Σκορταλλός
Στην Κύπρο έχουν καταγραφεί (μαζί με τα αποδημητικά) περίπου 410 είδη πουλιών, και αυτός ο αριθμός αυξάνεται κάθε χρόνο με νέες καταγραφές. Συγκεκριμένα, από τα 410 είδη πουλιών τα 54 είναι μόνιμοι κάτοικοι της Κύπρου, τα 210 αποδημητικά είδη και τα συναντάμε τις εποχές της αποδημίας των πουλιών που γίνεται το φθινόπωρο και την άνοιξη και τα υπόλοιπα αποτελούν σπάνια είδη για την Κύπρο και θεωρούνται ως τυχαίοι επισκέπτες.
Ο σκορταλλός ή κορυδαλλός με το κοινό και επιστημονικό όνομα Crested lark (Galerida cristata) (Linnaeus,1758) κατσουλιέρης, κορυδαλλός, σκορταλλός ή τσούρουλλος αποτελεί ένα από τα 54 είδη πουλιών που είναι μόνιμοι κάτοικοι της Κύπρου. Πρόκειται για ένα πολύ κοινό είδος και αναπαράγεται στον τόπο μας, είναι από τα πιο διαδεδομένα είδη κορυδαλλών ή τρασιήλων. Ο σκορταλλός ανήκει στην οικογένεια των Κορυδαλλιδών (Alaudidae) που περιλαμβάνει ανά τον πλανήτη συνολικά 97 διαφορετικά είδη σε 20 γένη. Είναι μικρού μεγέθους πουλιά και συγκαταλέγονται στα στρουθιόμορφα (Passeriformes) και στα ωδικά πτηνά. Σε ολόκληρο τον πλανήτη συναντάμε περίπου 35 υποείδη του είδους αυτού. Στην Κύπρο συναντάμε το υποείδος Galerida cristata cypriaca. Πρόκειται για κοσμοπολίτικα πουλιά, και αρέσκονται σε ξηρά περιβάλλοντα. Στην Κύπρο ο σκορταλλός απαντά σε χέρσα εδάφη, πετρώδεις και αμμώδεις θέσεις, αμμοθίνες, ημιέρημες περιοχές αλλά και σε πεδινές ή θαμνώδεις τοποθεσίες, άλση, χωριά και πόλεις, επίσης, σε αμπελώνες, έλη και λασπώδεις θέσεις, σε υγροτόπους, ακόμη και σε παραλίες. Αν και είναι είδος που αρέσκεται σε πεδινές περιοχές, απαντά από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι και τα 1.200 μ.
Έχουν δυνατό, μακρύ και ελαφρώς καμπυλωτό ράμφος, μεγάλα φτερά και χρώμα όμοιο με το χώμα για σκοπούς παραλλαγής, μιας και είναι καθαρά εδαφόβια πουλιά. Το κύριο διαγνωστικό στοιχείο του σκορταλλού είναι το λεπτό και μυτερό του λοφίο, μεγαλύτερο από τα άλλα είδη κορυδαλλών που, όταν είναι ανορθωμένο, διακρίνεται από απόσταση, όμως, πολλές φορές το διατηρεί σε επίπεδη θέση (από κοντινή απόσταση διακρίνεται έστω και κατεβασμένο). Τα θηλυκά είναι παρόμοια με τα αρσενικά, ενώ τα νεαρά άτομα έχουν μικρότερο λοφίο και περισσότερες κηλίδες από τους ενήλικες.
Ο σκορταλλός θεωρείται παμφάγο πτηνό, και το διαιτολόγιό του περιλαμβάνει κυρίως σπόρους, έντομα, σκουλήκια και τρυφερά χόρτα. Συνήθως σκάβουν στο έδαφος με το δυνατό τους ράμφος για εξεύρεση τροφής (σπόρους και έντομα).
Στην Κύπρο συναντάμε οκτώ διαφορετικά είδη τρασιήλων, εκ των οποίων μόνο ο σκορταλλός είναι μόνιμος κάτοικος της Κύπρου, ενώ τα υπόλοιπα εφτά αποτελούν αποδημητικά είδη που χρησιμοποιούν την Κύπρο ως ενδιάμεσο μεταναστευτικό σταθμό ή για να διαχειμάσουν.
Είναι ένα χαρακτηριστικό πουλί της κυπριακής και ελληνικής υπαίθρου. Το κελάηδισμά του είναι δυνατό, καθαρό και σε πολύ υψηλούς τόνους. Φτιάχνει τη φωλιά του σε σπαρτά, καλλιέργειες, θερισμένα χωράφια και σε άγονες περιοχές με χαμηλή βλάστηση (θρουμπιά). Διαθέτει υπέροχο κελάδημα, κυρίως την αναπαραγωγική περίοδο. Τραγουδά εν πτήσει καθώς αιωρείται στον αέρα για να κατοχυρώσει την αναπαραγωγική του περιοχή ή για να προσελκύσει ταίρι. Έχει την ικανότητα να τρέχει πολύ γρήγορα στην επιφάνεια του εδάφους, πριν καταφύγει στο πέταγμα. Συνήθως το βλέπουμε να εποπτεύει την περιοχή τους καθισμένο στην κορυφή θάμνων και παλλούρων. Χτίζει τη φωλιά τους σε μικρές κοιλότητες στο έδαφος που κατασκευάζει το ίδιο στη βάση χόρτων ή μικρών θάμνων. Στην κατασκευή των φωλιών τους χρησιμοποιεί κυρίως ξερά χόρτα, τρίχες και φτερά. Το θηλυκό γεννά 3-5 πιτσιλωτά αβγά. Η επώαση κρατά περίπου 14 μέρες και η αναπαραγωγή γίνεται την άνοιξη και το καλοκαίρι. Το μεγάλωμα των νεοσσών αναλαμβάνουν και οι δύο γονείς. Ταΐζουν τους νεοσσούς αποκλειστικά με έντομα και κάμπιες που εμπεριέχουν υψηλή πρωτεΐνη μέχρι να ενηλικιωθούν. Οι νεοσσοί έχουν τη συνήθεια μερικές μέρες (6-7 μέρες) μετά την εκκόλαψή τους να εγκαταλείπουν περπατώντας τη φωλιά τους και να κρύβονται σε κοντινούς θάμνους και χόρτα για να προστατευτούν από τον καυτό ήλιο και από διάφορους άλλους κινδύνους, ενώ αρχίζουν να πετούν σε ηλικία περίπου 15 ημερών. Όταν οι νεοσσοί αποκτήσουν την ικανότητα να πετούν, οι γονείς τους εξακολουθούν να τους προμηθεύουν με τροφή για περίπου μια βδομάδα μέχρι να μάθουν να τη βρίσκουν μόνοι τους. Οι νεοσσοί διαθέτουν απίστευτη παραλλαγή και είναι εξαιρετικά δύσκολο να τους διακρίνει κάποιος μέσα στη φωλιά ακόμα και από πολύ κοντινή απόσταση. Σε περίπτωση παρατεταμένης καλοκαιρίας, υπάρχουν δύο επωαστικές περίοδοι.
Αποτελούν για τους ανθρώπους λιχουδιά
Μεγάλο κίνδυνο για τα πουλιά αυτά αποτελεί το γεγονός ότι φωλιάζουν στο έδαφος, καθώς τα αβγά και οι νεοσσοί είναι εύκολη λεία για τους θηρευτές, όπως τα ερπετά, τα αρπαχτικά πουλιά και τα αρπαχτικά θηλαστικά, η αλεπού, τα τρωκτικά (ποντίκες), οι αδέσποτοι γάτοι και οι σκαντζόχοιροι. Τα αιγοπρόβατα πολλές φορές ποδοπατούν τις φωλιές. Πολλές φορές τα πουλιά αυτά συνηθίζουν να φωλιάζουν μέσα σε σπαρτά και καλλιέργειες με αποτέλεσμα να καταστρέφονται οι φωλιές τους από τον θερισμό και άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες.
Δυστυχώς σε αρκετές χώρες του κόσμου, ακόμα και της Ευρώπης, επιτρέπεται το κυνήγι ορισμένων ειδών τρασιήλων και αποτελούν για τους ανθρώπους λιχουδιά. Φυσικά η Κύπρος δεν αποτελεί εξαίρεση. Το κυνήγι επιτρέπεται (κακώς) για την τρασιήλα (Eurasian Skylark) χωρίς να υπάρχει κότα, δηλαδή ο κάθε κυνηγός μπορεί να σκοτώσει όσες θέλει και λόγω της ομοιότητάς τους με τον σκορταλλό, σκοτώνονται και αυτοί ανεξέλεγκτα αν και είναι αυστηρά προστατευόμενο είδος. Παρ’ όλους τους κινδύνους που διατρέχουν τα πουλιά αυτά ο πληθυσμός τους στην Κύπρο είναι σε ικανοποιητικά επίπεδα.
Στην αρχαιότητα
Τόσο στην Κύπρο όσο και στον ηπειρωτικό ελληνικό χώρο κατά την Αρχαιότητα, ήταν γνωστός με πολλά ονόματα: κορυδαλίς, κορυδαλλή, κορυδαλλός, κορύδαλος, κόρυδος, κορυδών, κόρυθος, κάρυδος, καρυδαλός κ.ά. Ο Αριστοτέλης τον περιγράφει: ἡ χλωρίς ἐστίν ἡλίκον κόρυδος.. ἐπίγειος, κονιστικός... φωλεῖ, τίκτει ἐν τῇ γῇ... ἐπί δένδρου οὐ καθίζει ἀλλ’ ἐπί τῆς γῆς...
Φώτο Γκάλερι
