Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το κάστρο της Σίγουρης κτίσθηκε από τον βασιλιά της Κύπρου Ιάκωβο Α' το 1391 για να μπορεί να ελέγχει τους Γενουάτες που κατείχαν την Αμμόχωστο. Βρίσκεται 3 περίπου χιλιόμετρα στα βορειοανατολικά της Λύσης. Το 1518 το κάστρο βρισκόταν σε καλή κατάσταση. Λίγα χρόνια αργότερα οι Βενετοί το ανατίναξαν όπως και τα άλλα κάστρα της Κύπρου (εκτός εκείνου της Κερύνειας). Μέχρι το 1846 σώζονταν μεγάλα τμήματα του κάστρου. Κατά τα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα οι  Άγγλοι κατεδάφισαν τελείως τους τοίχους του κάστρου για να κατασκευάσουν δρόμο και γεφύρια που θα ένωναν τη Λάρνακα με την Αμμόχωστο.

Βλέπε λήμμα: Αμμόχωστος πόλη- Γενουάτες

Αρχιτεκτονική

Το κάστρο της Σίγουρης ήταν ορθογώνιο, διαστάσεων 60X50 μ. και είχε πύργους στις τέσσερις γωνίες. Στους πύργους υπήρχαν υπόγεια καλυμμένα με ημικυλινδρικές καμάρες. Τα υπόγεια φαίνεται ότι χρησίμευαν για φύλαξη νερού. Το κάστρο ήταν κτισμένο σε κρηπίδα πλάτους 7 μ. και ύψους 3 μ. και περιβαλλόταν από τάφρο πλάτους 35 μ. που γέμιζε με το νερό του ποταμού Πεδιαίου.

Βλέπε λήμμα: Πεδιαίος ποταμός

Αναφορές από μεσαιωνικούς χρονογράφους

Το κάστρο αυτό, και ομώνυμο οικισμό στην ίδια περιοχή, αναφέρουν επανειλημμένα οι μεσαιωνικοί χρονογράφοι Λεόντιος Μαχαιράς και Γεώργιος Βουστρώνιος , καθώς και άλλοι συγγραφείς. Ο Estienne de Lusignan αναφέρει τους λόγους για τους οποίους το κάστρο κτίστηκε από τον βασιλιά της Κύπρου Ιάκωβο Α'. Ο Λεόντιος Μαχαιράς αναφέρει τήν Σίβουρην εἰς τό ἀπλίκιν τό δεσποτικόν  ήδη κατά την εποχή της εισβολής των Γενουατών (1373-1374), επί βασιλιά Πέτρου Β', προκατόχου του Ιακώβου Α'. Δηλαδή αναφέρει την Σίβουρην πριν ακόμη κτιστεί εκεί το κάστρο. Άρα η ερμηνεία που είχε δοθεί, ότι είχε ονομαστεί έτσι λόγω της σιγουριάς και της ασφάλειας που παρείχε στην περιοχή το κάστρο, δεν ευσταθεί αφού η ονομασία προϋπήρχε, πιθανότατα από τα Βυζαντινά χρόνια.

Σε άλλη περίπτωση ο Λεόντιος Μαχαιράς αναφέρει τήν Σίβουρην ως χώρο συγκέντρωσης στρατιωτικής δύναμης του βασιλείου το 1425, όταν οι Μαμελούκοι εισέβαλαν στην Κύπρο.

Ο Γεώργιος Βουστρώνιος αναφέρει επίσης επανειλημμένα τήν Σίκουρην καί τό καστέλλιν το οποίο πολιορκήθηκε το 1459 από Μαμελούκους που υποστήριζαν τον Ιάκωβο Β' στη διαμάχη του με τη βασίλισσα Καρλόττα. Τον χρόνο αυτό το κάστρο παρεδόθη στον Ιάκωβο. Αλλού ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει το καστέλλιν με το όνομα Σίβουρη, του οποίου διοικητής ήταν κατά το 1473 ο ευγενής Φίλιππος Συγκλητικός.

Βλέπε λήμμα: Συγκλητικοί οικογένεια

Ονομασία

Σε παλαιούς χάρτες (λ.χ. του Α. Ortelius του 1573), βρίσκεται σημειωμένος οικισμός με την ονομασία Sivori. Με την ίδια ονομασία, όπως και στους τύπους Sivuri, Sivorie και Sivourie, το κάστρο αναφέρεται σε έγγραφα της περιόδου της Φραγκοκρατίας.

Κατά τον ντε Μας Λατρί, η Σίβουρη ήταν το διοικητικό κέντρο ενός διαμερίσματος (bailliage) και των βασιλικών κτημάτων της γύρω περιοχής. Γι’ αυτό, εξ άλλου, φαίνεται ότι είχε θεωρήσει απαραίτητο ο βασιλιάς Ιάκωβος Α' να την ενισχύσει με την ανέγερση του ομώνυμου κάστρου. Κατά τον Σ. Μενάρδο, η ονομασία είναι προφραγκική, δηλαδή των Βυζαντινών χρόνων, και προήλθε είτε επειδή ο χώρος εθεωρείτο ασφαλής (σίγουρος), είτε επειδή η γη ήταν πολύ καλή για καλλιέργειες (έδινε σίγουρη παραγωγή).

Ο ιστορικός Φλώριος Βουστρώνιος (16ος αιώνας) αποκαλεί το κάστρο ως «Φράγκικο Φρούριο του φέουδου της Σίβουρης» (il Castel Franco era casal Syvori), δίνοντας την πληροφορία ότι είχε κινητή γέφυρα που οδηγούσε σ’ αυτό και περιβαλλόταν από βαθιά και πλατιά τάφρο που γέμιζε με νερό από τον ποταμό Πεδιαίο. Επί ημερών του Φλωρίου το φρούριο υπήρχε ακόμη. 

Το φρούριο παραδόθηκε το 1460 στον Ιάκωβο Β΄ από τον φρούραρχο Θωμά Μαχέ (περίοδος διαμάχης για τον θρόνο της Κύπρου μεταξύ Ιακώβου Β΄ και Καρλόττας). Ενδιαφέρουσα είναι η πληροφορία που δίνει ο Φλώριος για χρήση, από τότε, κανονιών στην Κύπρο. Γράφει συγκεκριμένα ότι από το φρούριο της Σίβουρης ο Ιάκωβος Β΄ αφαίρεσε ένα κανόνι που το μετέφερε για χρήση στην πολιορκία της Κερύνειας, την οποία κρατούσαν υποστηρικτές της Καρλόττας.

Βλέπε λήμμα: Κερύνεια πόλη- Φραγκοκρατία- Το κάστρο

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια