 έγιναν ριζικές αλλαγές στην οργάνωση και τη διοίκηση των Κ.Α. Με την αρχή του χρόνου διορίστηκε ως νέος πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου ο επιχειρηματίας Σταύρος Γαλαταριώτης. Διορίστηκε επίσης νέο συμβούλιο, που προχώρησε σε αναδιοργάνωση της εταιρείας.

 

To 1981 και τα δυο επόμενα χρόνια, οι Κ. Α. σημείωσαν αξιόλογη πρόοδο, παρά τη διεθνή κρίση στις αεροπορικές μεταφορές.

 

Το 1984 υπήρξε σταθμός στην ιστορία της εταιρείας, με την αγορά δυο υπερσύγχρονων αεροσκαφών Airbus A310, τα οποία άρχισαν πτήσεις τον Μάρτιο αυτού του χρόνου. Οι Κ.Α. διέθετουν επίσης τέσσερα Boeing 707 και τρία αεροσκάφη τύπου BAC 1-11.

 

Οι συνεχώς αυξανόμενες στη συνέχεια δραστηριότητες των Κ.Α. και η αύξηση της επιβατικής κίνησης αλλά και των προορισμών, επέβαλλαν την κατά καιρούς ανανέωση του στόλου. Έτσι, κατά το 2006, ο στόλος των Κ.Α. αποτελείτο αποκλειστικά από σύγχρονα αεροσκάφη τύπου Airbus, συνολικά 11, ως εξής: Airbus A 330-200, των 295 θέσεων, δύο αεροσκάφη. Airbus A 320-200, των 156-162 θέσεων, επτά αεροσκάφη. Και Airbus A 319-100, των 126 θέσεων, δύο αεροσκάφη.

 

Κατά το 2005 οι Κ.Α. μετέφεραν συνολικά 1.642.600 επιβάτες από και πρός την Κύπρο. Τα αεροσκάφη των Κ.Α. χρησιμοποιούσαν τα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου, οι δε κυριότεροι προορισμοί στους οποίους πετούσαν με τακτικές πτήσεις είναι: Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Λονδίνο, Μπέρμιγχαμ, Μάντσεστερ, Παρίσι, Άμστερνταμ, Βρυξέλλες, Φραγκφούρτη, Ζυρίχη, Ρώμη, Μιλάνο, Βιέννη, Μόσχα, Κάιρο, Αμμάν, Μπαχρέιν, Ντουμπάι κ.α. Οι προορισμοί διαφοροποιούνταν κατά καιρούς, αναλόγως των απαιτήσεων, ενώ ιδίως κατά τις καλοκαιρινές περιόδους οπότε διακινούνταιν μεγάλοι αριθμοί τουριστών, δρομολογούνταν και πολλές επί πλέον πτήσεις. Μέσω των τακτικών τους προορισμών, οι Κ.Α. σε συνεργασία με άλλες αεροπορικές εταιρείες, είχαν πετύχει την αεροπορική σύνδεση της Κύπρου με ολόκληρο τον κόσμο.

 

Ωστόσο κατά τα τελευταία χρόνια οι Κ.Α. αντιμετώπισαν και σοβαρά προβλήματα επιβίωσης, ιδίως οικονομικά, καθώς μάλιστα με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση καταργήθηκε το προνομιακό, σχεδόν μονοπωλιακό, καθεστώς στις κυπριακές αεροσυγκοινωνίες και δραστηριοποιήθηκαν στο νησί και ιδιωτικές - ανταγωνιστικές εταιρείες. Η ίδρυση, επίσης, από τις Κ.Α. της θυγατρικής αεροπορικής εταιρείας Eurocypria, υπήρξε μία περιπέτεια που στοίχισε στην εταιρεία. Οι Κ.Α. ήταν πάντως υποχρεωμένες να λειτουργούν με βάση τις διατάξεις και τους σχετικούς κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το κράτος, που υπήρξε ο κύριος μέτοχος της εταιρείας, κάτοχος του 75,86% των μετοχών των Κ.Α. (το υπόλοιπο 24,14% ανήκε σε ιδιώτες) κλήθηκε να δώσει οριστικές λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η εταιρεία.

 

Γενικά, οι Κυπριακές Αερογραμμές, που ήταν μέλος της Διεθνούς Οργάνωσης Αεροπορικών Μεταφορών (ΙΑΤΑ) συγκαταλέγονταν μεταξύ  των καλυτέρων αεροπορικών εταιρειών του κόσμου τόσο σε εξυπηρέτηση, όσο και σε οικονομική ευρωστία και συνέβαλαν θετικά στην ενίσχυση του τουρισμού, της ξενοδοχειακής βιομηχανίας, του εμπορίου, της γεωργίας και άλλων τομέων.

 

Ύστερα από κακοδιαχείρηση πολλών χρόνων, αλλά και λόγω του ελεύθερου πλέον ανταγωνισμού, κι αφού η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε κρίνει ως μη επιτρεπτή την κυβερνητική επιχορήγηση πολλών εκατομμύριων, η Εταιρεία κατέστη μη βιώσιμη και τερμάτισε τη λειτουργία της τον Γενάρη του 2015.  Η τελευταία πτήση με κωδικό CY337 είχε δρομολόγιο από Αθήνα προς Λάρνακα. Το αεροπλάνο που εκτέλεσε την πτήση ήταν το μοναδικό ιδιόκτητο της εταιρείας με νηολόγιο 5B-DBB και προσγειώθηκε στη Λάρνακα στις 21:15 τοπική ώρα στις 9 Ιανουαρίου 2015. Στο μεταξύ έως τότε η εταιρεία είχε εκποιήσει πολλή από την περιουσία της, είχε παραμείνει με ένα μόνο αεροπλάνο, ενώ ενοικίαζε τα άλλα τέσσερα. Οι περίπου 500 εργαζόμενοι στην εταιρεία απολύθηκαν, αφού έλαβαν από το κράτος ως τον  εργοδότη τους τις προβλεπόμενες αποζημιώσεις. Τις διακινήσεις επιβατών ανέλαβαν ιδιωτικές εταιρείες.