Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Σημαντικός σύγχρονος Κύπριος ποιητής, αδελφός του πεζογράφου Γιώργου Φιλίππου Περίδη. Γεννήθηκε στο χωριό Τσέρι της επαρχίας Λευκωσίας στις 10 Απριλίου 1908. Γιός της Μαρίτσας από το Τσέρι και του Φιλίππου από το Δάλι. Πέθανε στο Βουκουρέστι στις 23 Ιανουαρίου 1968. Τα παιδικά του χρόνια τα έζησε στο Τσέρι, στο Δάλι (κοντά σε συγγενείς του) και στην Αίγυπτο όπου βρισκόταν εγκατεστημένη η οικογένειά του. Φοίτησε στην Αμπέτειο Σχολή του Καΐρου (εμπορικό τμήμα απ' όπου κι αποφοίτησε) και στο Γαλλικό Λύκειο της αιγυπτιακής πρωτεύουσας. Κατά το διάστημα 1949-1952 έζησε στο Παρίσι όπου σπούδασε γαλλική φιλολογία και ιστορία του πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης.

Κάιρο 

Για τρία χρόνια (1927-1930) εργάστηκε ως υπάλληλος σε τράπεζα του Καΐρου και για άλλα δυο χρόνια (1930-1932) ως υπάλληλος σε επιχείρηση εμπορίας βαμβακιού στην Αίγυπτο. Το 1932 διορίστηκε στα μεικτά δικαστήρια του Καΐρου ως υπάλληλος. Στο μεταξύ, ήδη από τα μαθητικά του χρόνια, είχε ενταχθεί στο προοδευτικό-αριστερό κίνημα με αξιόλογη δραστηριότητα στις τάξεις της νεολαίας της ελληνικής παροικίας της Αιγύπτου. Το 1935 ήταν ηγετικό στέλεχος και μέλος του συμβουλίου του ομίλου των Essayistes (=δοκιμιογράφοι, μελετητές), που είχε αναπτύξει αξιόλογη πνευματική και πολιτιστική δραστηριότητα.

Το 1936 νυμφεύθηκε την Αλεξάνδρα Κουτσουμπού που στάθηκε καλή σύντροφος και βοηθός σ' όλη της τη ζωή (πέθανε το 1966).

Με την Αριστερά 

Μετά την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο Πιερίδης εντάχθηκε στη Διεθνή Ειρηνιστική Ένωση κι απετέλεσε στέλεχός της. Όταν το καλοκαίρι του 1942 η στρατιά του Ρόμμελ βάδιζε κατά της Αιγύπτου, ο Πιερίδης και πολλοί άλλοι γνωστοί για την αντιφασιστική κι αντιναζιστική τους δράση, εγκατέλειψαν την Αίγυπτο και κατέφυγαν στην Παλαιστίνη, γιατί εάν συλλαμβάνονταν από τους Γερμανούς θα εκτελούνταν αμέσως. Μετά τη μάχη του Ελ Αλαμέιν επέστρεψαν στην Αίγυπτο, στα τέλη του 1942. Τότε παραιτήθηκε ο Πιερίδης από τη θέση του δικαστηριακού υπαλλήλου. Στη συνέχεια μαζί με το φίλο του πεζογράφο Στρατή Τσίρκα απετέλεσαν  δραστήρια στελεχη του Ελληνικού Απελευθερωτικού Συνδέσμου (ΕΑΣ) που ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 1943 και που οργάνωσε στις τάξεις του τις αριστερές δυνάμεις των Ελλήνων της παροικίας και των φυγάδων που βρίσκονταν στην Αίγυπτο. Εκφραστικό όργανο του ΕΑΣ ήταν το περιοδικό Ἕλλην ενώ ιδρύθηκε κι εκδοτικός οίκος με την ονομασία «Ὀρίζοντες» που κυκλοφόρησε μια σειρά αξιόλογων βιβλίων. Ο Πιερίδης, από τους ιδρυτές του ΕΑΣ, εργάστηκε ως αρχισυντάκτης του περιοδικού του και διευθυντής του εκδοτικού οίκου.

Αλεξάνδρεια

Τον Ιανουάριο του 1944 εγκατέλειψε το Κάιρο για να εγκατασταθεί στην Αλεξάνδρεια. Αναμείχθηκε ενεργά στο κίνημα για σχηματισμό ελληνικής κυβέρνησης εθνικής ενότητας με συμμετοχή των δυνάμεων της Αριστεράς, αίτημα προς το οποίο αντιδρούσε σφοδρά η (εξόριστη στην Αίγυπτο, αφού η Ελλάδα κατεχόταν από τους Γερμανούς) βασιλική ελληνική κυβέρνηση. Η ενεργός ανάμειξη του Πιερίδη στα πολιτικά πράγματα οδήγησε στη σύλληψή του, μαζί με άλλα στελέχη του ΕΑΣ. Κλείστηκε σε φυλακή της Αιγύπτου τον Απρίλιο του 1944 κι απολύθηκε τον Μάιο του ιδίου χρόνου. Στο μεταξύ οι αγγλικές αρχές της Αιγύπτου διέκοψαν και την κυκλοφορία του περιοδικού Ἕλλην. Ωστόσο μετά την αποφυλάκισή του ο Πιερίδης κατόρθωσε να επανεκδώσει το περιοδικό, μέχρι το 1947.

Η πιο πρωτότυπη ενέργειά του ΕΑΣ ήταν ο λεγόμενος «Έρανος των βιταμινών». Το 1943, διοργανώθηκε έκθεση στην Αλεξάνδρεια με τη συμμετοχή πολλών ζωγράφων και τίτλο «Δύο χρόνια σκλαβιάς – δύο χρόνια αγώνα». Οι πίνακες και οι φωτογραφίες που φανέρωναν το δράμα της Ελλάδας, συγκίνησε την παροικία η οποία έψαχνε τρόπους να βοηθήσει. Έτσι ο Ε.Α.Σ πρωτοστάτησε και μετά από πρόσκλησή του τον Οκτώβρη του 1943, 18 σωματεία και οργανώσεις αποφάσισαν ομόφωνα να διενεργήσουν έρανο για την αποστολή βιταμινών. Συγκέντρωσαν 41.000 αιγυπτιακές λίρες και αποφάσισαν να δημιουργήσουν πρεβαντόριο για παιδιά, ωστόσο κανείς δεν γνωρίζει τι απέγιναν τα λεφτά....

Στο πλακ λιστ του Φαρούκ
 Το καλοκαίρι του 1947 ήλθε στην Κύπρο για διακοπές. Τότε του γνωστοποιήθηκε διάταγμα της κυβέρνησης της Αιγύπτου (καθεστώς του Βασιλιά  Φαρούκ) που απαγόρευε την επιστροφή του στη χώρα. Ο Πιερίδης εγκαταστάθηκε τότε στην Αμμόχωστο, όπου παρέμεινε μέχρι το 1949. Στο διάστημα αυτό έκαμε διαλέξεις και ομιλίες και συνεργάστηκε με την εφημερίδα Δημοκράτης. Τον Μάρτιο του 1949 έφυγε για το Παρίσι, όπου έζησε μέχρι τον Ιούνιο του 1952. Τότε εγκαταστάθηκε στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας και κατά διαστήματα ταξίδεψε σε πολλές σοσιαλιστικές χώρες. Στα 10 χρόνια που έζησε στο Βουκουρέστι ασχολήθηκε με μεταφράσεις, έδωσε διαλέξεις, παρουσίαζε τη ραδιοφωνική εκπομπή «Η Φωνή της Αλήθειας» (2 φορές την εβδομάδα, από το 1958 έως το 1962), έγινε στέλεχος της ρουμανικής Επιτροπής Ειρήνης. Πήρε μέρος στο συνέδριο του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης (Ελσίνκι, Ιούνιος του 1955) και επίσης στην πρώτη διεθνή συνδιάσκεψη νεοελληνικής φιλολογίας (Βερολίνο, Απρίλιος του 1957) όπου ανέπτυξε το θέμα «Ο ακριτικός κύκλος της Κύπρου».

Επιστροφή 

Μετά την ανακήρυξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος (1960) ο Πιερίδης αποφάσισε να επιστρέψει στον γενέθλιό του χώρο. Επέστρεψε τον Ιούνιο του 1962 κι εγκαταστάθηκε στη Λευκωσία. Ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία (συνεργαζόμενος με την εφημερίδα Χαραυγή) ενώ συνεργασίες του δημοσίευσε και στο περιοδικό Νέα Εποχή και σ' άλλα λογοτεχνικά περιοδικά. Για σύντομο διάστημα (1963-64) εργάστηκε ως καθηγητής της γαλλικής στην Παγκύπρια Ακαδημία Θηλέων της Λευκωσίας. Το 1965 πήρε μέρος στη διεθνή συνάντηση συγγραφέων που έγινε στο Βερολίνο και στη Βαϊμάρη. Το 1966 έχασε την σύζυγό του, που πέθανε ύστερα από μακρόχρονη αρρώστια. Αλλά ήδη κι ο ίδιος ήταν σοβαρά άρρωστος. Τον Ιούλιο του 1967 πήγε ξανά στο Βουκουρέστι, όμως εκεί η υγεία του χειροτέρευσε και εισήχθη σε νοσοκομείο, όπου παρέμεινε για έξι μήνες. Πέθανε στις 23 Ιανουαρίου 1968. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Κύπρο, συνοδευόμενη τιμητικά από στέλεχος του Κ.Κ. Ρουμανίας. Η κηδεία του έγινε στη Λευκωσία από το ΑΚΕΛ.

» Βίντεο: Θεοδόσης Πιερίδης - Λογαριάσατε Λάθος 

Λογοτεχνία 

Στον χώρο της λογοτεχνίας ο Θεοδόσης Πιερίδης πρωτοεμφανίστηκε το 1928 με συνεργασίες του σε περιοδικά της Αιγύπτου. Αργότερα, και καθ' όλα τα επόμενα χρόνια της ζωής του, συνεργάστηκε με πολλά έντυπα της Αιγύπτου, της Κύπρου, της Ελλάδας, της Γαλλίας, της Ρουμανίας και άλλων χωρών. Ποιήματά του μεταφράστηκαν στη ρουμανική, γαλλική, βουλγαρική, ρωσική.

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Κυπρίων Λογοτεχνών και μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.

Η ποίησή του είναι ρωμαλέα και χαρακτηρίζεται από βαθιά πίστη κι αγάπη προς τον άνθρωπο, αλλά και προς την ιδιαίτερή του πατρίδα, την Κύπρο. Διαπνέεται από τα μεγάλα ιδανικά της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης.  Έγραψε τόσο σε παραδοσιακό όσο και σε ελεύθερο στίχο. Εκδομένα ποιητικά βιβλία του είναι:

1. Ξέρουμε κι ἐμεῖς νά τραγουδοῦμε (Κάιρο, 1937).
2. Ἡ Μπαλλάντα τῆς Μαρίας (Κάιρο, 1939).
3. Δέκα Τραγούδια (Κάιρο, 1940).
4. Ἐρωτική Ἱστορία (Αλεξάνδρεια, 1943).
5. Τραγούδια τῆς Ἐλπίδας (Αλεξάνδρεια, 1943).
6. Ὕμνος στήν Ἀθήνα τοῦ Δεκέμβρη (Αλεξάνδρεια, 1945).
7. Ἀγωνιστές (Λευκωσία, 1950).
8. Ὠδη στήν ἐπικαιρότητα (1951).
9. Ποιήματα (1953).
10. Ἐμβατήριο τῆς Εἰρήνης (1955. Β' έκδοση: 1958).
11. Κυπριακή Συμφωνία (1956. Β' έκδοση: 1956. Γ' έκδοση: Αθήνα, 1964. Μετάφραση στα ρουμάνικα: 1959).
12. Νόστος (Λευκωσία, 1958).
13. Τό μεγάλο ταξίδι (1959).
14. Τό χρυσό μονοπάτι (1961).
15. Πρωτομαγιά (Αθήνα, 1961).
16. Ἕνας ξένος ποιητής σεργιανᾶ στό Βουκουρέστι (Βουκουρέστι, ρουμάνικη έκδοση, 1961. Στην ελληνική περιελήφθη στον Β' τόμο των Απάντων του).
17. Ὀνειροπόληση πάνω στά τείχη τῆς Ἀμμοχώστου (Αθήνα, 1965. Β' έκδοση: Αθήνα, 1966).
18. Ξαναρχινοῦμε (1967).
19. Φθινόπωρο (Λευκωσία, 1967). Εξέδωσε επίσης:
20. Ἀριστοφάνη Ἐιρῆνη» (απόδοση στη νεοελληνική, 1954. Β' έκδοση: 1970).
21. Ὁ Ἀκριτικός Κύκλος τῆς Κύπρου (μελέτη, 1960).

Μετά τον θάνατό του εκδόθηκαν τα Ποιητικά Άπαντα του Θεοδόση Πιερίδη σε δυο ογκώδεις τόμους (Λευκωσία, 1974 και 1976) με επιμέλεια του αδελφού του Γιώργου Φιλίππου Πιερίδη. Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει το εκδομένο κι ο δεύτερος το ανέκδοτο έργο του ποιητή.

Το ΑΚΕΛ προς τιμή του Θεοδόση Πιερίδη και του Τεύκρου Ανθία απονέμει κάθε χρόνο βραβείο λογοτεχνίας σε λογοτέχνες που διακρίνονται στην Κύπρο. 

Πηγές:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
2. Μηχανή του Χρόνου