Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η Πάφος είναι μια από τις έξι πόλεις της Κύπρου, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, μιας από τις έξι επίσης επαρχίες του νησιού. Η πόλη είναι κτισμένη στη δυτική άκρη της Κύπρου κοντά στη θάλασσα, κι είναι η αρχαιότερη γνωστή ονομαστικά πόλη του νησιού. Αποτελεί ένα από τους τέσσερις δήμους της επαρχίας Πάφου.

Βλέπε λήμματα: Δήμοι- Δημαρχεία και Δήμοι- Δημαρχεία- Οι 20 Δήμοι της μεταρρύθμισης του 2022

Πρέπει εδώ να υπογραμμιστεί, εξ αρχής, ότι με την ονομασία Πάφος ήταν γνωστή από τα αρχαιότατα χρόνια η πόλη που σήμερα — για λόγους διαχωρισμού — αναφέρεται ως Παλαίπαφος, δηλαδή Παλαιά Πάφος, που βρισκόταν στην τοποθεσία όπου το σημερινό χωριό Κούκλια. Εν τούτοις, και η ονομασία Παλαίπαφος δεν είναι καινούργια. Υιοθετήθηκε και αυτή κατά την Αρχαιότητα, προφανώς μετά τον 4ο π.Χ. αιώνα, όταν την ονομασία Πάφος πήρε η πόλη που κτίστηκε περί τα 16 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Παλαιπάφου. Την ονομασία Παλαίπαφος αναφέρει, για παράδειγμα, ο Στράβων.

Όταν, συνεπώς, ομιλούμε για την πόλη Πάφο, θα πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν ότι κατά την Αρχαιότητα υφίσταντο δυο ξεχωριστές πόλεις με την ίδια ονομασία:

α) Η Πάφος που ονομάστηκε αργότερα Παλαίπαφος, στο χωριό Κούκλια. Η πόλη αυτή άκμασε από τα Προϊστορικά ήδη χρόνια μέχρι και το τέλος της Αρχαιότητας.

β) Η Πάφος που ιδρύθηκε περί τα 16 χιλιόμετρα προς τα βορειοδυτικά της προηγούμενης πόλης, γνωστή για λόγους διαχωρισμού ως Νέα Πάφος. Σήμερα είναι γνωστή ως Κάτω Πάφος και καταλαμβάνει τον χώρο μιας μικρής χερσονήσου όπου και το λιμανάκι της και οι σπουδαιότεροι των αρχαιολογικών της χώρων. Η πόλη αυτή άκμασε από τα τέλη του 4ου π.Χ. αιώνα μέχρι το τέλος της Αρχαιότητας και αργότερα, κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια. Αναφέρεται, όμως, ότι είχε ιδρυθεί πολύ πιο πριν, στα χρόνια του αποικισμού της Κύπρου από τους Αχαιούς.

Η Νέα  Πάφος κτίστηκε, σύμφωνα προς αρχαία παράδοση, από Αρκάδες αποίκους (από την Αρκαδία της Πελοποννήσου) με αρχηγό τους τον Αγαπήνορα. Ο Στράβων γράφει: ...εἴθ’ ἡ Πάφος, κτίσμα Ἀγαπήνορος...διέχει [=απέχει] δέ πεζῇ σταδίους ἑξήκοντα [=11 χιλιόμετρα περίπου] τῆς Παλαιπάφου...

Εδώ γίνεται, συνεπώς, σαφής διαχωρισμός μεταξύ της (Νέας) Πάφου που έκτισε ο Αγαπήνωρ μετά τα Τρωικά, όταν έφθασε στην Κύπρο με τους Αρκάδες του, και της Παλαιπάφου που προϋπήρχε.

Η Πάφος (=Παλαίπαφος) αποτελούσε την έδρα ενός από τα σημαντικά αρχαία βασίλεια της Κύπρου, του βασιλείου της Πάφου. Ως έδρα βασιλείου παρέμεινε έως τα τέλη του 4ου π.Χ. αιώνα. Τότε ο τελευταίος βασιλιάς του βασιλείου αυτού, ο Νικοκλής, μετέφερε την έδρα του βασιλείου του στη Νέα Πάφο. Παρά το ότι ο θεσμός των βασιλείων καταργήθηκε αμέσως μετά (312 π.Χ.) από τον Πτολεμαίο Α΄ και η Νέα Πάφος δεν είχε διατελέσει πρωτεύουσα βασιλείου παρά μόνο για ελάχιστο χρόνο, ωστόσο η πόλη αυτή γνώρισε μεγάλη ακμή. Μάλιστα κατά τα Ελληνιστικά και Ρωμαϊκά χρόνια κατέστη πρωτεύουσα ολόκληρης της Κύπρου.

Βλέπε λήμμα: Νικοκλής

Η Νέα Πάφος διαδέχθηκε την Παλαίπαφο. Όμως για κάποιο διάστημα μερικών αιώνων οι δυο πόλεις συνυπήρχαν, η μια κοντά στην άλλη. Η Νέα Πάφος γνωρίζοντας πρωτοφανή ακμή ως πρωτεύουσα ολόκληρης της Κύπρου, και η Παλαιά Πάφος διατηρώντας την αίγλη και τη διεθνή φήμη της ως κέντρο λατρείας της θεάς Αφροδίτης. Η Παλαίπαφος τότε μόνο θα αρχίσει να παρακμάζει, όταν η νέα θρησκεία, ο Χριστιανισμός, θ’ αρχίσει να απειλεί σοβαρά και να εκτοπίζει τους παλαιούς θεσμούς και τις ειδωλολατρικές θεότητες. Με την τελική νίκη και τον θρίαμβο του Χριστιανισμού η Αφροδίτη θα χαθεί, η λατρεία της θα σβήσει και μαζί θα τελειώσει και η μακρά ζωή της Παλαιπάφου.

Θα παραμείνει η Νέα Πάφος που θα περάσει από στάδια ακμής και παρακμής, που για ένα διάστημα θα πάρει και την ονομασία Κτήμα, και που τελικά θα επιζήσει ως τις μέρες μας, κατά τις οποίες γνωρίζει μια νέα ανάπτυξη.

Εάν παραδεχθούμε ότι η σημερινή πόλη της Πάφου είναι διάδοχος της Νέας Πάφου της Αρχαιότητας, κατ’ επέκταση δε και διάδοχος της Παλαιπάφου, τότε θα πρέπει και να δεχθούμε ότι η πόλη αυτή είναι η αρχαιότερη της Κύπρου και μια από τις πιο αρχαίες στον κόσμο ολόκληρο απ’ όσες βρίσκονται ακόμη σε ζωή.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια