Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Tα χελιδόνια είναι αποδημητικά πουλιά και μας έρχονται πολύ νωρίς την άνοιξη κατά εκατοντάδες από την αφρικανική ήπειρο, όπου και διαχειμάζουν. Αναπαράγονται στην Κύπρο και αναχωρούν αργά το φθινόπωρο ξανά προς τις θερμές αφρικανικές χώρες για να διαχειμάσουν. Πρόκειται για τα πρώτα αποδημητικά πουλιά που φτάνουν στον τόπο μας και έρχονται πολύ νωρίς λόγω του ήπιου χειμώνα που επικρατεί στην Κύπρο, γι’ αυτό και μπορούμε να δούμε χελιδόνια ακόμα και από τον μήνα Ιανουάριο. Τα χελιδόνια τα συναντούμε σε όλες τις ηπείρους εκτός της Ανταρκτικής. Σε ολόκληρο τον πλανήτη υπάρχουν 83 διαφορετικά είδη χελιδονιών.

Πρόκειται για τα πιο γνωστά και αγαπητά πουλιά στον τόπο μας καθώς τα χελιδόνια θεωρούνται προάγγελοι της άνοιξης. Στο νησί μας έχουμε 5 διαφορετικά είδη χελιδονιών και όλα ανήκουν στην οικογένεια Χελιδονίδες (Hirundinidae).

Όλα τα είδη χελιδονιών τρέφονται και πίνουν νερό εν πτήσει, τρέφονται με ιπτάμενα έντομα, ακόμα και με αράχνες που παρασύρονται από τον αέρα. Πρόκειται για πολύ ευέλικτα πουλιά και πετούν συνεχώς χωρίς να κουράζονται. Είναι πολύ ωφέλιμα πουλιά καθώς καταναλώνουν καθημερινά τεράστιες ποσότητες εντομών που είναι βλαβερά η ενοχλητικά για τον άνθρωπο.

Τα 5 είδη που συναντούμε στον τόπο μας είναι:

• Το σταβλοχελίδονο, Barn swallow (Hirundo rustica).
• Το λευκοχελίδονο, Common house martin (Delichon urbicum).
• Το μιλτοχελίδονο, Red-rumped Swallow (Cecropis daurica).
• Το βραχοχελίδονο, Eurasian crag martin (Ptyonoprogne rupestris).
• Το oχθοχελίδονο, Sand martin (Riparia riparia).

Από τα 5 είδη μόνο τα 4 φωλιάζουν στην Κύπρο χτίζοντας τα ίδια τις φωλιές τους.

Το σταβλοχελίδονο, το λευκοχελίδονο, το μιλτοχελίδονο και το βραχοχελίδονο χρησιμοποιούν τα ίδια υλικά, αλλά το κάθε είδος έχει τη δική του τεχνική όσον αφορά το σχήμα της φωλιάς. Τα υλικά που χρησιμοποιούν είναι λάσπη ανακατεμένη με μικρά κομματάκια ξηρό χόρτο για να ενδυναμώσουν τη φωλιά ακριβώς όπως έκτιζαν παλιά τα πλινθόκτιστα σπίτια. Στο εσωτερικό των φωλιών τοποθετούν πολύ μαλακά χόρτα και φτερά. Τις φωλιές τους τις κτίζουν σε στάβλους, κάτω από βεράντες σπιτιών, κάτω από γεφύρια, μέσα σε φυσικά κοιλώματα σε γκρεμούς, ακόμα και μέσα σε σπηλιές. Όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές γεννούν περισσότερες φορές από μία. Πάντα επιστρέφουν και γεννούν στις ίδιες φωλιές, εκτός εάν ενοχληθούν.

Το οχθοχελίδονο χρησιμοποιεί την Κύπρο ως ενδιάμεσο μεταναστευτικό σταθμό και δεν φωλιάζει στον τόπο μας. Είναι το μόνο από τα 5 είδη που συναντούμε στην Κύπρο που δεν κατασκευάζει φωλιά με πηλό. Ανοίγει τρύπες σε μαλακές όχθες τοποθετώντας μέσα λίγα ξηρά χόρτα και φτερά και γεννά μέσα μέχρι 5 αβγά λευκού χρώματος.

Το βραχοχελίδονο το συναντούμε σε ορεινές περιοχές και φωλιάζει συνήθως σε αποικίες σε απότομους γκρεμούς. Πολλά ζευγάρια δεν μεταναστεύουν και μένουν στον τόπο μας ολόχρονα. Γεννά μέχρι 5 πιτσιλωτά αβγά.

Το μιλτοχελίδονο το συναντούμε κυρίως σε ορεινές περιοχές και είναι το πιο όμορφο από όλα τα άλλα είδη. Χτίζει τη φωλιά του κάτω από γεφύρια, κάτω από βεράντες σπιτιών, σε κοιλώματα σε γκρεμούς, ακόμα και μέσα σε σπηλιές. Η φωλιά του είναι η πιο εντυπωσιακή από όλα τα άλλα είδη. Γεννά μέχρι 5 αβγά λευκού χρώματος.

Το λευκοχελίδονο το συναντούμε και σε πεδινές αλλά και σε ορεινές περιοχές και φωλιάζει κυρίως σε αποικίες κάτω από βεράντες, γεφύρια και γκρεμούς. Γεννά και αυτό μέχρι 5 αβγά λευκού χρώματος. Πριν αρκετά χρόνια υπήρχε μια μεγάλη αποικία από λευκοχελίδονα που έχτιζαν τις φωλιές τους σε μια καμάρα της εκκλησίας στο χωριό Κάθηκας. Οι φωλιές ήταν η μία ενωμένη πάνω στην άλλη περιμετρικά της καμάρας και το θέαμα απίστευτα εντυπωσιακό καθώς δεκάδες λευκοχελίδονα πηγαινοέρχονταν για να ταΐσουν τα μικρά τους. Δεκάδες ντόπιοι αλλά και τουρίστες σταματούσαν εκεί για να θαυμάσουν το υπέροχο θέαμα, ώσπου από ό,τι έμαθα ο ιερέας του χωριού έδωσε οδηγίες να χαλάσουν τις φωλιές για σκοπούς καθαριότητας. Τα πουλιά δεν ξαναφώλιασαν εκεί.

Το σταβλοχελίδονο αποτελεί το πιο γνωστό και κοινό είδος από όλα. Φωλιάζει κυρίως κάτω από βεράντες σπιτιών. Και αυτό γεννά μέχρι 5 πιτσιλωτά αβγά.

Από ποιους κινδυνεύουν τα χελιδόνια

Τα χελιδόνια έχουν διάφορους εχθρούς, όπως θεομηνίες κατά τη μετανάστευση από τις οποίες μπορεί να βρουν τον θάνατο κατά εκατοντάδες, φίδια που μπορεί να σκαρφαλώσουν στις φωλιές και να καταβροχθίσουν τους νεοσσούς, αρπαχτικά πουλιά που τα πιάνουν εν πτήσει αλλά και αρπάζουν τους νεοσσούς από τη φωλιά και φυσικά τους ανθρώπους που πολλές φορές χαλούν τις φωλιές των χελιδονιών από τις βεράντες τους θεωρώντας τες βρομιά. Είναι μεγάλη χαρά και ευτυχία να έχεις μια φωλιά χελιδονιών κάτω από τη βεράντα σου και να βλέπεις όλη την εκπληκτική διαδικασία αναπαραγωγής αυτών των πουλιών.

Πολλοί ασυνείδητοι κυνηγοί, όταν δεν βρουν να χτυπήσουν κάποιο θήραμα, διασκεδάζουν να κάνουν σκοποβολή πάνω στα χελιδόνια σκοτώνοντάς τα. Ένας άλλος μεγάλος εχθρός για τα πουλιά αυτά είναι οι εκτεταμένοι ψεκασμοί που σκοτώνουν τα έντομα και τα πουλιά δεν μπορούν να βρουν ικανοποιητική τροφή για να επιβιώσουν.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ