Πύλα ακρωτήρι
Το ακρωτήριο Πύλα βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της Κύπρου. Διοικητικά βρίσκεται στην επαρχία Λάρνακας και είναι το ανατολικό όριο του κόλπου της Λάρνακας. Το πιο κοντινό χωριό είναι το χωριό Ξυλοφάγου το οποίο απέχει περίπου τρία χιλιόμετρα από το ακρωτήριο Πύλας. Τα επόμενα πιο κοντινά χωριά είναι η Ορμήδεια, το Λιοπέτρι και το Αυγόρου. Το όνομα του ακρωτηρίου προέρχεται από την κοντινή μεικτή κωμόπολη Πύλα. Στο ακρωτήριο Πύλα υπάρχουν και τα θεμέλια μεσαιωνικού πύργου ο οποίος ονομάζεται «Πύρκος της Ξυλοφάγου». Από τον πύργο αυτό επόπτευαν την περιοχή για επιδρομές από τη θάλασσα.
Η περιοχή αποτελείται κυρίως από ασβεστολιθικούς βράχους, απόκρημνους γκρεμούς, απότομες βραχώδεις ακτές, καθώς και πάρα πολλά εντυπωσιακά παραθαλάσσια σπήλαια. Οι ασβεστολιθικοί βράχοι προέρχονται από ένα αρχέγονο κοραλλιογενή ύφαλο εκατομμυρίων ετών, ο οποίος με διάφορες διαδικασίες ανάδυσης της Κύπρου από τη θάλασσα, έχει βρεθεί στην ξηρά. Αυτό το μαρτυρούν τα θαλάσσια απολιθώματα που βρίσκονται ενσωματωμένα σε αυτούς τους βράχους, που είναι κοράλλια, αστερίες και κοχύλια. Εάν εξαιρέσεις το λατομείο που βρίσκεται στην περιοχή, πρόκειται για μια σχετικά ήσυχη, παρθένα και ερημική τοποθεσία, καθώς οι προσβάσεις είναι δύσκολες και η τοποθεσία είναι άγνωστη σε πολλούς.
Ο εντυπωσιακός Κοκκινόκρεμμος στο ακρωτήριο Πύλα, είναι ίσως ο πιο απόκρημνος και μεγαλύτερος παραθαλάσσιος γκρεμός της Κύπρου και πραγματικά η θέα του σου κόβει την ανάσα. Πήρε το όνομά του από το κοκκινωπό χρώμα που έχουν τα ασβεστολιθικά του πετρώματα. Στην περιοχή Κοκκινόκρεμμος υπάρχει αρχαιολογικός χώρος ο οποίος χρονολογείται από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού.
Στην περιοχή υπάρχουν πολύ εμφανές θαλάσσιες αναβαθμίδες, γνωστές και ως παλαιοακτές. Οι θαλάσσιες αναβαθμίδες είναι οι οριζόντιες γραμμές στο έδαφος που μοιάζουν με σκαλοπάτια, τα οποία δημιούργησε η στάθμη της θάλασσας πριν εκατομμύρια χρόνια προτού υποχωρήσει αφήνοντας τα σκαλοπάτια αυτά στην ξηρά.
Αποδημητικός σταθμός
Η περιοχή του ακρωτηρίου Πύλα έχει ιδιαίτερη οικολογική αξία, καθώς πολλά αποδημητικά πουλιά χρησιμοποιούν την περιοχή ως ενδιάμεσο αποδημητικό σταθμό. Συναντάμε μερικά είδη σπάνιων ενδημικών σαλιγκαριών και σπάνιων ενδημικών φυτών, καθώς και μοναδικά φυτά που φύονται μόνο εκεί και εμπεριέχονται στο Κόκκινο Βιβλίο της χλωρίδας του τόπου μας. Μαγευτικό είναι το τοπίο κατά την περίοδο που ανθίζουν τα αγριολούλουδα, όπως τα κυκλάμινα και τα ματσικόριδα που φύονται στις σχισμές των ασβεστολιθικών βράχων κοντά στη θάλασσα. Στο ακρωτήριο Πύλα και στην ευρύτερη περιοχή συναντάμε τα λεγόμενα Εποχικά Λιμνία. Τα Μεσογειακά Εποχικά Λιμνία είναι οικότοποι προτεραιότητας και εξαιρετικής οικολογικής σημασίας σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία («Habitats» Directive 92/43/EEC) τα οποία τα τελευταία χρόνια απειλούνται με εξαφάνιση. Πρόκειται για μικρές σε έκταση εποχιακές λιμνούλες (κολύμπες) σε φυσικά κοιλώματα ασβεστολιθικών βράχων που εμφανίζονται περιοδικά, αναλόγως των βροχοπτώσεων, καθώς γεμίζουν με βρόχινο νερό και φιλοξενούν σημαντικό αριθμό ειδών χλωρίδας και πανίδας, πολλά από τα οποία είναι σπάνια και ενδημικά. Στις πολλές παραθαλάσσιες σπηλιές που υπάρχουν στην περιοχή βρίσκουν καταφύγιο διάφορα είδη νυχτερίδων και αρκετά είδη πουλιών που αναπαράγονται εκεί, όπως αγριοπερίστερα, διάφορα είδη χελιδονιών, κουκουβάγιες και ανθρωποπούλια. Στις σπηλιές αυτές πολύ πιθανόν να βρίσκουν καταφύγιο και να αναπαράγονται και οι σπάνιες μεσογειακές φώκιες Monachus monachus, καθώς υπάρχουν αναφορές από ντόπιους ψαράδες για την ύπαρξη τριών φωκιών στην περιοχή.
Φυσικά καταφύγια
Μεγάλο παλαιοντολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν αρκετές παραθαλάσσιες σπηλιές της περιοχής, καθώς σε αυτές υπάρχουν απολιθώματα προϊστορικών ζώων όπως ελεφάντων και ιπποπόταμων, τα οποία έζησαν κατά την Πλειστόκαινο Περίοδο και τώρα έχουν εξαφανιστεί και που πολύ πιθανόν να ευθύνονται οι πρώτοι νεολιθικοί άνθρωποι οι οποίοι έφτασαν στο νησί. Η χρονολογία άφιξης αυτών των νεολιθικών ανθρώπων συμπίπτει με τον αφανισμό των ζώων αυτών πριν περίπου 12 χιλιάδες χρόνια. Οι άνθρωποι τότε ήταν κυνηγοί τροφοσυλλέκτες, δηλαδή ζούσαν αποκλειστικά από το κυνήγι και τη φύση και πιθανόν να κυνήγησαν τα ζώα αυτά μέχρι τελικού αφανισμού. Οι σπηλιές αυτές πολύ πιθανόν να χρησιμοποιήθηκαν ως φυσικά καταφύγια από αυτούς τους πρώτους νεολιθικούς ανθρώπους.
Οι σπηλιές αυτές, ερχόμενοι από τον ποταμό του Λιοπετριού, είναι: Η σπηλιά των Αγίων Σαράντα, η σπηλιά του Νικολάτζιη, η σπηλιά της Εγγλεζούς, Ο Μαυρόσπηλιος και η σπηλιά του Κοκκινόκρεμμου. Οι σπηλιές αυτές είναι άγνωστες για τους περισσοτέρους ανθρώπους καθώς δεν φαίνονται από ξηράς και δεν υπάρχουν εύκολες προσβάσεις για να πάει κάποιος, ακόμα και από τη θάλασσα είναι αδύνατο να τις δει κάποιος αν δεν του τις δείξουν, καθώς υπάρχουν πολλές σπηλιές και δεν μπορεί να ξέρει ποιες από όλες είναι.
Η σπηλιά των Αγίων Σαράντα είναι η πιο μεγάλη από όλες και μέσα υπάρχουν οστά προϊστορικών ζώων ενσωματωμένα στον βράχο. Η σπηλιά αυτή θεωρείται ιερός χώρος και μέσα ο επισκέπτης θα δει πολλές εικόνες αγίων και καντήλια. Τα παλιά χρόνια οι άνθρωποι που έβρισκαν τα οστά και τα δόντια αυτών των ζώων πίστευαν ότι ανήκαν σε αγίους που μόνασαν στα σπήλαια αυτά και συνδέαν τους χώρους αυτούς με τη θρησκεία, έκτιζαν μάλιστα και εκκλησίες οι οποίες υπάρχουν και σήμερα. Η συγκεκριμένη σπηλιά πήρε το όνομά της από τους Αγίους Σαράντα Μάρτυρες, της παγωμένης λίμνης της Σεβάστειας.
Το 1903 επισκέφθηκε τη σπηλιά της Εγγλεζούς η Αγγλίδα παλαιοντολόγος Ροδοθέα Μπέιτς (Dorothy Bate) του μουσείου φυσικής ιστορίας του Λονδίνου, η οποία διαπίστωσε ότι τα απολιθωμένα οστά ανήκαν σε ιπποπόταμους. Το γεγονός της επίσκεψης έκανε εντύπωση στους κατοίκους και από τότε η σπηλιά είναι γνωστή με το όνομα η σπήλια της Εγγλεζούς. Η πρώτη αναφορά για την ύπαρξη των ζώων αυτών στην Κύπρο έγινε από τη Ροδοθέα Μπέιτς.
Στον Μαυρόσπηλιο υπάρχουν εντυπωσιακοί σταλακτίτες και σταλαγμίτες, μέρος των οποίων βρίσκονται μέσα στο νερό σε υποθαλάσσιο σπήλαιο, πράγμα που αποδεικνύει ότι κάποτε η στάθμη της θάλασσας ήταν αρκετά μέτρα πιο πίσω από ό,τι είναι σήμερα. Αυτό αποδεικνύεται και στη σπηλιά των Αγίων Σαράντα καθώς οστά ιπποπόταμων υπάρχουν ενσωματωμένα σε βράχους που βρίσκονται και μέσα στη θάλασσα.
Ένας πολύ σημαντικός χώρος με οστά είναι αυτός που βρίσκεται στην παραλιακή περιοχή Ξυλοφάγου και δίπλα από το ακρωτήριο Πύλα. Στην περιοχή αυτή έχουν βρεθεί οστά ιπποπόταμων, ελεφάντων, μοσχογαλής, αρπακτικών πουλιών, χελώνας γλυκού νερού και χελώνας ξηράς.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Φώτο Γκάλερι
