Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το φυτό ασπάραγος, κοινώς σπαράγγι ή αγρέλι, της οικογένειας λειριωδών. Το συναντούμε σε εδάφη υφάλμυρα.

Η αγρελλιά είναι ακανθώδης άγριος θάμνος που αυτοφύεται από τα παράλια (ακόμη και δίπλα στο κύμα) μέχρι και τα ορεινά. Κάθε χρόνο, από τον χειμώνα, το βολβοειδές ρίζωμα δίνει και νέους βλαστούς που αποκαλούνται αγρέλλια (τα) και προβάλλουν απευθείας από το έδαφος.

Το αγρέλλιν (άγριο σπαράγγι) απαντάται στην Κύπρο σε δύο είδη της αυτής οικογένειας των Λειριωδών (Lilliaceae). Πρόκειται για το άσπρο αγρέλλιν που είναι βλαστός της ασπραγρελλιάς (Asparagus stipularis) και το μαύρο αγρέλλιν που είναι βλαστός της μαυραγρελλιάς (Asparagus acutifolius). Η βασική ορατή διαφορά μεταξύ των δύο είναι κυρίως στο χρώμα, που στο πρώτο είναι πράσινο ανοικτό προς πράσινο σκούρο, ενώ στο δεύτερο είναι σκούρο πράσινο προς καφεκόκκινο. Τα αγκάθια του θάμνου της μαυραγρελλιάς δεν είναι τόσο σκληρά όσο της άσπρης. Τα αγρέλλια, εκτός από νόστιμο έδεσμα, έχουν και φαρμακευτικές ιδιότητες. Είναι διουρητικά, ενώ παρατηρήθηκε ότι είναι ωφέλιμα και στα νεφρά και στο συκώτι.

Οι βλαστοί αυτοί μαζεύονται από πολλούς που εξορμούν την κατάλληλη εποχή (Ιανουάριο-Μάρτιο) όταν είναι ακόμη τρυφεροί, διότι αποτελούν νόστιμο φαγητό. Μαγειρεύονται με δύο τρόπους: είτε τηγανίζονται σε λάδι και αναμειγνύονται με αυγά, είτε βράζονται και με λαδολέμονο αποτελούν ιδανικό συνοδευτικό ιδίως των ψαριών.

Τα αγρέλλια είναι ένα των παραδοσιακών εδεσμάτων της Κύπρου και περιζήτητο «πιάτο ταβέρνας». Σε παλαιότερες εποχές οι χωρικοί χρησιμοποιούσαν ένα απλό τρόπο για να έχουν μακρύτερα και τρυφερότερα αγρέλλια στο πιάτο τους: Έκοβαν καλάμια, σε μήκος περί τα 30 εκατοστά, και μόλις οι νέοι βλαστοί επρόβαλλαν από το έδαφος, τοποθετούσαν πάνω στον κάθε ένα και ένα καλάμι. Ο βλαστός εκτεινόταν μέσα στο καλάμι, προσπαθώντας να βγει στο φως, και έτσι μεγάλωνε αλλά και παρέμενε τρυφερός σ’ όλο του το μήκος, πριν κοπεί. Επίσης, τέτοιοι μεγάλοι και ταυτόχρονα τρυφεροί βλαστοί, μήκους μέχρι και ένα ακόμη μέτρο, ανευρίσκονται σε μέρη όπου τα φυτά είναι ανάμεσα σε άλλη πυκνή βλάστηση που τα καλύπτει.

Χρησιμοποιείται ως φυτό καλλωπιστικό και λαχανευτικό. Πρβ. και λαϊκό δίστιχο:

Μαρία μου, αχ μάνα μου, και τρυφερόν μ' αγρέλλιν,

την κόξαν σου, Μαρία μου, χωρεί την το γρικέλλιν.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια