Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Με τις ονομασίες αυτές είναι γνωστά στην Κύπρο βασικά δυο συγγενικά είδη φυτών της οικογένειας των Χειλανθών (Labiatae):

1. Mentha longifolia: Αγγλική ονομασία: Wild mint. Μέντα η μακρόφυλλος, κοινώς αγριόδυοσμος, γνωστό στην Κύπρο φυτό κυρίως με την ονομασία ποταμο(γ)είτονας ή και ποταμοΐτανος (ποταμο-μαϊντανός;). Φυτό ποώδες, πολυετές, μυριστικό και φαρμακευτικό. Αναφέρεται και ως ηδύοσμος ο άγριος, γνωστός στην Ελλάδα κι ως αγριόδυοσμος ή καλαμίθρα, πιθανώς η αναφερόμενη από τον Διοσκουρίδη καλαμίνθη.

Αρέσκεται, όπως και τα άλλα είδη της οικογένειάς του, σε υγρά εδάφη κι αυτοφύεται κατά μήκος και στις κοίτες ποταμών και ρυακιών. Φθάνει σε ύψος γύρω στο μισό μέτρο και δίνει άφθονα μικρά άνθη πολύ ανοικτού λιλά χρώματος, που σχηματίζουν, πολλά μαζί, μακρόστενα «μπουκέτα». Είναι φυτό πολύ αρωματικό, πλούσιο σε έλαια (menthoil). Από τα φύλλα του φυτού συνήθιζαν παλαιότερα να κάνουν τσάι που ήταν φαρμακευτικό, ιδίως κατά του βρογχίτη.

Βλέπε λήμμα: Βοτάνι

* Υποείδος του είδους αυτού είναι το Mentha longifolia ssp. cyprica, που είναι ενδημικό της Κύπρου κι αυτοφύεται σε αρκετές περιοχές του νησιού, σε υψόμετρο από 60 έως 1.645 μέτρα περίπου. Ανθίζει μεταξύ Ιουνίου και Νοεμβρίου.

2. Mentha pulegium: Αγγλική ονομασία: Penny royal. Μέντα η πουλέγιος, αναφερόμενη και ως ηδύοσμος ο γλήχων. Επίσης γνωστό από τα αρχαία χρόνια είδος. Ο Διοσκουρίδης το αναφέρει με την ονομασία γλήχων. Γνωστό στην Ελλάδα με τις ονομασίες γληφώνι, βληχώνι, φλησκούνι κ.α. παρόμοιες. Στην Κύπρο είναι γνωστό με τις ονομασίες ποταμοείτονας ή και ποταμοΐτανος, αλλά και πριντζ΄όλος ή ακόμη και γληφώνιν. Αρέσκεται σε υγρά εδάφη, λασπώδεις περιοχές, στις κοίτες ποταμών και κατά μήκος αυλακιών άρδευσης. Φθάνει σε ύψος τα 60 εκατοστόμετρα. Δίνει ωραία άνθη χρώματος λιλά που φαίνονται σαν «μπαλίτσες» περασμένες κατά μήκος των στελεχών του φυτού. Αυτοφύεται από τα παράλια μέχρι και σε υψόμετρο 300 περίπου μέτρων. Είναι επίσης φυτό αρωματικό και φαρμακευτικό. Ανθίζει μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου. Πλούσιο κι αυτό σε έλαια, εχρησιμοποιείτο ως θεραπευτικό και τονωτικό βότανο. Τα στελέχη του φυτού συνηθιζόταν παλαιότερα να τα κάνουν σαλάτα με λάδι και ξίδι, που ήταν πολύ εύγευστη όσο και τονωτική. Συνήθιζαν επίσης να μασούν τα φύλλα του φυτού γι’ απαλλαγή από δυσάρεστες οσμές (κρεμμυδιού, σκόρδου κλπ.).

* Άλλα είδη μέντας που αυτοφύονται στην Κύπρο είναι:

3. Mentha aquatica: Αυτοφύεται σε παραλιακές περιοχές κι ανθίζει μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου.

4. Mentha spicata: Αυτοφύεται σε καλλιεργούμενες και αρδευόμενες περιοχές, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι και σε υψόμετρο 975 μέτρων περίπου. Απαντάται σε δυο υποείδη:

α) Mentha spicata ssp. spicata.

β) Mentha spicata ssp. tomentosa.

Και τα δυο υποείδη ανθίζουν μεταξύ Ιουλίου και Νοεμβρίου.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια