Σικελία

Νησί στην κεντρική Μεσόγειο, μεταξύ των νοτίων ακτών της Ιταλικής χερσονήσου και των ακτών της βορείου Αφρικής. Η Σικελία είναι το μεγαλύτερο από όλα τα νησιά της Μεσογείου. Λόγω της θέσης της υπήρξε το «μήλον της έριδος» μεταξύ Ελλήνων, Καρχηδονίων και Ρωμαίων και γνώρισε στην Αρχαιότητα πολλές περιπέτειες και καταστροφές. Στη Σικελία ιδρύθηκαν πολυάριθμες ελληνικές αποικίες με αποτέλεσμα την παρουσία εκεί του δυτικότερου συμπαγούς Ελληνισμού των αρχαίων χρόνων. Σημαντικότερη πόλη της Σικελίας ήταν οι Συρακούσες, που άκμασε μετά το 480 π.Χ. (μάχη της Ιμέρας και νίκη των Ελλήνων επί των Καρχηδονίων). Η Σικελία στην Αρχαιότητα ανέδειξε πολλά διακεκριμένα πρόσωπα, μεταξύ των οποίων τους ποιητές Στησίχορο, Θεόκριτο και Ηρώνδα, τον ιστορικό Τίμαιο, τον φυσικό Αρχιμήδη και τους σοφιστές Γοργία και Εμπεδοκλή.

 

Η μεγάλη απόσταση μεταξύ Σικελίας και Κύπρου δεν επέτρεψε την ανάπτυξη στενών και διαρκών σχέσεων μεταξύ τους, στα κείμενα όμως των αρχαίων συγγραφέων απαντώνται πληροφορίες που συνδέουν τα δυο νησιά.

 

Στον δεύτερο Πυθιονίκη του Πινδάρου, ο οποίος υμνεί τον τύραννο των Συρακουσών Ιέρωνα, ο ποιητής αναφέρεται και στον βασιλιά και αρχιερέα της Κύπρου Κινύρα. Τα σχετικά Σχόλια στον Πίνδαρο αποδίδουν την αναφορά αυτή στο γεγονός ότι ο πατέρας του Ιέρωνος Δεινομένης έφερε από την Κύπρο στη Σικελία τη λατρεία της Αφροδίτης, της οποίας αρχιερέας στην Κύπρο ήταν ο Κινύρας, είτε στο ότι ο Δεινομένης ήταν κυπριακής καταγωγής.

 

Στο έργο του Λόγοι, ο Ξενοφών ο Εφέσιος γράφει ότι ο Αβροκόμης από τη Σικελία, ταξιδεύοντας προς την Ανατολή, έφθασε στην Κύπρο, όπου προσευχήθηκε στην πατρική θεά των Κυπρίων, την Αφροδίτη. Από τη Σικελία έφθασε στην Κύπρο, σε πολύ κατοπινά χρόνια, και ο μοναχός Ιλαρίων, που εγκαταστάθηκε στην Πάφο (Σωζομενός Ἐκκλησ. Ἱστορ., 5.10).

 

Σύμφωνα με το έργο Χρηστομάθεια ἐκ τῶν Στράβωνος Γεωγραφικῶν το μήκος της οικουμένης το ορίζει το μέγεθος του παραλλήλου που από τις Στήλες του Ηρακλέους (Γιβραλτάρ) περνά από τη Σικελία και την Κύπρο και φθάνει ως τον Ινδικό Ωκεανό. Ο Ησύχιος επίσης δίνει την πληροφορία ότι η Σικελία, όπως και η Κύπρος, είχε και το όνομα «Αερία».

 

Τέλος ο Λυσίας στους Λόγους του γράφει για την προσπάθεια συνδέσεως της Κύπρου και της Σικελίας με επιγαμία: Το 389 π.Χ. ο Αθηναίος Κόνων*, που βρισκόταν κοντά στον βασιλιά της κυπριακής Σαλαμίνος Ευαγόρα, εφαρμόζοντας μια συγκεκριμένη διπλωματία έστειλε στη Σικελία, στον τύραννο των Συρακουσών Διονύσιο τον Πρεσβύτερο, πρεσβεία, της οποίας σκοπός ήταν να πείσει τον Διονύσιο να γίνει γαμπρός του Ευαγόρα και να διακόψει τη βοήθειά του προς τους Λακεδαιμονίους. Η προσπάθεια αυτή που θα συνέδεε την Κύπρο με τη Σικελία δεν απέδωσε καρπούς.

 

* Κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια, ιδίως δε κατά το δεύτερο μισό της περιόδου της Φραγκοκρατίας, αναφέρεται η παρουσία και δραστηριότητα πολλών Σικελών στο βασίλειο της Κύπρου. Ο χρονογράφος Γεώργιος Βουστρώνιος, που κάνει λόγο γι’ αυτούς, τους ονομάζει Τζιτζιλιάνους. Τέτοιοι Σικελοί, άλλοι επώνυμοι κι άλλοι ανώνυμοι, ήταν συνήθως ευγενείς ή τυχοδιώκτες, ακόμη και πειρατές, που πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στους εκάστοτε βασιλιάδες της Κύπρου ή και αναμειγνύονταν στις καταστάσεις της εποχής.

 

Μεταξύ των Σικελών αυτών αναφέρουμε τον περιβόητο Ρίτζο ντι Μαρίνο, τον Μούτζιο Κωνστάντζο που διετέλεσε και ναύαρχος της Κύπρου, μέλη της μεσαιωνικής οικογένειας ντε Νάβες της Σικελίας και ιδίως τον Σορ ντε Νάβες κλπ.

 

Μια άλλη ιδιαίτερα στενή σχέση Σικελίας και Κύπρου αναφέρεται κατά το 1185-1186. Όταν ο Ισαάκιος Κομνηνός* ανέλαβε την εξουσία στην Κύπρο, την οποία κι απέσπασε από τον κορμό της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, προσπάθησε να εδραιώσει την κυριαρχία του στο νησί και να προετοιμαστεί για ν' αντιμετωπίσει την αντίδραση του βυζαντινού αυτοκρατορικού στρατού. Προς τούτο ήρθε σε επαφή με τον τότε Νορμανδό βασιλιά της Σικελίας Γουλιέλμο Β' με τον οποίο και συνήψε συμμαχία. Μάλιστα μια πληροφορία αναφέρει ότι ο Σικελός βασιλιάς ήταν γαμπρός του Ισαακίου Κομνηνού (είχε νυμφευθεί την αδελφή του).

 

Πάντως, ο Γουλιέλμος Β' της Σικελίας βοήθησε τον Ισαάκιο, στέλλοντάς του στρατιωτικές δυνάμεις από τη Σικελία στην Κύπρο, με επικεφαλής τον Σικελό ναύαρχο Μαργαρίτη. Με τη βοήθεια των Σικελών, ο Ισαάκιος Κομνηνός συνέτριψε τις δυνάμεις των Βυζαντινών που είχαν σταλεί εναντίον του στην Κύπρο.  Όμως, λίγα μόλις χρόνια αργότερα, το 1191, το βασίλειο της Σικελίας δεν πρόσφερε καμιά βοήθεια στον Ισαάκιο Κομνηνό που αντιμετώπισε τώρα την εισβολή του βασιλιά της Αγγλίας Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου. Κι αυτό επειδή βασίλισσα της Σικελίας ήταν τώρα η Ιωάννα*, αδελφή του Ριχάρδου. Μάλιστα η ίδια η βασίλισσα της Σικελίας είχε φθάσει στην Κύπρο το 1191, μαζί με την αρραβωνιαστικιά του Ριχάρδου  Βερεγγάρια*, καθ' οδόν προς τους Αγίους Τόπους. Οι δυο αυτές κυρίες ακολουθούσαν τις δυνάμεις του Ριχάρδου (τρίτη Σταυροφορία) που είχαν ξεκινήσει από τη Σικελία. Η προσβλητική συμπεριφορά του Ισαακίου προς αυτές, όταν έφθασαν στην Κύπρο, θεωρήθηκε ως ο λόγος που προκάλεσε την εισβολή του Ριχάρδου και την κατάληψη του νησιού.