Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Έτσι λέγεται στην Κύπρο το φέρετρο, που σε παλαιότερες εποχές ήταν συνήθως μια απλή ξύλινη κάσα για όσους μπορούσαν να πληρώσουν γι’ αυτήν. Όμως στην ύπαιθρο, κυρίως, οι νεκροί μεταφέρονταν στην τελευταία τους κατοικία σε ξυλοκρέββατον που ήταν σανιδένιο στρώμα με τέσσερα πόδια και τέσσερις χειρολαβές στις άκρες για τη μεταφορά. Στο μνήμα τοποθετούνταν μόνο τυλιγμένοι σε σεντόνι ή άλλο ύφασμα (μίζαρον), το δε ξυλοκρέββατον  εχρησιμοποιείτο για όλες σχεδόν τις ταφές. Οι νεκροί, δηλαδή, σπάνια κατέβαιναν στον τάφο με το δικό τους σεντούτζ΄ιν.

* Σεντούτζ'ιν λέγεται όμως και το μπαούλο που διέθετε το κάθε σπίτι σε παλαιότερες εποχές, στο οποίο φυλάγονταν τα είδη ρουχισμού και άλλα αντικείμενα. Στην Ελλάδα είναι γνωστό με το όνομα κασέλα. Τα σεντούτζ΄ια αυτά συνήθως έφεραν στην μπροστινή τους όψη, κάποτε και στις δυο πλευρές, θαυμάσιες σκαλιστές διακοσμήσεις. Σήμερα, που δεν χρησιμοποιούνται πια, είναι περιζήτητα από τους συλλέκτες και τα μουσεία.

Τα σεντούτζ'ια αυτά κατασκευάζονταν από Κυπρίους λαϊκούς τεχνίτες με ξύλο πεύκου. Χρησιμοποιούνταν όμως και ξύλα άλλων δέντρων, όπως λ.χ. του κυπαρισσιού, που έχει κι ωραία μυρωδιά. Η καρυδιά εχρησιμοποιείτο σπανιότερα, για τα πολυτελή σεντούτζ'ια. Είναι μακρόστενες σανιδένιες κάσες που όμως τα μεγέθη τους ποικίλλουν. Κατασκευάζονταν μικρά σεντούτζ΄ια, μήκους 60-70 εκατοστομέτρων, αλλά και μεγάλα, μήκους από 1.50 έως πάνω από 2.00 μέτρα. Το πλάτος τους ήταν συνήθως γύρω στο μισό μέτρο (λιγότερο στα μικρότερα, κάπως περισσότερο στα μεγαλύτερα) και το ύψος τους συνήθως πάνω από μισό μέτρο. Τα σεντούτζ΄ια, οποιουδήποτε μεγέθους, πάντοτε στηρίζονταν σε τέσσερα κοντά πόδια (ύψους συνήθως 20-25 εκατοστομέτρων). Τούτο ήταν απαραίτητο, επειδή σε παλαιότερα χρόνια τα πατώματα των σπιτιών ήσαν χωμάτινα και το κάποιο ύψος προστάτευε από την υγρασία. Όλα τα σεντούτζ΄ια,   μικρά και μεγάλα, έκλειναν με ένα μόνο καππάτζ'ιν που κάλυπτε όλο το επάνω μέρος τους. Το καπάκι αυτό άνοιγε προς τα επάνω και πίσω. Έφερε δε κι αυτό σκαλιστή διακόσμηση. Τα μεγάλα σεντούτζ΄ια συνήθως είχαν στη δεξιά εσωτερική τους άκρη ένα μικρό χώρισμα, το λεγόμενο παρασέντουκον, πλάτους 15-20 εκατοστομέτρων. Είχε κι αυτό δικό του μικρό σκέπασμα (κάτω από το μεγάλο σκέπασμα του σεντουτζ΄ιού). Το σκέπασμα του παρασέντουκου, όταν άνοιγε προς τα δεξιά, στήριζε το μεγάλο σκέπασμα του σεντουτζ΄ιού για να μένει ανοικτό.

Πολλές φορές τα σεντούτζ΄ια βάφονταν, μάλιστα και με ποικίλα χρώματα. Άλλοτε όμως παρέμεναν στο φυσικό χρώμα του ξύλου. Τα διακοσμητικά σκαλιστά μοτίβα τους ήσαν ποικίλα, εμπνευσμένα άλλοτε από την εκκλησιαστική τέχνη, συνηθέστερα όμως από φυτικά σχέδια, ροζέττες, ρόδακες, κλαδιά, γεωμετρικά σχέδια, πουλιά, ακόμη και διάφορα ζώα.

Σήμερα το σεντούτζ'ιν δεν χρησιμοποιείται πια. Έχει από καιρό αντικατασταθεί από τα διάφορα ερμάρια και τις ντουλάπες. Κατασκευάζονται όμως, από ξύλο πεύκου, κατ' απομίμηση των παλαιών, κυρίως για διακοσμητικούς σκοπούς, συνδυαζόμενα προς άλλα σύγχρονης κατασκευής έπιπλα «κυπριακού» ρυθμού.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια