Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Σημαντικός Γάλλος ποιητής του 19ου αιώνα. Γεννήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 1854 και πέθανε στις 10 Νοεμβρίου 1891. Είχε δύσκολη και περιπετειώδη ζωή και είναι πολυσυζητημένος, μεταξύ άλλων, ο δεσμός του με τον Πωλ Βερλαίν. Μεταξύ των αριστουργηματικών ποιημάτων του είναι το Μεθυσμένο Καράβι, το Πνευματικό Κυνήγι, τα Φωνήεντα κ.α. Γνωστότατα είναι επίσης τα πεζοτράγουδα που δημοσίευσε με τίτλο Εμπνεύσεις, όπως και το βιβλίο του Μια Εποχή σε Κόλαση.

Με τον Βερλαίν έζησε στο Βέλγιο και στην Αγγλία. Η τυχοδιωκτική του φύση τον έσπρωξε αργότερα σε ταξίδια προς διάφορες χώρες. Περνώντας από την Ιταλία και τις Άλπεις, πήγε στη Ρωσία κι ύστερα στην Αίγυπτο, στην Κύπρο, στην Αιθιοπία, στο Άντεν κ.α. Το 1891 αρρώστησε βαριά (από καρκίνο) και πέθανε στη Μασσαλία, σε ηλικία 37 χρόνων.

Στα ταξίδια του ο Ρεμπώ άσκησε διάφορα επαγγέλματα για να ζήσει. Στην Κύπρο ήλθε δυο φορές. Την πρώτη φορά ήλθε το 1878 κι έζησε για λίγο στη Λάρνακα όπου έφθασε στις 15 Σεπτεμβρίου. Ήταν τότε 24 χρόνων κι είχε βρει εργασία σε γαλλική εταιρεία λατομείων στην Ορόκλινη (κοντά στη Λάρνακα). Στην Κύπρο ήλθε ξανά το 1880. Τότε ο πρώτος διοικητής της επαρχίας της Λευκωσίας και αργότερα Άγγλος ύπατος αρμοστής στην Κύπρο σερ Ρόμπερτ Μπίνταλφ είχε αποφασίσει την ανέγερση εξοχικής κατοικίας στο Τρόοδος, κι ο Αρθούρ Ρεμπώ εργάστηκε στην οικοδομή αυτή ως επιστάτης. Πρόκειται για το κτίριο που υφίσταται ως σήμερα και χρησιμοποιείται ως θερινή προεδρική κατοικία. Το 1946 ο κυβερνήτης λόρδος Γουίνστερ εντοίχισε μια αναμνηστική πινακίδα στο κτίριο, που θυμίζει το σύντομο πέρασμα του Ρεμπώ από την Κύπρο:

Αρθούρ Ρεμπώ

μια ποιητική ιδιοφυία της Γαλλίας

που παρά τη φήμη του

συνέβαλε με τα ίδιά του τα χέρια

στην οικοδόμηση αυτού του σπιτιού.

Ο Ρεμπώ έστειλε από την Κύπρο, και τις δύο φορές που πέρασε από το νησί, μερικές επιστολές προς την οικογένεια αλλά και προς φίλους του στη Γαλλία. Συγκεκριμένα έστειλε συνολικά τέσσερις επιστολές, στις οποίες αναφέρει τις εργασίες που έκανε στο νησί, ενώ δίνει και λίγες περί Κύπρου πληροφορίες. Η πρώτη επιστολή εστάλη από τη Λάρνακα στις 15 Φεβρουαρίου 1879 και αναφέρεται στη διαμονή και την εργασία του σε ένα λατομείο «στην έρημο», κοντά στη θάλασσα, απ’ όπου έκοβαν πέτρες και τις φόρτωναν σε καράβια. Μαζί του ήταν και άλλοι 19 Ευρωπαίοι που επιστάτευαν τους εργάτες. Όλοι αρρώστησαν λόγω του κλίματος και 3-4 πέθαναν. Ομιλεί για προοπτικές μόνιμης εργασίας καθώς υπήρχαν σχέδια για σιδηρόδρομο, οικοδόμηση νοσοκομείων, κατασκευή καναλιών κλπ. Η δεύτερη επιστολή εστάλη και πάλι από τη Λάρνακα στις 24 Απριλίου 1879 και απευθυνόταν στην οικογένειά του. Έγραφε ότι εργαζόταν ακόμη ως επιστάτης στο λατομείο, τοποθετούσε εκρηκτικές ύλες και ανατίναζε βράχους. Υπέφερε από κουνούπια και ψύλλους και από τη μεγάλη ζέστη. Εξέφραζε τη γνώμη ότι θα επέστρεφε στη Γαλλία.

Η επόμενη επιστολή εστάλη στους δικούς του από το Τρόοδος στις 23 Μαϊου 1880. Είχε επιστρέψει στο νησί αφού στο μεταξύ πέρασε ένα διάστημα στην Αίγυπτο όπου, όπως γράφει, «δεν βρήκε τίποτα» για να ασχοληθεί. Τώρα επιστάτευε τις εργασίες για «το αρχοντικό που κτίζεται για τον γενικό κυβερνήτη» στο Τρόοδος. Οι μετακινήσεις του γίνονταν με άλογο, είχε υπό την επίβλεψή του πέραν των 50 εργατών και παραπονιέται ότι τα έξοδά του ήταν μεγάλα. Οι πρώην εργοδότες του (του λατομείου) είχαν κηρύξει πτώχευση και τώρα εργοδοτείτο από την αγγλική διοίκηση. Παραπονείται για τη ζέστη, τους δυνατούς ανέμους και το χαλάζι. Αισθανόταν πόνους στην καρδιά, αλλά η διαμονή του στο βουνό πίστευε ότι έκανε καλό στην υγεία λόγω του καθαρού αέρα. Ζητεί επίσης από την οικογένειά του να αγοράσει και να του στείλει δύο τεχνικά βιβλία στην αγγλική, το ένα σχετικό με δασικά ξυλοπριονιστήρια και το άλλο για ξυλουργικές εργασίες. Φαίνεται ότι σχεδίαζε να ασχοληθεί με την υλοτομία και τη ξυλουργική.

Η τέταρτη επιστολή, προς φίλους, είναι πολύ σύντομη και εστάλη στις 4 Ιουνίου 1880. Ζητούσε να του στείλουν «αυτά που είχε ζητήσει» γιατί τα είχε «μεγάλη ανάγκη». Ίσως τα δύο βιβλία, ίσως άλλα πράγματα. Πάντως θα πρέπει να είχε στείλει και άλλη επιστολή που μάλλον χάθηκε. Σημειώνει ότι τώρα ήταν ωραίος ο καιρός, εργαζόταν ακόμη στο Τρόοδος, αλλά σύντομα θα έφευγε για να εργαστεί σε εταιρεία λατομείου και πάλι, που είχε και καμίνι ασβέστη.

Ωστόσο η επόμενη επιστολή του, προς φίλους, εστάλη από το Άντεν στις 17 Αυγούστου 1880. Γράφει ότι είχε φύγει από την Κύπρο πριν από δύο μήνες. «Αν είχα μείνει εκεί», γράφει, «θα είχα εξασφαλίσει μία καλή θέση. Αλλά τώρα δεν μπορώ να επιστρέψω...»

Τις «κυπριακές» επιστολές του Ρεμπώ, μεταφρασμένες στην ελληνική, με σημειώσεις και σχόλια, δημοσίευσε ο Άντρος Παυλίδης στο έργο του «Η Κύπρος ανά τους Αιώνες μέσα από τα κείμενα ξένων επισκεπτών της» (τόμος Γ΄, 1995, σελ. 1312-1319).