Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Διάσημος στρατιωτικός μηχανικός της Βενετίας, που σχεδίασε τις νέες οχυρώσεις της Λευκωσίας το 1567. Μάλιστα προς τιμήν του η κυριότερη πύλη των οχυρώσεων αυτών, η πύλη Αμμοχώστου, είχε ονομαστεί πύλη Τζουλιάνα (porta Giuliana).

Ο Τζούλιο (Τζουλιάνο) Σαβορνιάνο, που καταγόταν από μικρή πόλη της περιοχής της Βενετίας, πέθανε το 1586. Υπηρέτησε την Βενετία, κυρίως ως στρατιωτικός μηχανικός και ειδικός επί των οχυρώσεων, ιδιότητες που τον είχαν καταστήσει διάσημο. Εργάστηκε σε διάφορες χώρες που βρίσκονταν τότε υπό την κατοχή των Βενετών, περιλαμβανομένης της Κρήτης, ενώ στην Κύπρο ήλθε από τη Ζάρα της Δαλματίας όπου υπηρετούσε ως διοικητής και στρατιωτικός αρχηγός.

Ο Τζούλιο Σαβορνιάνο είχε έλθει όπως φαίνεται και πριν από το 1567 στην Κύπρο, όπου μελέτησε την κατάσταση, βασικά της πρωτεύουσας Λευκωσίας, με προοπτική την ενίσχυση της αμυντικής της ικανότητας, δεδομένου ότι αναμενόταν ήδη να εκδηλωθεί η τουρκική επίθεση κατά της Κύπρου.

Το 1565 υπέβαλε στις βενετικές αρχές έκθεση για την οχύρωση της Λευκωσίας. Στην έκθεσή του αυτή περιγράφει τις υφιστάμενες (τότε) παλαιές οχυρώσεις των Λουζινιανών, που δεν μπορούσαν ν’ ανταποκριθούν στις νέες πολεμικές ανάγκες και τεχνικές. Το κείμενο αυτό του Σαβορνιάνο σώζεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη στο Παρίσι (ιταλικά έγγραφα, αρ. 1500).

Στη συνέχεια ανετέθη στον Σαβορνιάνο η εκπόνηση των σχεδίων για τις νέες οχυρώσεις της Λευκωσίας, που θα ήσαν (σύμφωνα και προς εκτιμήσεις του ιδίου), μικρότερες σε περίμετρο από εκείνες των Λουζινιανών, που θα κατεδαφίζονταν. Μεταξύ των χειρογράφων και των σχεδίων του Τζούλιο Σαβορνιάνο που σώζονται σήμερα, και που σχετίζονται με τις οχυρώσεις της Λευκωσίας, είναι μεταγενέστερες περιγραφές κι εξηγήσεις του ιδίου, με συναφές σχέδιο των προμαχώνων της πόλης. Περιέχονται σε γράμματά του που έστειλε από τη Βενετία, τον Αύγουστο του 1584, στον δούκα της Πάλμας. Ο Σαβορνιάνο είχε τότε προσφερθεί να εργαστεί για τον δούκα της Πάλμας, που προετοιμαζόταν ν’ αντιμετωπίσει αγγλική επίθεση.

Το 1567 ο Σαβορνιάνο βρισκόταν στη Λευκωσία, οπότε κι άρχισαν οι εργασίες για τις νέες οχυρώσεις. Οι παλαιές οχυρώσεις των Λουζινιανών κατεδαφίστηκαν και μαζί μ' αυτές κατεδαφίστηκε κι ένας μεγάλος αριθμός δημοσίων και ιδιωτικών κτιρίων, περιλαμβανομένων μοναστηριών. Ο Σαβορνιάνο εργάστηκε στη Λευκωσία για 8 μήνες περίπου, κι ύστερα ανακλήθηκε, πιθανότατα πίσω στη Δαλματία.

Ο Σαβορνιάνο αναχώρησε από την Κύπρο στις 6 Μαΐου 1569. Πριν την αναχώρηση του,  αρχές, ευγενείς και λαός της Λευκωσίας τον αποχαιρετούν με μία καλά οργανωμένη τελετή, κατά την οποία ο Ιωάννης Ποδοκάταρο εκφώνησε ένα ρητορικό του λόγο. Μεταξύ άλλων, εξέφρασε εκ μέρους όλων, ευγνωμοσύνη για τις οχυρώσεις της Λευκωσίας και την πεποίθηση ότι οι νέες εκείνες οχυρώσεις της πρωτεύουσας θα αποτελούσαν τη σωτηρία των κατοίκων της σε περίπτωση εισβολής και επιθέσεως των Τούρκων – γεγονός που συνέβη ένα χρόνο αργότερα (η επιστολή έχει εντοπιστεί στα κρατικά αρχεία της Βενετίας).

Οι εργασίες για τις οχυρώσεις της Λευκωσίας συνεχίστηκαν, πάνω στα δικά του σχέδια, με υπεύθυνο τον βοηθό του Λεονάρδο Ρονκόνε. Οι οχυρώσεις, πάντως, δεν είχαν τελειώσει μέχρι το 1570, οπότε η Λευκωσία δέχθηκε την Οθωμανική επίθεση κι αλώθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου.