Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ανώτατος αξιωματούχος της Βενετίας στην Κύπρο για σύντομο χρονικό διάστημα, κατά το 1561-1562 (περίοδος Βενετοκρατίας).

Ο Ασκάνιο Σαβορνιάνο εστάλη στην Κύπρο σε μια περίοδο κατά την οποία υπήρχε ορατός κίνδυνος τουρκικής εισβολής στο νησί. Βασικότερη αποστολή του ήταν να μελετήσει την αμυντική δυνατότητα της Κύπρου και να υποβάλει σχετική έκθεση στις βενετικές αρχές με εισηγήσεις του.

Η έκθεση αυτή του Σαβορνιάνο ολοκληρώθηκε και υπεβλήθη τον Ιούνιο του 1562. Μαζί με άλλες σχετικές εκθέσεις άλλων Βενετών ειδικών κατά τα τελευταία χρόνια της Βενετοκρατίας, η έκθεση του Σαβορνιάνο αποτελεί σημαντικό ιστορικό έγγραφο. Ο αξιωματούχος αυτός περιγράφει την κατάσταση που επικρατούσε στις πόλεις και σε άλλες περιοχές της Κύπρου όπου υφίσταντο οχυρώσεις, δίνει μια γενική εικόνα περί της αμυντικής δυνατότητας της Κύπρου και προβαίνει σε σειρά εισηγήσεων. Τόσο αυτή η έκθεση όσο κι άλλες της ιδίας περιόδου, δείχνουν ακόμη ότι υπήρχαν σοβαρές διαφωνίες μεταξύ των ειδικών για την άμυνα της Κύπρου, ακόμη και ριζικές διαφορές. Ο Ασκάνιο Σαβορνιάνο, για παράδειγμα, εισηγείτο όπως εγκαταλειφθεί η προσπάθεια ενίσχυσης ή οχύρωσης της πρωτεύουσας Λευκωσίας, κι ότι η προσπάθεια έπρεπε να επικεντρωθεί κυρίως στις παραλιακές περιοχές. Εκτός από την Αμμόχωστο και την Κερύνεια, των οποίων οι οχυρώσεις κρίνονταν ως ικανοποιητικές (αυτή ακριβώς την εποχή είχαν ενισχυθεί), ο Ασκάνιο Σαβορνιάνο εισηγείτο ότι έπρεπε να οχυρωθούν και οι άλλες πόλεις-λιμάνια της Κύπρου: οι Αλυκές (=Λάρνακα), η Λεμεσός και η Πάφος. Υποστήριζε ακόμη ότι η οχύρωση των πόλεων αυτών θα στοίχιζε και φθηνότερα, αφού τείχη θα ανεγείροντο μόνο από την πλευρά της ξηράς. Επί πλέον έλεγε ότι η Λευκωσία δεν θα μπορούσε ν’ ανεφοδιάζεται εύκολα σε περίπτωση πολιορκίας της, αφού βρισκόταν στο κέντρο του νησιού, και βέβαια δεν θα μπορούσε ν’ αναμένει οποιαδήποτε ναυτική βοήθεια.

Αντίθετα άλλοι (όπως ο Σφόρτζα Παλλαβιτσίνο το 1567) εισηγούντο ότι ο καλύτερος τρόπος άμυνας της Κύπρου μπροστά στον τουρκικό κίνδυνο ήταν η οχύρωση της Λευκωσίας.

Οι εισηγήσεις του Σαβορνιάνο δεν έγιναν, τελικά, δεκτές. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποια θα ήταν η έκβαση του πολέμου του 1570-71 εάν εισακούονταν οι απόψεις του. Πάντως οι πόλεις Λάρνακα, Λεμεσός και Πάφος δεν οχυρώθηκαν και, ουσιαστικά, εγκαταλείφθηκαν από τους Βενετούς, όπως κι άλλα οχυρά του νησιού που καταστράφηκαν για να μη πέσουν στα χέρια των Τούρκων. Αντίθετα, παρά την αντίθετη γνώμη του Ασκάνιο Σαβορνιάνο, απεφασίσθη όπως ενισχυθεί η άμυνα της Λευκωσίας με αντικατάσταση των παλαιών οχυρώσεών της. Στην απόφαση αυτή συνέβαλαν, όπως φαίνεται, και οι πιέσεις σημαινόντων ευγενών που ζούσαν στη Λευκωσία και που δεν ήθελαν να τη δουν να εγκαταλείπεται. Μάλιστα τέτοιοι ευγενείς φάνηκαν πρόθυμοι να βοηθήσουν οικονομικά στην ανέγερση νέων οχυρώσεων. Έτσι, ενώ ο Ασκάνιο Σαβορνιάνο εισηγείτο την εγκατάλειψη της Λευκωσίας, απεφασίσθη αντίθετα η ενίσχυσή της και το έργο αυτό ανετέθη, μάλιστα, στον μεγαλύτερο αδελφό του και διάσημο στρατιωτικό μηχανικό Τζούλιο (Τζουλιάνο) Σαβορνιάνο*.