Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ποταμίτισσα- Potamitissa. Χωριό της επαρχίας Λεμεσού, στη γεωγραφική περιφέρεια της Πιτσιλιάς, περί τα 37 χιλιόμετρα (μέσω Ζωοπηγής) βόρεια της πόλης της Λεμεσού. Η απόσταση του χωριού από τη Λεμεσό μέσω Τριμίκλινης είναι 49 περίπου χιλιόμετρα.

Η Ποταμίτισσα είναι κτισμένη σε μέσο υψόμετρο 820 μέτρων. Το ανάγλυφο στην περιοχή της είναι τραχύ και βουνίσιο με στενές βαθιές κοιλάδες και απότομες πλαγιές. Απ' όλες τις πλευρές του χωριού ξεπροβάλλουν ψηλές βουνοκορφές που το ύψος τους σε μερικές περιπτώσεις ξεπερνά τα 1.000 μέτρα. Το τοπίο είναι διαμελισμένο από το ποτάμιο δίκτυο του Αμπελικού, παραπόταμου του Λιμνάτη.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν τα πυριγενή πετρώματα του Οφιολιθικού Συμπλέγματος Τροόδους, κυρίως διαβάσες, γάββροι και βερλίτες. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν πυριτιούχα εδάφη.

Η Ποταμίτισσα δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 750 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή της καλλιεργούνται τα αμπέλια οινοποιησίμων ποικιλιών, διάφορα φρουτόδεντρα (μηλιές, ροδακινιές, δαμασκηνιές, κερασιές, αχλαδιές), τα λαχανικά (πατάτες, ντομάτες, αγγουράκια, φασολάκια, κρεμμύδια, μαρούλια κ.α.), λίγες ελιές και αμυγδαλιές και ελάχιστα νομευτικά φυτά.

Η κτηνοτροφία είναι περιορισμένη και διεξάγεται σε οικιακή βάση.

Η Ποταμίτισσα συγκαταλέγεται μεταξύ των χωριών που έχουν ευεργετηθεί από το Σχέδιο Ενιαίας Αγροτικής Αναπτύξεως Πιτσιλιάς με την ανόρυξη δυο επιτυχών γεωτρήσεων για σκοπούς άρδευσης, τη βελτίωση αγροτικών δρόμων και την εκτέλεση εγγειοβελτιωτικών έργων. Εξάλλου στο χωριό εφαρμόστηκε σχέδιο αναδασμού σε έκταση γης 19 εκταρίων, η οποία αρδεύεται στα πλαίσια του Σχεδίου Πιτσιλιάς.

Η οδική σύνδεση της Ποταμίτισσας με τα γύρω χωριά γίνεται με μαιανδρικούς δρόμους εξαιτίας του βουνίσιου αναγλύφου της περιοχής. Στα βορειοδυτικά συνδέεται με το χωριό Δύμες (περί το 1,5 χμ.), στα νοτιοανατολικά με το χωριό Κάτω Μύλος (περί τα 3 χμ.) και στα νοτιοδυτικά με το χωριό Πελέντρι (περί τα 4,5 χμ).

Το χωριό γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Σύμφωνα προς παλαιά τοπική παράδοση που αναφέρει ο Νέαρχος Κληρίδης (Χωριά καί Πολιτεῖες τῆς Κύπρου, 1961, σσ. 213-214), η Ποταμίτισσα ιδρύθηκε από κατοίκους μεγάλου χωριού που βρισκόταν στην περιοχή και που καταστράφηκε κατά τη διάρκεια επιδρομής Καραμάνων (=Τούρκων από τη Μικρά Ασία), σε ακαθόριστο χρόνο. Το μεγάλο εκείνο χωριό ονομαζόταν Ρόγκια (τα) κι είχε τέσσερις εκκλησίες εκ των οποίων η μεγαλύτερη ήταν αφιερωμένη στους αποστόλους Πέτρο και Παύλο. Μετά την επιδρομή και καταστροφή του χωριού όσοι κατόρθωσαν να διαφύγουν από τα Ρόγκια έκτισαν πιο πέρα, στην αριστερή όχθη του ποταμού Αμπελικού, την Ποταμίτισσα. Η ονομασία Ποταμίτισσα αποτελεί κι επίθετο της Παναγίας που τιμάται ιδιαίτερα στην περιοχή.

Βλέπε λήμμα: Παναγία Ποταμίτισσα

Η παράδοση αναφέρει επίσης ότι η ίδια η Παναγία, με υπόδειξή της, επέλεξε την τοποθεσία για την οικοδόμηση της εκκλησίας του χωριού, στη δεξιά όχθη του ποταμού, γι’ αυτό κι ονομάστηκε Παναγία Ποταμίτισσα. Φαίνεται ότι μάλλον το χωριό πήρε ως όνομά του την επωνυμία αυτή της Παναγίας που απαντάται και σε άλλα μέρη της Κύπρου. Πιθανό να υπήρχε αρχικά (μάλλον κατά τα Βυζαντινά χρόνια) στην περιοχή μοναστήρι αφιερωμένο στην Παναγία Ποταμίτισσα, κοντά στο οποίο ιδρύθηκε ο οικισμός που πήρε ως όνομα του το επώνυμο της Παναγίας.

Η κύρια εκκλησία του χωριού είναι, βέβαια, αφιερωμένη στην Παναγία Ποταμίτισσα. Είναι σύγχρονη και χωρίς ενδιαφέρον εκκλησία που αντικατέστησε την παλαιά η οποία, δυστυχώς, κατεδαφίστηκε. Από την παλαιά εκκλησία σώθηκε το εικονοστάσιο μαζί με διάφορες εικόνες. Το εικονοστάσιο επιχρυσώθηκε το 1803 με δαπάνη του εξάρχου Χρυσάνθου, ενώ, σύμφωνα και προς επιγραφή, είχε σκαλιστεί και στηθεί με δαπάνη ενός ιερέα Νικόλα και κάποιου Χατζημιχαήλ, πλούσιου γεωργού από τις Δύμες.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια