Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η Ελληνιστική Εποχή στην Κύπρο ξεκινά με την κατάληψη της από τον στρατηγό και εκ των διαδόχων  του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τον Πτολεμαίο Α΄ τον Λάγου, που για τρεις περίπου αιώνες κατείχαν και κυβέρνησαν την Αίγυπτο και την Κύπρο. Μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου (323 π.Χ.) και τον διαμοιρασμό της αχανούς αυτοκρατορίας που είχε δημιουργήσει, μεταξύ των Επιγόνων, ένας εξ αυτών, ο Πτολεμαίος ο Λάγου, πήρε το βασίλειο της Αιγύπτου στο οποίο προσάρτησε και την Κύπρο. Ιδρύθηκε έτσι η δυναστεία των Πτολεμαίων βασιλιάδων της Αιγύπτου και της Κύπρου, με έδρα του βασιλείου τους την Αλεξάνδρεια. Η οικογένεια των Πτολεμαίων βασίλευσε μέχρι το β΄ μισό του 1ου π.Χ. αιώνα, οπότε τόσο η Κύπρος όσο και η Αίγυπτος πέρασαν στην κατοχή των Ρωμαίων. Την κυριαρχία επί της Κύπρου διαδίκησαν και άλλοι επίγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπως ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος και κυρίως ο γιος του Δημήτριος Πολιορκητής αλλά και ο Σέλευκος. 

Η δυναστεία των Πτολεμαίων:  Η αρίθμηση και παράθεση των μελών της βασιλικής οικογένειας των Πτολεμαίων, ιδίως δε η σύνταξη του γενεαλογικού τους δέντρου, είναι κάπως πολύπλοκη. Κι αυτό επειδή ήταν σύνηθες φαινόμενο στην οικογένειά τους ο γιος να νυμφεύεται τη μητέρα ή την αδελφή του, οπότε δημιουργούνταν περίεργοι συγγενικοί δεσμοί εξ αιτίας αυτών των αιμομειξιών, που κρίνονταν απαραίτητες είτε για πολιτικούς λόγους είτε για να παραμένει η οικογένεια «αγνή», η δε βασιλική εξουσία να μεταβιβάζεται μόνο στα μέλη της ίδιας οικογένειας.

Με βάση ελληνικές και ρωμαϊκές γραπτές πηγές, σε συνδυασμό προς αρχαιολογικές ανακαλύψεις και τις διάφορες επιγραφικές μαρτυρίες και τα παπυρολογικά ευρήματα, μπορούμε να συντάξουμε τον ακόλουθο κατάλογο των βασιλέων της πτολεμαϊκής δυναστείας, που κυβέρνησαν την Αίγυπτο και την Κύπρο:

01. Πτολεμαίος Α΄ ο Λάγου ή Σωτήρ (323-283 π.Χ.). Ιδρυτής της δυναστείας, γεννήθηκε το 367 και πέθανε το 283 π.Χ. Ένας των εταίρων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, συμμαχητής και αρχισωματοφύλακάς του, πήρε στα 323 την Αίγυπτο και, λίγο αργότερα, και την Κύπρο.

02. Πτολεμαίος Β΄ ο Φιλάδελφος (285-246 π.Χ.). Γιος του προηγούμενου και της Βερενίκης, συμβασίλευσε μαζί με τον πατέρα του τα πρώτα δυο χρόνια. Το επώνυμο «Φιλάδελφος» του δόθηκε επειδή νυμφεύθηκε την αδελφή του Αρσινόη Β΄, μετά τον πρώτο γάμο του με την Αρσινόη Α΄, κόρη του Λυσιμάχου. Με την Αρσινόη Α΄ είχε αποκτήσει τρία παιδιά.

03. Πτολεμαίος Γ΄ ο Ευεργέτης (246-221 π.Χ.). Γιος του προηγούμενου και της Αρσινόης Α΄ (τον είχε υιοθετήσει αργότερα η Αρσινόη Β΄). Γεννήθηκε το 279 και πέθανε το 221 π.Χ. Νυμφεύθηκε την Βερενίκη, κόρη του Μάγα, βασιλιά της Κυρήνης, ενώ μια αδελφή του, σύζυγος του Αντιόχου Β΄ της Συρίας, ονομαζόταν επίσης Βερενίκη. Άλλη αδελφή του, σύζυγος επίσης του Αντιόχου Β΄, ονομαζόταν Λαοδίκη.

04. Πτολεμαίος Δ΄ ο Φιλοπάτωρ (221-204 π.Χ.). Γεννήθηκε το 238 κι ήταν γιος του προηγούμενου. Το επώνυμο «Φιλοπάτωρ» του εδόθη κοροϊδευτικά, γιατί λέγεται ότι είχε δηλητηριάσει τον πατέρα του. Ο ίδιος νυμφεύθηκε την αδελφή του Αρσινόη. Επί ημερών του ουσιαστικός κυβερνήτης ήταν ο σύμβουλός του Σωσίβιος.

05. Πτολεμαίος Ε΄ ο Επιφανής (204-180 π.Χ.). Γιος του προηγούμενου, γεννήθηκε το 210. Συνεπώς είχε κληρονομήσει τον θρόνο σε ηλικία 6 μόλις χρόνων. Μέχρι την ενηλικίωσή του κυβέρνησαν διάφοροι αντιβασιλείς. Νυμφεύθηκε την Κλεοπάτρα, κόρη του Αντιόχου της Συρίας. Πέθανε σε ηλικία 30 χρόνων (το 180 π.Χ.).

06. Πτολεμαίος Στ΄ ο Φιλομήτωρ (180-146 π.Χ.). Γιος του προηγούμενου και της Κλεοπάτρας, γεννήθηκε το 186 π.Χ. Συνεπώς κι αυτός ανήλθε στον θρόνο σε ηλικία 6 χρόνων, οπότε κυβέρνησε υπό την κηδεμονία της μητέρας του και μετά τον θάνατό της με άλλους κηδεμόνες (Λήναιος, Ευλαίος). Σκοτώθηκε το 145 σε μάχη κοντά στην Αντιόχεια.

07. Πτολεμαίος Ζ΄ ο Ευεργέτης Β΄ ή Φύσκων (146-116 π.Χ.). Θείος του προηγούμενου, γνωστός για την ακολασία και βιαιότητά του. Ανήλθε στον θρόνο αφού σκότωσε τον ανεψιό του Πτολεμαίο Ευπάτορα (αδελφό του Πτολεμαίου ΣΤ΄).

08. Πτολεμαίος Η΄ ο Σωτήρ Β΄ ή Λάθυρος (116-108 π.Χ. και 88-81 π.Χ.). Γιος του προηγούμενου και της Κλεοπάτρας Κόκκης, γεννήθηκε το 144 π.Χ. και πέθανε το 81 π.Χ. Συγκυβέρνησε μαζί με τη μητέρα του Κλεοπάτρα που συνεχώς προσπαθούσε να τον εκθρονίσει, υπέρ του αδελφού του, και νεώτερου γιου της. Εκδιώχθηκε το 108 π.Χ. αλλά επανήλθε το 88 π.Χ.

09. Πτολεμαίος Θ΄ Αλέξανδρος Α΄ (108-88 π.Χ.). Συμβασίλευσε με τη μητέρα του Κλεοπάτρα κατά την περίοδο που ο αδελφός του Πτολεμαίος Η' Λάθυρος είχε εκδιωχθεί. Πέθανε το 88 π.Χ.

10. Πτολεμαίος Ι΄ Αλέξανδρος Β΄ (81;-80*.Χ.). Νυμφεύθηκε τη Βερενίκη, κόρη του Σύλλα, με τη βοήθεια του οποίου ανήλθε στον θρόνο. Γιος του προηγούμενου. Το 80 π.Χ. δολοφονήθηκε από εξαγριωμένο πλήθος που είχε εξεγερθεί στην Αλεξάνδρεια. Μετά τον θάνατό του, η εξουσία περιήλθε στα δυο νόθα παιδιά του Πτολεμαίου Η΄ Λαθύρου, εκ των οποίων το ένα κυβέρνησε την Αίγυπτο και το δεύτερο την Κύπρο.

11. Πτολεμαίος ΙΑ΄ ο Αυλητής (80-51 π.Χ.). Πατέρας της περιώνυμης Κλεοπάτρας της Ωραίας, νόθος γιος του Πτολεμαίου Η΄ Λαθύρου. Μισητός στον λαό, επειδή ήταν δουλοπρεπής προς τους Ρωμαίους, είχε εξοριστεί κι αντικατασταθεί από την κόρη του Βερενίκη το 58 π.Χ. Όμως το 55 π.Χ. σκότωσε την κόρη του κι επανήλθε στον θρόνο, με τη βοήθεια των Ρωμαίων.

12. Πτολεμαίος IB΄ ο Διονύσιος (51-47 π.Χ.). Γιος του προηγούμενου. Σύμφωνα προς επιθυμία του πατέρα του, μοιράστηκε τον θρόνο με την αδελφή του, την περιβόητη Κλεοπάτρα, την οποία πήρε και σύζυγό του. Το 47 π.Χ. πνίγηκε στον Νείλο.

13. Πτολεμαίος ΙΓ΄ ή Παιδίον (47-44 π.Χ.). Αδελφός του προηγούμενου, νυμφεύθηκε επίσης την αδελφή του Κλεοπάτρα, αλλά λίγο αργότερα πέθανε δηλητηριασμένος.

14. Πτολεμαίος ΙΔ΄ Καισαρίων (47-30 π.Χ.). Γιος της Κλεοπάτρας και του Ιουλίου Καίσαρος, συμβασίλευσε μαζί με τη μητέρα του έως τον θάνατό του. Σκοτώθηκε το 30 π.Χ. από τον Οκταβιανό Αύγουστο, και η Αίγυπτος εντάχθηκε οριστικά στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

14α. Κλεοπάτρα Ζ΄. Ουσιαστικά το τελευταίο μέλος της δυναστείας, αφού στην πραγματικότητα αυτή κυβέρνησε μεταξύ του 47 και του 30 π.Χ., ευνοούμενη του Ιουλίου Καίσαρος και ύστερα του Μάρκου Αντωνίου.