Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Πολιτικός παράγοντας της Αριστεράς, που διετέλεσε δήμαρχος Αμμοχώστου. Γεννήθηκε στη Δερύνεια στις 24 Σεπτεμβρίου 1904. Φοίτησε στο Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου και ήταν μεταξύ των πρώτων αποφοίτων του. Μετά τις γυμνασιακές του σπουδές γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου αποφοίτησε το 1929. Το 1937-38 πήρε υποτροφία για το Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ Αγγλίας. Υπηρέτησε ως καθηγητής στο Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου από το 1929 μέχρι το 1943 - τα τελευταία τέσσερα χρόνια ως διευθυντής του Γυμνασίου Θηλέων Αμμοχώστου. Ήταν βαθύς μελετητής της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας και συγκαταλεγόταν μεταξύ των αρίστων ελληνιστών.

Ο Αδάμαντος υπήρξε μια από τις σημαντικές προσωπικότητες που έλαβε μέρος στην Ιδρυτική Συνέλευση, στη Σκαρίνου, στις 14 του Απρίλη 1941, με βάση την οποία δημιουργήθηκε το ΑΚΕΛ. 

Όταν το 1943 επανεγκαθιδρύθηκε ο θεσμός των αιρετών δημοτικών συμβουλίων, εκλέχθηκε δήμαρχος Αμμοχώστου επικεφαλής συνδυασμού του Ανορθωτικού Κόμματος Εργαζομένου Λαού (ΑΚΕΛ). Εκλέχθηκε ξανά δήμαρχος το 1946 και το 1949 με τον ίδιο συνδυασμό.

» Βλέπε Ιστορία των Δημοτικών Εκλογών 

Κατά τη διάρκεια της θητείας του τα Βαρώσια εξωραΐστηκαν και έγιναν πολλά έργα, που μαζί με τον επιδέξιο χειρισμό των δημοτικών υποθέσεων, την ανθρωπιά, την ευθύτητα και την απλότητά του, τον επέβαλαν στη συνείδηση όλων των δημοτών, ανεξάρτητα από ιδεολογικές αποχρώσεις. Κατά τη δεκάχρονη θητεία του ως δημάρχου, ανεγέρθηκαν εργατικές πολυκατοικίες, πτωχοκομείο, λαϊκό συσσίτιο και εστιατόριο, παιδοκομικός σταθμός, συνοικιακές δημοτικές   αγορές,   αγορά   χονδρικής πωλήσεως και δημοτικό στάδιο, βελτιώθηκαν η ύδρευση και ο ηλεκτροφωτισμός της πόλης κ.ά. Οι σχέσεις του με το τουρκικό σύνοικο στοιχείο ήταν άριστες και η εκτίμηση των Τούρκων κατοίκων της Αμμοχώστου προς τον Αδάμαντος ήταν εξαίρετη.

Πρωτοστατούσε στους εθνικούς, εργατικούς και λαϊκούς αγώνες της εποχής κι οι πολιτικές του ομιλίες ήταν εκλεκτές ˙ εθεωρείτο γενικά ως ένας από τους καλύτερους ρήτορες της εποχής. Πήρε μέρος σε διάφορες αποστολές στο εξωτερικό για την προώθηση του Κυπριακού ζητήματος και σε εποχές που λόγω των αποικιακών περιοριστικών μέτρων, ελάχιστοι τολμούσαν να μιλούν δημόσια για την Ένωση, διακήρυσσε με δύναμη τους εθνικούς πόθους του κυπριακού ελληνισμού σε κάθε ευκαιρία και πάνω απ' όλα κατά την επίσκεψη στην Κύπρο του εκπροσώπου του υπουργού Αποικιών, σερ Κόσμο Πάρκινσον. Πρωτοστάτησε, επίσης, στους αγώνες του Μαρτίου 1944, για τους άνεργους, για τον τιμάριθμο, για τους καταστηματάρχες, για τους ανελεύθερους νόμους και επανειλημμένα κατηγορήθηκε από τις βρεττανικές αρχές στα δικαστήρια ότι ηγείτο παρανόμων συγκεντρώσεων, παρελάσεων και διαδηλώσεων.

Διασκεπτική

Το 1947-1948 πήρε μέρος στη διασκεπτική, τη συμβουλευτική δηλαδή συνέλευση που κλήθηκε από την αγγλική κυβέρνηση για να υποβάλει συστάσεις πάνω στη μορφή του Συντάγματος που θα εγκαθιδρύετο μελλοντικά στην Κύπρο. Υποστήριξε ένθερμα τη διασκεπτική και διαφώνησε έντονα, σαν μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΑΚΕΛ, στην αναθεώρηση της αρχικής απόφασης του κόμματός του για συμμετοχή σ' αυτήν.

» Βλέπε λήμμα: Ζαχαριάδης - Κυπριακό

Έκτοτε οι σχέσεις του με το ΑΚΕΛ, λόγω του χειρισμού του εθνικού θέματος, και τη στροφή του κόμματος προς το αίτημα της Ένωσης μετά από συνάντηση που είχαν οι Φιφής Ιωάννου και Αντρέας Ζιαρτίδης με τον ηγέτη του ΚΚΕ Νίκο Ζαχαριάδη, εντάθηκαν και διαγράφτηκε από το κόμμα.

Από ένα  έγγραφο με ημερομηνία 20 Δεκεμβρίου 1949 που ετοίμασε και υπέβαλε στην Επαρχιακή Επιτροπή του ΑΚΕΛ Αμμοχώστου ο Αδάμ Αδάμαντος,  ασκήθηκε και κριτική αφού προκύπτει πως ούτε ο Φιφής ούτε ο Ζιαρτίδης, ενημέρωσαν το κόμμα για το πόσο πρόχειρη και επιφανειακή υπήρξε η απόφαση του Νίκου Ζαχαριάδη. "Αν ενημέρωναν πραγματικά για το πώς «εξηγήθηκε» στο «αδελφό κόμμα» η θέση του ΑΚΕΛ και για το πώς «αποφασίστηκε» η άποψη του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας  για την πορεία που έπρεπε  να ακολουθήσει η Κύπρος, άλλη μπορούσε να ήταν η απόφαση της  Κεντρικής Επιτροπής του ΑΚΕΛ… που ακόμα και υπό τις συνθήκες που λήφθηκε δεν ήταν ομόφωνη και χρειάστηκαν μήνες και απανωτές συνεδρίες, για να επιβληθεί…"

Μετά τη διαγραφή

Μετά τη διαγραφή του από το ΑΚΕΛ ο Αδάμαντος επιχείρησε να πολιτευθεί ως ανεξάρτητος. Κατήλθε στις δημοτικές εκλογές του 1953 ηγούμενος ανεξάρτητου συνδυασμού με βασική γραμμή την επιδίωξη συνταγματικών ελευθεριών από τους Βρετανούς, ως πρώτο στάδιο, εξαιτίας των τότε διεθνών εξελίξεων και της αναγνωρισμένης αδυναμίας των ελληνικών κυβερνήσεων να δώσουν ουσιαστική βοήθεια στον ενωτικό αγώνα και τη χρησιμοποίηση των ελευθεριών αυτών σε κατοπινό στάδιο για την εθνική αποκατάσταση. Ο συνδυασμός απέτυχε και τότε ο Αδάμαντος αποχώρησε από την πολιτική και επανήλθε στη διδασκαλική έδρα ως υποδιευθυντής του Διδασκαλικού Κολλεγίου μέχρι τον θάνατό του, που προήλθε από καρδιακή προσβολή κατά τη διάρκεια διδασκαλίας, στις 15 Απριλίου 1959.

» Βλέπε βίντεο: Μια διάλεξη για τον Αδάμαντος

Ο άνθρωπος 

Σ' ένδειξη εκτίμησης για τις πολύτιμες υπηρεσίες του κατά τη θητεία του ως δημάρχου, το δημοτικό συμβούλιο Αμμοχώστου έκαμε την κηδεία του με δαπάνες του Δήμου. Και πάνω στην προτομή του που στήθηκε στον τάφο του στα Βαρώσια, γράφτηκε η ακόλουθη επιγραφή: «Ὡς χαρίεν ἐστίν ἂνθρωπος ὃταν ἂνθρωπος ἦ».

Στις 24 Σεπτεμβρίου 2015 ο Δήμος  Δερύνειας τίμησε σε μια λιτή εκδήλωση τον Αδάμαντος για το πολυσχιδές έργο του και την προσφορά του στην Αμμόχωστο.

Από το βιβλίο Κακουλλή

Το Μάιο του 2011 ο συγγραφέας Λουκάς Κακουλής κυκλοφόρησε βιβλίο με τίτλο "Αδάμ Αδάμαντος και Τάσσος Παπαδόπουλος".

Για το κεφάλαιο Α. Αδάμαντος διάβαζουμε από τη βιβλιοκριτική του Κυριάκου Τζαμπάζη: "Ο Αδάμ Αδάμαντος ήταν ηγέτης, διάνοιγε δρόμους για λύση του κυπριακού. Μέσα σε συνθήκες απόλυτης κυριαρχίας του εθνικισμού, ύψωσε τη φωνή του και τάχθηκε ενάντια στην «ένωση», επειδή είχε την ικανότητα να διαβλέπει τους κινδύνους τόσο αυτούς που καλλιεργούσε η Βρετανία, όσο και από την κατάσταση που επικρατούσε στην Ελλάδα μετά τον εμφύλιο πόλεμο. Προσπαθούσε να πείσει την κυρίαρχη ηγεσία της αριστεράς, ότι οι θέσεις που πρόβαλλε θα βοηθούσαν να αποφύγει τα χειρότερα, τόσο ως κόμμα αλλά και ως χώρα. Στην περίοδο της δεκαετίας του 1950 βρισκόταν στο αποκορύφωμα της πνευματικής του δημιουργίας και κριτικής σκέψης, γι’ αυτό υποστήριζε με θέρμη τη Διασκεπτική. Η ηγεσία της αριστεράς με επικεφαλής τον Εζεκία Παπαϊωάννου, δεν ήταν σε θέση να αντιληφθεί την πραγματικότητα και φωνασκούσε υπέρ της ένωσης πολύ πιο δυνατά από την ηγεσία της εκκλησίας, που ήταν η έκφραση της δεξιάς, αγνοώντας τα παγκόσμια δεδομένα και καλλιεργώντας στη μάζα των εργαζομένων εθνικιστικές παρορμήσεις. Ο Α. Αδάμαντος με τις απόψεις του έσπερνε την αμφιβολία «δεν δίνω το μικρό μου δακτυλάκι για την ένωση» και εξηγούσε γιατί, ενώ η ηγεσία του ΑΚΕΛ τυφλή από τον εθνικισμό τον απέταξε από τις γραμμές της και του απόδωσαν όλους τους χαρακτηρισμούς που ήταν τότε στην ημερήσια διάταξη, τους οποίους δανειζόταν από το σταλινικό οπλοστάσιο".