Χελώνα
Στις θάλασσες της Κύπρου εμφανίζονται και αναπαράγονται δυο είδη θαλάσσιας χελώνας, που ανήκουν στην Ομοταξία των Ερπετών (Reptiles):
α) Chelonia mydas, (Linnaeus), της οικογένειας των Χελωνιϊδών (Chelonidae). Στην Κύπρο είναι γνωστή με το όνομα πράσινη χελώνα. Αγγλική ονομασία: Green sea turtle. To μήκος της φθάνει τα 120 εκ. περίπου. Τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με θαλάσσια φυτά και κάποτε με μικρά θαλάσσια ζώα. Ζει κυρίως σε ξέβαθα νερά.
β) Caretta caretta, (Linnaeus), της οικογένειας των Καρεττιδών (Carettidae). Στην Κύπρο είναι γνωστή με το κοινό όνομα σ'ελώνα ή χελώνα. Αγγλική ονομασία: Loggerhead turtle. To μήκος της φθάνει τα 130 εκ. περίπου. Τρέφεται με καρκινοειδή, μαλάκια, μέδουσες κλπ. Ζει σε ξέβαθα και βαθιά νερά.
Η πράσινη χελώνα είναι μία μεγάλου μεγέθους χελώνα, η οποία φτάνει το μήκος των 110 πόντων, μπορεί επίσης να φτάσει τα 160 κιλά και να ζήσει πέραν των 80 χρόνων. Πρόκειται για παμφάγα χελώνα που τρέφεται, κυρίως, με θαλάσσια φυτά αλλά και με άλλα θαλάσσια ζωικά είδη όταν είναι σε νεαρή ηλικία. Μπορεί να γεννήσει πέραν των 100 αβγών.
Η διαδικασία γέννησης των αβγών διαρκεί αρκετά και η επώασή τους γίνεται πάντα τη νύχτα. Και τα δύο είδη, κατά την αναπαραγωγική περίοδο, γεννούν αρκετές φορές και πάντα στην ίδια παραλία που έχουν γεννηθεί οι ίδιες. Όπως όλες οι θαλάσσιες χελώνες ταξιδεύουν πολύ μεγάλες αποστάσεις στους ωκεανούς για αναζήτηση τροφής και για να φτάσουν στους χώρους αναπαραγωγής τους. Τις συναντάμε σε όλους τους τροπικούς και ημιτροπικούς ωκεανούς του κόσμου. Η αναπαραγωγή τους στην Κύπρο ξεκινά κατά τον μήνα Ιούνιο σε μερικές αμμώδεις παραλίες του νησιού μας. Το ζευγάρωμα και των δυο ειδών γίνεται την άνοιξη πάντα μέσα στο νερό. Κατά τη διάρκεια του ζευγαρώματος, συνήθως, πολλά άλλα αρσενικά ακολουθούν το ζευγάρι παρά πόδας θέλοντας να ζευγαρώσουν και αυτά. Γεννούν την άνοιξη από 70 μέχρι 100 αβγά (αναλόγως του είδους και του μεγέθους) σε τρύπες στην άμμο τις οποίες ανοίγουν οι ίδιες αρκετά μέτρα μακριά από το νερό. Επιλέγουν ένα μέρος με σχετικά μαλακό άμμο και αρχίζουν να σκάβουν με μεγάλη δεξιοτεχνία με τα πισινά τους πόδια την τρύπα. Μετά το άνοιγμα της τρύπας, γεννά τα αβγά της τα οποία είναι στρογγυλά μεμβρανοειδή (σε αντίθεση με τις χερσαίες χελώνες, και τις χελώνες γλυκού νερού που τα αβγά τους διαθέτουν τσόφλι όπως και των πουλιών). Μετά τη γέννα κλείνει την τρύπα πάλι με τα πισινά της πόδια και επιστρέφει ξανά στο νερό. Η επώαση των αυγών γίνεται με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος και διαρκεί περίπου δύο μήνες και τα μικρά αμέσως μετά την εκκόλαψη είναι ικανά να αυτοσυντηρηθούν. Η χαμηλή και υψηλή θερμοκρασία της άμμου ρυθμίζει το ποσοστό αρσενικών και θηλυκών που θα εκκολαφθούν.
Εχθροί των θαλάσσιων χελωνών είναι τα ατυχήματα με θαλάσσια σκάφη, τα δίχτυα και τα παραγάδια των ψαράδων, καθώς πιάνονται πάνω και πεθαίνουν από ασφυξία ή η σκόπιμη θανάτωση των χελωνών από ψαράδες, επειδή τους καταστρέφουν τα δίχτυα. Σε αρκετές χώρες, ευτυχώς όχι στην Κύπρο, οι άνθρωποι μαζεύουν τα αβγά των χελωνών για τροφή. Οι χελώνες δέχονται σοβαρή ενόχληση στις παραλίες αναπαραγωγής τις νύχτες, καθώς πολλοί τουρίστες αλλά και ντόπιοι πηγαίνουν για να παρακολουθήσουν τις γέννες τους προκαλώντας σοβαρή ενόχληση, αναγκάζοντας πολλές χελώνες να επιστρέψουν φοβισμένες πίσω στη θάλασσα χωρίς να γεννήσουν.
Μεγάλο πρόβλημα στα εκκολαπτόμενα χελωνάκια δημιουργούν τα φώτα που τα αποπροσανατολίζουν και αντί να πάνε στη θάλασσα πάνε αλλού ακολουθώντας τα φώτα. Μια φορά στην Αργάκα τα χελωνάκια έφυγαν από την παραλία ακολουθώντας τα φώτα ενός παραλιακού εστιατορίου και βγήκαν στον δρόμο, όπου ο κόσμος τα μάζεψε και τα έριξε πίσω στη θάλασσα, αλλά αυτά βγήκαν από τη θάλασσα ακολουθώντας ξανά τα φώτα. Κατά την περίοδο αναπαραγωγής των χελωνών απαιτείται επείγον επιτήρηση τα βράδια, ώστε οι παραλίες αυτές να μην είναι ξέφραγα αμπέλια για τον οποιονδήποτε.
Εχθροί για τα μικρά χελωνάκια
Ένας άλλος μεγάλος εχθρός, ειδικά στην Κύπρο, αποτελεί η αλεπού που αποδεκατίζει αμέτρητα αβγά και χελωνάκια κάθε βράδυ σκάβοντας τις φωλιές, κάτι που έχω δει με τα μάτια μου. Συγκεκριμένα, βρισκόμουν στην παράλια της Λάρας και κατά το σούρουπο μια ομάδα από 4 αλεπούδες έσκαβαν δίπλα από τους ειδικούς κλωβούς που τοποθετούνται πάνω από τις φωλιές, έβρισκαν τα αυγά και τα εκκολαπτόμενα χελωνάκια, γέμιζαν το στόμα τους με όσα πιο πολλά μπορούσαν και έτρεχαν στους γύρω λόφους για να τα φάνε με την ησυχία τους, μόλις τα έτρωγαν επέστρεφαν στην παραλία για να φάνε και άλλα. Αυτό συνεχιζόταν σε όλη τη διάρκεια της νύχτας με καταστροφικά αποτελέσματα για τις φωλιές. Φανταστείτε πόσες χιλιάδες αυγά και χελωνάκια καταστρέφουν μέσα σε μερικούς μήνες, που διαρκεί η ωοτοκία των χελωνών. Φυσικά αυτό αποτελεί μέρος της τροφικής αλυσίδας και της φυσικής ισορροπίας των πληθυσμών των ειδών, αλλά σε αυτήν την περίπτωση τα αποτελέσματα είναι καταστροφικά για τα δυο είδη των χελωνών που κινδυνεύουν με αφανισμό (ιδιαίτερα την πράσινη χελώνα) και προστατεύονται παγκοσμίως. Η μόνη λύση σε αυτό το πρόβλημα είναι η επιτήρηση των παραλιών, κατά την ωοτοκία, μέχρι και την εκκόλαψη και η κατασκευή κλωβών, τουλάχιστον, με διπλάσια διάμετρο, που θα δυσκολεύει κατά πολύ τις αλεπούδες στο να σκάψουν και να φτάσουν στα αυγά.
Ειδικό Σχέδιο για τη Διάσωση των Θαλάσσιων Χελωνών
Οι χελώνες περιλαμβάνονται στα είδη που κινδυνεύουν να εκλείψουν. Γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο το Τμήμα Αλιείας άρχισε την εφαρμογή ειδικού Σχεδίου για τη Διάσωση των Θαλάσσιων Χελωνών από το 1976, με χρηματοδότηση από την κυπριακή κυβέρνηση και σε κάποιο στάδιο από το Διεθνές Ταμείο για την Προστασία της Άγριας Ζωής (World Wildlife Fund). Για τον σκοπό αυτό δημιουργήθηκε εποχιακός σταθμός και εκκολαπτήριο στην παραλία της Λάρας, όπου τα αυγά των χελωνών μαζεύονται και εκκολάπτονται είτε μέσα στην άμμο είτε με άλλα τεχνικά μέσα. Το 1978 εκκολάφθηκαν 1.500 χελώνες, ενώ μέχρι το 1987 ο αριθμός τους αυξήθηκε στις 4.000 περίπου. Οι χελώνες προστατεύονται από το 1971 με τις πρόνοιες του περί Αλιείας Νόμου.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
Φώτο Γκάλερι
