Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Δενδρώδης θάμνος, φυλλοβόλος και ακανθοφόρος. Επιστημονική ονομασία: Punica granatum. Οικογένεια: Πουνικιδών   (Punicaceae).

Η ροβκιά ή και ροδκιά είναι φυτό που καλλιεργείται ως καρποφόρο, είναι δε επίσης φαρμακευτικό και κοσμητικό. Αναπτύσσεται σε ύψος μέχρι 5-6 μέτρα. Έχει φύλλα σχετικά μικρά και γυαλιστερά. Τα άνθη της είναι μεγάλα σε αποχρώσεις του κόκκινου.

Ο καρπός της ροβκιάς, το ρόβιν ή ρόδιν, είναι μηλόμορφος ράγα με δερματώδες κιτρινοκόκκινο περίβλημα που καταλήγει σε 5-7 λοβούς του κάλυκα. Εσωτερικά χωρίζεται σε τμήματα με μεμβρανώδη διαφράγματα, κι είναι πλήρης από σπέρματα που έχουν χρώμα ασπροκόκκινο, είναι ζουμερά, γλυκόξινα και τρώγονται.

Η φλούδα του βλαστού, της ρίζας και των καρπών της ροβκιάς χρησιμοποιείται ως αφέψημα κατά διαφόρων ασθενειών όπως η ταινία, η δυσεντερία και η διάρροια. Το περικάρπιο (η φλούδα του καρπού της) χρησιμοποιείται στη βυρσοδεψία. Οι ανθοί της χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της αμυγδαλίτιδας και της ουλίτιδας. Το ξύλο της, σκληρό κι ανθεκτικό, χρησιμοποιείται στην τορνευτική. Τέλος, τα φύλλα της χρησιμοποιούνταν σε παλαιότερες εποχές ως βαφικά. Στην Κύπρο έβαφαν μ' αυτά τις βράκες, το παραδοσιακό ένδυμα των αντρών, κι ήταν εκείνα που έδιναν μοναδική μαύρη μπογιά που ήταν ανεξίτηλη.

Η ροβκιά είναι γνωστότατη από τα αρχαία χρόνια. Στην Κύπρο εξακολουθεί να καλλιεργείται από την αρχαιότητα. Μάλιστα, σύμφωνα προς την παράδοση, την καλλιέργειά της στην Κύπρο εισήγαγε η ίδια η θεά Αφροδίτη. Το ρόδιν εξάλλου, ο καρπός της ροδκιάς, ήταν σύμβολο ευφορίας και ιερός καρπός της Αφροδίτης, προς την οποία και προσφερόταν κατά τη διάρκεια εορτασμών προς τιμήν της θεάς. Αργότερα οι Χριστιανοί χρησιμοποίησαν το ρόδιν στις δικές τους ιεροτελεστίες, μάλιστα εξακολουθεί να χρησιμοποιείται και σήμερα (στα κόλλυβα). Επίσης μετά την τέλεση του μυστηρίου του παραδοσιακού γάμου, κατά την επιστροφή από την εκκλησία στο σπίτι, η νύμφη έπρεπε να σπάσει ένα ρόδιν στο ανώφλι της εισόδου. Το σπάσιμό του και ο διασκορπισμός των πολλών σπερμάτων του συμβόλιζε (όπως και κατά την αρχαιότητα) την ευφορία και την απόκτηση πολλών απογόνων.

Την αρχαία παράδοση της σχέσης της ροβκιάς με την Αφροδίτη στην Κύπρο διασώζει ο Αθήναιος, που παραθέτει σχετικό απόσπασμα από έργο του ποιητή Ερίφου:

Α: Αὖται δε ῥόαι.

Β: Ὡς ευγενεῖς.

Α: Τήν γάρ Ἀφροδίτην ἐν Κύπρῳ δένδρον φυτεῦσαι τοῦτό φασιν ἓν μόνον.

Β: Βέρβεια πολυτίμητε. Κἆτα τρεῖς μόνας καί τάσδ' ἐκόμισας;

Σε μετάφραση, το πιο πάνω απόσπασμα του διαλόγου έχει ως εξής:

Α: Κι αυτά είναι ρόδια.

Β: Τι ωραία.

Α: Ναι, αφού στην Κύπρο φύτεψε το δέντρο αυτό η Αφροδίτη, όπως λένε ۠ ένα μονάχα.

Β: Πολυσέβαστη Βέρβεια. Κι ύστερ' απ' όλα, αυτά τα τρία έφερες μονάχα;

Ο Θεόφραστος αναφέρει και την ῥοιάν ἀπύρηνον, που είναι, πιθανότατα, η λεγόμενη σήμερα στην Κύπρο κουφοροβκιά. Είναι εκείνη της οποίας οι καρποί περιέχουν κόκκους μεγάλους που περικλείουν άλλους μικρούς και συνήθως ατροφικούς κι άγονους πυρήνες.

Πολλά κι εκλεκτά ρόβκια παρήγε, μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, η περιοχή της Αμμοχώστου, απ' όπου γίνονταν κι εξαγωγές, κυρίως στην Αίγυπτο. Ροβκιές καλλιεργούνται σήμερα ακόμη και σε κήπους σπιτιών, στις πόλεις και στα χωριά.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια