«Πολιτεία» Ζήνωνος
Σύγγραμμα του Κυπρίου φιλοσόφου Ζήνωνος* του Κιτιέως, που δεν σώθηκε. Ο Ζήνων, σε νεανική και ανώριμη ακόμη ηλικία, κυριαρχήθηκε από την ιδέα μιας ιδεώδους πολιτείας, στην οποία θα ζούσαν μόνο σοφοί. Την ουτοπικότητα της πολιτείας του Ζήνωνος την κατηγόρησαν και την χλεύασαν πολλοί, και στα χρόνια της συγγραφής της και αργότερα, ανάμεσα στους οποίους και ο μαθητής του Ζήνωνος Φιλωνίδης. Ο επικούρειος φιλόσοφος Φιλόδημος (2ος/1ος αι.π.Χ.) κατηγορούσε τον Ζήνωνα όχι για τη συγγραφή της Πολιτείας, που έγινε στη νεότητά του και για τούτο τα σφάλματά της μπορούσαν να κριθούν με επιείκεια, αλλά γιατί αργότερα, στην ώριμη ηλικία του, δεν την αποκήρυξε ούτε τη διόρθωσε.
Μετά τον θάνατο του Ζήνωνος πολλοί στωικοί δεν συμφωνούσαν με ορισμένες απόψεις της Πολιτείας, που τις θεωρούσαν νόθες, και ο στωικός Αθηνόδωρος τις αφαίρεσε από το έργο. Άλλοι όμως αντέδρασαν στις αφαιρέσεις αυτές και επανέφεραν την Πολιτεία στην αρχική μορφή της.
Σύμφωνα με πληροφορίες που δίνουν ο Διογένης Λαέρτιος, ο Πλούταρχος, ο Σέξτος Εμπειρικός, ο Ωριγένης και άλλοι, μερικές από τις θέσεις του Ζήνωνος στην Πολιτεία του είναι οι ακόλουθες:
*Επειδή όσοι δεν είναι σοφοί είναι μεταξύ τους εχθροί και άσχετοι, ακόμη και παιδιά προς γονείς και συγγενείς προς συγγενείς, πρέπει όλοι να ασχολούνται με τη φιλοσοφία για να είναι αγαθοί. Για τούτο μόνο η παιδεία που οδηγεί στη φιλοσοφία αξίζει, ενώ η καθιερωμένη παιδεία που έδιναν ο γραμματιστής, ο κιθαριστής και ο παιδοτρίβης (γυμναστής) είναι άχρηστη.
*Υποστήριζε ακόμη ο Ζήνων στην Πολιτεία του ότι πρέπει να υπάρχει κοινοκτημοσύνη των γυναικών χωρίς κανένα περιορισμό, ώστε να γίνονται ανεκτές και αιμομιξίες, που, κατά τον φιλόσοφο, ανήκουν στα «αδιάφορα». Μ’ αυτό τον τρόπο δεν θα υπήρχε ζηλοτυπία από μοιχεία και όλοι οι πατέρες θα αγαπούσαν εξίσου όλα τα παιδιά σαν να ήσαν δικά τους. Παρότρυνε επίσης ο Ζήνων τους άντρες και τις γυναίκες να φορούν τα ίδια φορέματα, αφού και τα δυο φύλα, μέσα στην πολιτεία των σοφών, είναι ίσα μεταξύ τους. Επέτρεπε επίσης και την παιδεραστία ο Ζήνων, κατατάσσοντας κι αυτήν στα «αδιάφορα».
* Άλλη θέση του Ζήνωνος ήταν ότι στην Πολιτεία δεν έπρεπε να κτίζονται ιερά στους θεούς γιατί είναι άχρηστα. Τον θεό πρέπει να τον έχουμε μόνο «ἐν νῷ», μέσα στον νου μας, και όχι σε υλικά κατασκευάσματα. Δεν θα έπρεπε επίσης να υπάρχουν ούτε δικαστήρια, αφού στην πολιτεία των σοφών δεν θα υπάρχει πρόβλημα αδικίας. Όπως επίσης υποστηρίζει, δεν θα χρειάζονται ούτε νομίσματα για δοσοληψίες, αφού η κοινωνία των σοφών είναι κοινωνία φίλων και όλα θα τα μοιράζονται δίκαια μεταξύ τους. Εξάλλου, όπως παρατηρεί ο Πλούταρχος, η Πολιτεία του Ζήνωνος προάγει τον κοσμοπολιτισμό. Οι άνθρωποι δεν θα κατοικούν σε χωριστές πόλεις-κράτη αλλά θα είναι όλοι «συνδημόται» και «συμπολῖται».