Σελεύκεια
Ονομασία που έφεραν κατά την Αρχαιότητα πολλές πόλεις (υπολογίζονται συνολικά σε δώδεκα), ιδρυμένες από τον Σέλευκο Α΄ Νικάτορα, ένα των σημαντικότερων συμμαχητών του Μεγάλου Αλεξάνδρου κι ένα των διαδόχων του. Σπουδαιότερες απ' αυτές ήταν η Σελεύκεια η μεγάλη, που κτίστηκε το 312 π.Χ. στη συμβολή των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη, η Σελεύκεια η της Πιερίας, επί του ποταμού Ορόντη, η Σελεύκεια Τραχεία ή Τραχεώτις στην Κιλικία (Μικρά Ασία), επί του ποταμού Καλυκάδνου, η Σελεύκεια η προς Βήλῳ (γνωστή και ως Σελευκόβηλος) στη βόρεια Συρία, η Σελεύκεια η Σιδηρά στην Πισιδία και η Σελεύκεια της Παμφυλίας, επί του ποταμού Ευρυμέδοντος.
Αναφέρονται κατά την Αρχαιότητα σχέσεις της Κύπρου ιδίως με την επί του ποταμού Ορόντη Σελεύκεια, που ήταν κτισμένη κοντά στην Αντιόχεια (βρισκόταν ακριβώς απέναντι από το ακρωτήρι του Αποστόλου Ανδρέα). Μέσω της πόλης αυτής υπήρχε πυκνή επικοινωνία μεταξύ Κύπρου και Συρίας, και τούτο αποδεικνύεται, μεταξύ άλλων, και από σχετικές αναφορές περί ταξιδιών προς ή από την Κύπρο. Για παράδειγμα οι απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας έφθασαν στην Κύπρο (45 μ.Χ.) για την πρώτη αποστολική περιοδεία στο νησί, ξεκινώντας από την Αντιόχεια και μέσω Σελεύκειας. Διαβάζουμε στις Πράξεις των Αποστόλων (13.4):
... Οὗτοι μέν [οι Παύλος και Βαρνάβας] οὖν ἐκπεμφθέντες ὑπό τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου κατῆλθον εἰς Σελεύκειαν, ἐκεῖθέν τε ἀπέπλευσαν εἰς τήν Κύπρον...
Και στις Περιόδους Βαρνάβα διαβάζουμε επίσης:
... Ἐκεῖθεν τοίνυν κατηντήσαμεν ἐν Σελευκείᾳ, καί προσμείναντες ἡμέρας τρεῖς ἐπλεύσαμεν εἰς Κύπρον...
Πιο πριν, κατά τα Ελληνιστικά χρόνια, όταν οι Σελευκίδες (οι Έλληνες βασιλιάδες της Συρίας) ανταγωνίζονταν τους Πτολεμαίους (τους Έλληνες βασιλιάδες της Αιγύπτου που κατείχαν και την Κύπρο), η Σελεύκεια η επί του Ορόντη είχε χρησιμοποιηθεί ως ορμητήριο του στόλου των Σελευκιδών για κάποιες επιχειρήσεις στην Κύπρο. Ο Αντίοχος Γ', για παράδειγμα, βασιλιάς της Συρίας, όταν το 196 π.Χ. απέτυχε να καταλάβει αιφνιδιαστικά την Κύπρο κι έχασε αρκετά καράβια του λόγω θαλασσοταραχής, είχε καταφύγει στη Σελεύκεια. Κατά τα τέλη της περιόδου της ρωμαϊκής κυριαρχίας, όταν μετά τις μεταρρυθμίσεις του Διοκλητιανού (293 μ.Χ.) η Κύπρος υπήχθη στην επαρχία της Ανατολής, εδιοικείτο τώρα από επάρχους που έδρευαν στην Αντιόχεια. Η διοικητική και πολιτική αυτή εξάρτηση της Κύπρου από την Αντιόχεια σήμαινε ασφαλώς περαιτέρω σχέσεις Κύπρου και Σελεύκειας, δεδομένου ότι η Αντιόχεια της Συρίας δεν ήταν παραθαλάσσια πόλη αλλά ναυτικά συνδεόταν με την Κύπρο μέσω της γειτονικής της Σελεύκειας. Οι ρυθμίσεις αυτές συνεχίστηκαν και κατά τους πρώτους αιώνες της Βυζαντινής περιόδου, οπότε προσετέθησαν και ποικίλες εκκλησιαστικές σχέσεις Κύπρου-Αντιοχείας (βλέπε λήμμα Αντιόχεια και Κύπρος).
Εμπορικές κυρίως σχέσεις διατηρούσε η Κύπρος και με μια άλλη Σελεύκεια που επίσης βρισκόταν κοντά της, τη Σελεύκεια της Κιλικίας (νότιος Μικρά Ασία) που βρισκόταν στην περιοχή της σημερινής τουρκικής πόλης (που φέρει το ίδιο όνομα) Silifke. Η πόλη αυτή, την οποία ο μεσαιωνικός χρονογράφος Λεόντιος Μαχαιράς αναφέρει ως Σελευκίαν, ανήκε κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια στο βασίλειο της Μικρής Αρμενίας με το οποίο το βασίλειο της Κύπρου διατηρούσε στενούς δεσμούς, λόγω και συγγενείας των δυο βασιλικών οίκων. Από τη Σελεύκεια της Κιλικίας, εξάλλου, είχαν έλθει κι εγκατασταθεί στην Κύπρο κατά καιρούς οικογένειες Αρμενίων. Αρκετοί από τους σημερινούς Αρμενίους της Κύπρου έλκουν την καταγωγή τους από τη Σελεύκεια.
Γενικότερα, οι σχέσεις Κύπρου-Σελεύκειας της επί του Ορόντη και Κύπρου-Σελεύκειας της Κιλικίας, εντάσσονται στις ευρύτερες σχέσεις Κύπρου-Συρίας και Κύπρου-Μικράς Ασίας αντιστοίχως, για τις οποίες βλέπε χωριστά λήμματα Μικρά Ασία και Κύπρος και Συρία και Κύπρος.