Μάχη Αγριδίου
Αποφασιστική για την Κύπρο μάχη που έγινε κοντά στο χωριό Αγρίδι (το σημερινό χωριό Αγίρτα στη νότια πλαγιά του Πενταδάκτυλου, κάτω από τις κορφές Αγίου Ιλαρίωνος και Προφήτη Ηλία). Η σύγκρουση έγινε στις 15 Ιουνίου 1229, μεταξύ στρατευμάτων των Φράγκων κυρίαρχων της Κύπρου αφενός και στρατευμάτων του αυτοκράτορα της Γερμανίας Φρειδερίκου Β’, επίδοξου κυρίαρχου της Κύπρου, αφετέρου, και έληξε με ήττα του τελευταίου.
Η άφιξη στην Κύπρο του Γερμανού αυτοκράτορα κι η ανάμειξή του στα εσωτερικά ζητήματα του βασιλείου ακολούθησε μια περίοδο 15 περίπου χρόνων από καβγάδες και εσωτερικές συγκρούσεις μεταξύ των Φράγκων ευγενών που εξουσίαζαν τότε το νησί.
Μετά το θάνατο του βασιλιά της Κύπρου Ούγου Α' (1205- 1218) κι επειδή ο γιος και διάδοχός του Ερρίκος ήταν ακόμα βρέφος, η εξουσία ανετέθη στη σύζυγο του Ούγου βασίλισσα Αλίκη της Καμπανίας. Αυταρχική και απολυταρχική η βασίλισσα, δεν άργησε να έλθει σε ρήξη και σύγκρουση με τους ευγενείς της Αυλής και ιδιαίτερα την οικογένεια των ντ' Ιμπελέν (Ιβελίνων), για διάφορες αιτίες, μεταξύ των οποίων και η αντίθεση των ντ' Ιμπελέν στην απόφαση για εκχώρηση των εισοδημάτων του Ορθόδοξου κλήρου στον Λατινικό. Τελικά η βασίλισσα Αλίκη εγκατέλειψε το νησί και πήγε στη Συρία, ο δε θείος της Φίλιππος ντ' Ιμπελέν ανέλαβε την εξουσία ως αντιβασιλιάς, όπως ανέλαβε και την προστασία του ανήλικου βασιλιά Ερρίκου Α’.
Οι εσωτερικές αντιζηλίες, έριδες και συγκρούσεις κι ο καβγάς μεταξύ της βασίλισσας Αλίκης και της οικογένειας των ντ' Ιμπελέν έδωσαν την ευκαιρία στον αυτοκράτορα της Γερμανίας Φρειδερίκο Β' να αναμειχθεί ενεργά στα εσωτερικά ζητήματα του βασιλείου της Κύπρου, επικαλούμενος τα δικαιώματά του ως κηδεμόνας του ανήλικου βασιλιά Ερρίκου Α'. Επιστρέφοντας από την ανατολή, όπου είχε πάει για ν' απελευθερώσει τους Αγίους Τόπους (6η σταυροφορία), ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος έφτασε στη Λεμεσό στις 28 Ιουλίου του 1228 με ισχυρή στρατιωτική δύναμη. Την ίδια χρονιά πέθανε ο Φίλιππος ντ' Ιμπελέν και τον διαδέχτηκε ο νεότερος κι ικανότατος αδελφός του Ιωάννης ντ' Ιμπελέν. Ο τελευταίος συναντήθηκε στη Λεμεσό με τον Γερμανό αυτοκράτορα, άκουσε τις απειλές του, αρνήθηκε όμως να υποταχθεί και κατέφυγε στο φρούριο του Αγίου Ιλαρίωνος. Ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος, αφού κατέλαβε, μετά τη Λεμεσό, το Κίτιον, την Αμμόχωστο και τη Λευκωσία, ανάγκασε τον Ιωάννη ντ' Ιμπελέν να συμβιβαστεί και να φύγει από την Κύπρο. Αφού ο αυτοκράτορας διόρισε στο νησί πέντε διοικητές («βαΐλους») για τα υπολειπόμενα τρία χρόνια μέχρι την ενηλικίωση του ανήλικου ακόμα βασιλιά Ερρίκου Α', αναχώρησε. Ο Ιωάννης ντ' Ιμπελέν, ύστερα από κρυφή συνεννόηση με τους δικούς του οπαδούς στην Κύπρο, επέστρεψε και συγκρούστηκε με τις δυνάμεις του αυτοκράτορα το 1229 στο Αγρίδι, όπου και πέτυχε λαμπρή νίκη που ήταν η απαρχή της πλήρους εκδιώξεως των Γερμανών από το νησί, της ανεξαρτητοποίησης του βασιλείου της Κύπρου και του τερματισμού της αυτοκρατορικής επιρροής. Λίγο αργότερα ο πάπας Ιωάννης Δ' απάλλαξε τον βασιλιά της Κύπρου από τον όρκο του προς τον Γερμανό αυτοκράτορα κι έτσι το βασίλειο της Κύπρου κατέστη και νομικά και πρακτικά ανεξάρτητο. Τις δυνάμεις του Ιωάννη ντ' Ιμπελέν βοήθησαν οι Γενουάτες που, μετά τη νίκη, ευεργετήθηκαν με προνόμια.
Ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός, στο έργο του «Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου» (Βενετία, 1788), περιγράφει ως εξής τη μάχη στο Αγρίδι: «Ὁ βασιλεύς εἰσῆλθεν εἰς Λευκωσίαν μετά χαράς παντός τοῦ λαοῦ, καί ὀλίγων ἡμερῶν παρελθουσῶν, ἐπορεύθη μέ τό στράτευμα κατά τῶν Ἀλαμανών [Γερμανών], καί ἐκόντευσεν εἰς χωρίον Ἀγρίδι. Οἱ Ἰμπεριάλοι [αυτοκρατορικοί], βλέποντες τήν ὁρμήν τῶν Κυπρίων, ἐζήτουν νά φύγουν. Ὁ Καμερίνος καί οἱ ἂλλοι συνωμόται ἐσυμβούλευον τόν Γενεράλην Ῥιχάρδον νά μήν ἀφήσῃ ἐκεῖνον τόν δεξιόν τόπον, καί μήτε νά ἐξέβῃ εἰς πόλεμον. Ἀλλ' ὁ Γενεράλης μή ἀκούων ἀπεφάσισε νά πολεμήσῃ. Ἒμαθεν ὁ βασιλεύς τούς στοχασμούς τῶν ἐχθρῶν, ἒβαλεν εἰς τάξιν τά στρατεύματα, καί δοθέντος τοῦ σημείου τοῦ πολέμου, ὣρμησαν οἱ Κύπριοι κατά τῶν Ἀλαμανῶν ὡς λέοντες, ἒτρεψαν αὐτούς εἰς φυγήν, καί πολλούς ἐθανάτωσαν. Ὃσοι ἒφυγαν ἐκρύφθησαν εἰς τά μέρη τῆς Καντάρας εἰς σπήλαια πληγωμένοι, καί πολλοί εἰς τά παραθαλάσσια. Ὃσοι δέ ἐκ τούτων ἐπολιόρκουν τό Καστέλλιον τοῦ ἁγίου Ἰλαρίωνος ἀκούσαντες τόν ἀφανισμόν τῶν συντρόφων τους, ἒφυγαν ἒνθεν κἀκεῖθεν κρυπτόμενοι. Πολλοί ἐθανατώθησαν ἀπό τούς χωριάτας ἂσπλαγχνα... Ο Γενεράλης Ριχάρδος [αρχηγός των δυνάμεων του Γερμανού αυτοκράτορα] μή δυνάμενος νά βαστάσῃ τήν ὁρμήν τῶν Κυπρίων, διωρίσας Καπετάνιον εἰς Κυρηνίαν μέ πολλούς Ἱππεῖς Ἀλαμανούς, καί πεζούς εἰς φύλαξιν, ἒφυγεν ἐκ τῆς Νήσου...»
Τελευταία εστία αντίστασης των δυνάμεων του αυτοκράτορα Φρειδερίκου στην Κύπρο ήταν η πόλη της Κερύνειας που τελικά παραδόθηκε κι αυτή ύστερα από πολιορκία δέκα περίπου μηνών.
Ο Ιωάννης ντ' Ιμπελέν παρέδωσε κανονικά την εξουσία στο βασιλιά Ερρίκο Α' όταν ο τελευταίος ενηλικιώθηκε, το 1232.
Πηγή:
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
Φώτο Γκάλερι
