Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Πρίγκιπας στην αρχαία κυπριακή πόλη-βασίλειο της Σαλαμίνος, γιος του περίφημου βασιλιά της ίδια πόλης Ευαγόρα Α΄* (411-374 π.Χ.).

Ο Πνυταγόρας ήταν ο πρωτότοκος μάλιστα γιος του Ευαγόρα Α΄ κι ο διάδοχός του στον θρόνο της Σαλαμίνος, στον οποίο όμως δεν ανήλθε γιατί δολοφονήθηκε μαζί με τον πατέρα του το 374 π.Χ. Έτσι το 374 π.Χ. στον θρόνο της Σαλαμίνος ανήλθε ο Νικοκλής*, δευτερότοκος γιος του Ευαγόρα Α΄. Θεωρείται μάλιστα από μερικούς ιστορικούς πιθανόν ότι ο Πνυταγόρας είχε γιο με αποτέλεσμα να θεωρηθεί από κάποιους ότι αυτός ο γιος έπρεπε μάλλον ν’ ανέλθει στον θρόνο της Σαλαμίνος, κι όχι ο Νικοκλής. Αυτού του γιου του Πνυταγορα, γιος ήταν πιθανότατα ο Πνυταγόρας που εκθρόνισε τον βασιλιά της Σαλαμίνος Ευαγόρα Β΄ κι ανήλθε στον θρόνο της πόλης αυτής το 351 π.Χ.

Επειδή το όλο ζήτημα είναι κάπως περιπλεγμένο, το γενεαλογικό δέντρο όλων αυτών το διευκρινίζουμε ως εξής:

1. Ευαγόρας Α΄, βασιλιάς της Σαλαμίνος από το 411 έως το 374 π.Χ.
2. Πνυταγόρας, γιος του Ευαγόρα Α΄. Δολοφονήθηκε μαζί με τον πατέρα του το 374 π.Χ.
3. Άγνωστος γιος του Πνυταγόρα. Δεν ανήλθε στον θρόνο.
4. Νικοκλής, γιος του Ευαγόρα Α΄ κι αδελφός του Πνυταγόρα. Βασίλεψε από το 374 έως τον θάνατό του γύρω στο 361 π.Χ.
5. Ευαγόρας Β΄, γιος του Νικοκλέους (κι εγγονός του Ευαγόρα Α΄). Βασίλεψε διαδεχόμενος τον πατέρα του, έως την εκθρόνισή του το 351 π.Χ. οπότε κατέφυγε στους Πέρσες για βοήθεια.
6. Πνυταγόρας, γιος του άγνωστου γιου, συνεπώς εγγονός του δολοφονηθέντος Πνυταγόρα και δισέγγονος του Ευαγόρα Α΄. Εκθρόνισε τον φιλοπέρση θείο του Ευαγόρα Β΄ και βασίλεψε από το 351 π.Χ. μέχρι το 332 π.Χ. περίπου που πέθανε.
7. Του Πνυταγόρα αυτού γιος ήταν ο Νικοκρέων, τελευταίος βασιλιάς της πόλης (περίπου από το 332 έως το 311/10 π.Χ.).

Για τον πρίγκιπα Πνυταγόρα, τον πρωτότοκο γιο του φημισμένου βασιλιά Ευαγόρα Α΄, γνωρίζουμε μερικά πράγματα από τις φιλολογικές πηγές.

Ο Διόδωρος Σικελιώτης (Βιβλιοθήκη Ἱστορική, 15.4) μνημονεύει πρωταγωνιστική ανάμειξη του Πνυταγόρα στους πολέμους του πατέρα του κατά των Περσών. Σε μια μάλιστα περίπτωση, γύρω στο 381 π.Χ., όταν ο ίδιος ο Ευαγόρας παρέστη ανάγκη να πάει στην Αίγυπτο για προσωπικές επαφές με τον σύμμαχό του Άκοριν, άφησε τον γιο του Πνυταγόρα αρχηγό στη Σαλαμίνα που μάλιστα επολιορκείτο στενά από τους Πέρσες, αλλά και ηγεμόνα όλων των άλλων συμμάχων του στην Κύπρο: ... ὃμως δέ κρίνας ἔχεσθαι τοῦ πολέμου [ο Ευαγόρας], Πνυταγόραν μέν τόν υἱόν ἀπέλιπεν ἡγεμόνα τῶν ὅλων ποιήσας ἐν τῇ Κύπρῳ, αὐτός δ’ ἀναλαβών δέκα τριήρεις νυκτός ἔλαθε τούς πολεμίους ἐκπλεύσας ἐκ τῆς Σαλαμῖνος, κομισθείς δ’ εἰς τήν Αἴγυπτον...

Κατά τη διάρκεια της απουσίας του πατέρα του, ο Πνυταγόρας ηγήθηκε με επιτυχία των κυπριακών δυνάμεων που αντιμετώπιζαν τις δυνάμεις των Περσών.

Ο Ισοκράτης πάλι (Εὐαγόρας, 62), μιλώντας για τις προσπάθειες του Ευαγόρα κατά τη δεκαετία 390-380 π.Χ. να καταλάβει και συνενώσει ολόκληρη την Κύπρο, αλλά και για στρατιωτικές επιχειρήσεις του πέραν αυτής, επισημαίνει τη συμβολή του Πνυταγόρα που τον ονομάζει συναγωνιστήν του πατέρα του: ...ἐπειδή δ’ ἠναγκάσθη πολεμεῖν [ο Ευαγόρας], τοιοῦτος ἦν καί τοιοῦτον εἶχε Πνυταγόραν τόν υἰόν τόν αὐτοῦ συναγωνιστήν ὣστε μικροῦ μέν ἐδέησε Κύπρον ἃπασαν κατασχεῖν, Φοινίκην δ’ ἐπόρθησε, Τύρον, δέ κατά κράτος εἶλε [=κατέλαβε ύστερα από πολιορκία], Κιλικίαν δέ βασιλέως ἀπέστησε [ξεσήκωσε σ’ επανάσταση την Κιλικία κατά του βασιλιά των Περσών]...

Από την αναφορά του Ισοκράτη προκύπτει ότι ο Πνυταγόρας ήταν έξοχος στρατηγικός νους, ισάξιος του πατέρα του.

Ο Θεόπομπος (Φώτιος, Βιβλιοθήκη, 176), αναφέρει ότι τόσο τον Ευαγόρα όσο και τον γιο του Πνυταγόρα δολοφόνησε ο Θρασυδαίος ο ευνούχος. Ο Αριστοτέλης (Πολιτικά, 1311b) αναφέρεται στη δολοφονία του Ευαγόρα από έναν ευνούχο, που δεν τον κατονομάζει, γράφοντας ότι αυτός ο ευνούχος διέπραξε τη δολοφονία επειδή ο γιος του Ευαγόρα (προφανώς ο Πνυταγόρας) του είχε πάρει τη γυναίκα.