Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ρους ο βυρσοδεψικός, κοινώς ρούδιν. Επιστημονική ονομασία: Rhus coriaria. Οικογένεια: Ανακαρδιωδών (Anacardiaceae). Η ονομασία σουμάτζ'ιν είναι τουρκικής προελεύσεως.

Αυτοφυόμενος στις ορεινές περιοχές της Κύπρου θάμνος, στου οποίου το γένος περιλαμβάνονται γύρω στα 200 είδη, εκ των οποίων τα περισσότερα ιθαγενή των εύκρατων χωρών. Τα περισσότερα είναι τοξικά, πολλά δε κοσμητικά, φαρμακευτικά και βαφικά. Στην Κύπρο απαντάται ένα μόνο είδος.

Ο Ρους ο βυρσοδεψικός, γνωστός στην Ελλάδα και με τις ονομασίες ρούδι, βυρσιά και σουμάκι, ήταν φυτό γνωστό και χρήσιμο στους ανθρώπους από τα αρχαία χρόνια. Τον αναφέρουν ο Θεόφραστος, ο Διοσκουρίδης και ο Γαληνός. Στην Κύπρο αυτοφύεται σε υψόμετρο μεταξύ 610 και 1.830 μέτρων περίπου, είναι δε φυτό πολύ κοινό στην οροσειρά του Τροόδους. Φθάνει σε ύψος μέχρι και 2 μέτρα κι ανθίζει μεταξύ Ιουνίου και Ιουλίου. Πολλαπλασιάζεται πολύ εύκολα, έτσι που στην Κύπρο οι χωρικοί των περιοχών του Τροόδους πίστευαν ότι πολλαπλασιαζόταν ακόμη και από τον χυμό του. Τούτο, κατά τον Παν. Γεννάδιο (Λεξικόν φυτολογικόν, 1959, τόμος Β', σ. 798), πιστευόταν εξαιτίας της ευκολίας και της ταχύτητας με την οποία φυτρώνουν οι βλαστοί του από το έδαφος, όταν εκριζωθεί αλλά παραμείνουν στη γη ρίζες του.

Βλέπε λήμμα: Βυρσοδεψία

Όπως υποδηλώνει η αρχαία αλλά και η επιστημονική, σήμερα, ονομασία του (Ρους ο βυρσοδεψικός), το φυτό εχρησιμοποιείτο εκτεταμένα από τους βυρσοδέψες, στην όλη κατεργασία των δερμάτων (φυτική δέψις, δηλαδή κατεργασία δερμάτων με τη χρήση φυτικών ουσιών· βλέπε σχετικά στο λήμμα βυρσοδεψία). Με το φυτό αυτό βάπτουσι οἱ σκυτοδέψαι τά δέρματα, μας πληροφορεί ο Θεόφραστος. Ο δε Διοσκουρίδης επαναλαμβάνει ότι το φυτό ονομάστηκε Ρους ὁ βυρσοδεψικός ἐκ τοῦ τούς βυρσοδέψας αὐτῆς χρῆσθαι εἰς τήν στύψιν τῶν δερμάτων.

Η χρησιμοποίηση του φυτού στη βυρσοδεψία συνεχιζόταν στην Κύπρο από τα αρχαία χρόνια μέχρι και τα εντελώς πρόσφατα.

Εκτός από τα φύλλα του φυτού, που είναι πλούσια σε δεψικές ουσίες, χρησιμοποιούνταν και οι σπόροι του, κοπανιζόμενοι, ως αρτυματικοί, με γεύση υπόξινη. Γι’ αυτό ο καρπός του φυτού ονομάζεται από τον Γαληνό Ροῦς μαγειρικός. Σε μερικές χώρες (λ.χ. Συρία), από τον καρπό του παρασκεύαζαν και δροσιστικό ποτό. Οι νεαροί βλαστοί και τα φύλλα του φυτού χρησιμοποιούνταν κι ως βαφική ουσία, που εθεωρείτο μάλιστα άριστης ποιότητας. Οι καρποί του φυτού είναι μικροί, σφαιρικοί και τριχωτοί. Ο χυμός του, ωστόσο, είναι δηλητηριώδης.

Το φυτό είναι, επίσης, φαρμακευτικό. Χάρις στην τανίνη που περιέχει, είναι στυπτικό για διάρροιες και διαταραχές του γαστροεντερικού συστήματος, όπως επίσης κατάλληλο για δερματοπάθειες και αιμορραγίες.

Με όλα αυτά τα πλεονεκτήματα και τις πολλές χρήσεις, το ρούδιν αποτελούσε σημαντικό προϊόν της κυπριακής γης. Σε παλαιότερες εποχές η Κύπρος εξήγε μεγάλες ποσότητες από ρούδιν σε διάφορες χώρες. Συλλογή σουματζ'ιού γίνεται από τους χωρικούς του Τροόδους και σήμερα. Η συλλογή φύλλων του γίνεται μεταξύ Αυγούστου και Σεπτεμβρίου. Το φυτό είναι φυλλοβόλο.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια