«Πράξανδρος» Γυμναστικός, Σύλλογος
Γυμναστικός Σύλλογος της Κερύνειας. Ιδρύθηκε στις 25 Μαρτίου 1919 από τους Γεώργιο Καραγιάννη, Χαρίλαο Δημητριάδη, Κώστα Λάπα και Σάββα Ζαβογιάννη. Οι τέσσερις αυτοί λάτρεις του αθλητισμού, επηρεασμένοι από το φίλαθλο πνεύμα που επικρατούσε την εποχή εκείνη και στην προσπάθειά τους να δώσουν στους νέους της επαρχίας Κερύνειας μια ευγενική και ευχάριστη απασχόληση, συνέλαβαν την ιδέα να ιδρύσουν τον δικό τους Γυμναστικό Σύλλογο, κατά το πρότυπο άλλων πόλεων της Κύπρου. Με εισήγηση του εκπαιδευτικού Γεωργίου Καραγιάννη δόθηκε στον Σύλλογο το όνομα του ιδρυτή της Λαπήθου Πραξάνδρου.
Βλέπε λήμμα: Πράξανδρος
Πρώτος πρόεδρος του Συλλόγου διετέλεσε ο Σάββας Χρίστης, νομικός, παρόλο που αυτός δεν περιλαμβανόταν μεταξύ των ιδρυτών του. Τον διαδέχθηκε στην προεδρία ο εκπαιδευτικός Ευθύβουλος Ανθούλης, από το 1928 μέχρι τον Ιανουάριο του 1932. Στις 6 Ιανουαρίου 1932 ο Ανθούλης συνελήφθη από το αποικιοκρατικό καθεστώς και καταδικάστηκε σε φυλάκιση έξι μηνών για την ενεργό ανάμειξή του στην εξέγερση του 1931, τα γνωστά Οκτωβριανά. Ταυτόχρονα με την καταδίκη του αυτή, οι αποικιοκρατικές αρχές του στέρησαν την άδεια εργασίας, με αποτέλεσμα, μετά την αποφυλάκισή του, να μετακινηθεί μόνιμα στη Λευκωσία. Τα μέλη του Συλλόγου, σ’ ένδειξη διαμαρτυρίας για τα καταπιεστικά μέτρα των Άγγλων αλλά και για συμπαράσταση προς τον πρόεδρο του Συλλόγου, δεν προκήρυξαν εκλογές, κρατώντας τον «Πράξανδρο» σε αδράνεια μέχρι το 1948.
Σε καταστατική συνέλευση που πραγματοποιήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1948 εξελέγη νέο διοικητικό συμβούλιο, με επικεφαλής τον Σάββα Χρίστη που είχε διατελέσει πρώτος πρόεδρος του Συλλόγου. Το 1957 ο Σ. Χρίστης παραιτήθηκε για προσωπικούς λόγους και στη θέση του εξελέγη ο Κλεάνθης Γεωργιάδης, γυμνασιάρχης τότε στο Γυμνάσιο Κερύνειας και μετέπειτα διευθυντής Εκπαιδεύσεως. Από τη θέση αυτή πρόσφερε πολύτιμες υπηρεσίες για 26 χρόνια. Το 1984, όταν εξελέγη πρόεδρος της Κυπριακής Ομοσπονδίας Ερασιτεχνικού Αθλητισμού Στίβου (ΚΟΕΑΣ), τον Κλεάνθη Γεωργιάδη διαδέχθηκε στη θέση του προέδρου του Γ.Σ. «Πράξανδρος» ο γιος του Δήμος Γεωργιάδης, παλαιός πρωταθλητής.
Ως χώρος προπονήσεως των αθλητών του Συλλόγου εχρησιμοποιείτο μέχρι το 1952 έκταση ιδιωτικής γης στο δυτικό τμήμα της πόλης της Κερύνειας που συνόρευε με τον κεντρικό δρόμο προς τη Λάπηθο. Το καλοκαίρι του 1952 εγκαινιάστηκε το Δημητριάδειον Στάδιον του Γυμναστικού Συλλόγου «Πράξανδρος» σε χώρο που δώρισε ο εκ των ιδρυτών του Συλλόγου δήμαρχος Χαρίλαος Δημητριάδης. Στις δαπάνες για τη δημιουργία του Σταδίου συνέβαλαν ο μητροπολίτης Κυρηνείας, ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου Κυρηνείας (από εράνους) και φίλοι του Συλλόγου. Το Στάδιο αυτό συμπληρώθηκε από τον Κυπριακό Οργανισμό Αθλητισμού με χορτοφύτευση, κατασκευή γηπέδων αθλοπαιδιών, στίβου, κερκίδων κ.α.
Για πρώτη φορά ο Σύλλογος παρουσιάστηκε σε Παγκύπριους αγώνες το 1922 με τον κολυμβητή Γιάννη Μιχαήλ που κέρδισε πρώτη νίκη στο αγώνισμα κολυμβήσεως 800 μ. Οι ακόλουθοι αθλητές του Συλλόγου κέρδισαν πρώτες νίκες σε Παγκύπριους αγώνες ανδρών: Γιάννης Μιχαήλ (1922), Ανδρέας Χατζηβασιλείου (1949, 1950, 1951), Γλαύκος Ταλιάνος (1953, 1957), Δημήτριος Πατέρας (1958), Μιχάλης Σιακαλλής (1963, 1971), Ηλίας Αγαπίου (1989).
Ο «Πράξανδρος» τέλεσε, στο νέο του Στάδιο, τους Παγκύπριους αγώνες ανδρών κατά τα χρόνια 1958, 1966,1973 και στην προσφυγιά το 1979 και το 1985, τους δε Παγκύπριους αγώνες γυναικών κατά τα χρόνια 1962, 1968, 1973 και στην προσφυγιά το 1979 και το 1985. Επίσης τους εφηβικούς το 1959, το πρωτάθλημα πεντάθλου γυναικών και δεκάθλου ανδρών το 1969, τους Παγκύπριους αγώνες ανδρών, γυναικών, εφήβων και παίδων σε ανώμαλο έδαφος το 1970 και το 1974, τους Παγκύπριους διασωματειακούς αγώνες το 1955 και το 1972, παγκύπρια ημερίδα στίβου το 1973, τους Παγκύπριους Φθινοπωρινούς και Τρισυλλογικούς αγώνες το 1960. Από το 1949 καθιέρωσε τους ετήσιους επαρχιακούς αγώνες στίβου, τους οποίους από το 1961 μετονόμασε σε «Μάτσεια» προς τιμήν του ήρωα Κυριάκου Μάτση*, ύστερα από εισήγηση του προέδρου του Συλλόγου Κλεάνθη Γεωργιάδη ο οποίος υπήρξε στενός συνεργάτης του Μάτση. Την τέλεση των αγώνων αυτών συνέχισε ο «Πράξανδρος» και στην προσφυγιά μέχρι το 1977.
Στη συνέχεια οι αγώνες πήραν παγκύπριο χαρακτήρα και αποτελούν τους ετήσιους εαρινούς αγώνες «Τα Μάτσεια». Ο Σύλλογος διοργάνωνε επίσης για δεκαετίες τη γιορτή του Κατακλυσμού, που αποτελούσε τη μεγαλύτερη αθλητική και θρησκευτική εκδήλωση της επαρχίας.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια