Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Άγιος Ηλίας- Agios Ilias. Κατεχόμενο χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου, 30 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Βρίσκεται στα βορειοδυτικά του Μπογαζιού σε απόσταση 2 περίπου χμ. Η απόστασή του από το φρούριο της Καντάρας, που βρίσκεται στα βορειοδυτικά, είναι 8 περίπου χιλιόμετρα.

Είναι κτισμένο κοντά στη δυτική όχθη του Γεροπόταμου που πηγάζει από τον Πενταδάκτυλο και χύνεται στη θαλάσσια περιοχή στα νοτιοανατολικά του οικισμού. Το υψόμετρο στην περιοχή του δεν ξεπερνά τα 80 μέτρα.

Γεωλογία

Πάνω στα μαργαϊκά και ψαμμιτικά του πετρώματα αναπτύχθηκαν ξερορεντζίνες. Σ' αυτά τα εδάφη και με μια μέση ετήσια βροχόπτωση λιγότερη από 500 χιλιοστόμετρα, καλλιεργούνται μόνο ξηρικά φυτά, όπως το σιτάρι. Ο Άγιος Ηλίας βρίσκεται κοντά στη διαχωριστική ζώνη Μεσαορίας - Καρπασίας. Εδώ αρχίζει η γεωγραφική περιφέρεια της Καρπασίας. Σταδιακά εδώ υποχωρούν οι αλλουβιακές προσχώσεις της Μεσαορίας, εμφανίζεται η συγκαλλιέργεια σιτηρών - ελιών - χαρουπιών, αρχίζει σταδιακά η καλλιέργεια του καπνού και εμφανίζεται το ιδιόμορφο τοπίο της Καρπασίας με τις γνωστές ήπιες μορφολογικές εξάρσεις και τις καμπυλότητές του. Επίσης, απ' εδώ αρχίζει να αυξάνεται η βροχόπτωση.

Ένας δρόμος στα βόρεια, μέσω Καντάρας, συνδέει το χωριό με το Δαυλό και απ' εκεί με τη βόρεια παράκτια πεδιάδα της Κερύνειας. Στα νότια, ο Άγιος Ηλίας συνδέεται με το Μπογάζι και ασφαλώς με τον κύριο δρόμο Αμμοχώστου - Γιαλούσας - Ριζοκαρπάσου.

Πληθυσμός

Ο πληθυσμός του χωριού σημείωσε αλματώδη αύξηση μεταξύ 1881 και 1921 όταν υπερδιπλασιάστηκε, ανεβαίνοντας από τους 315 το 1881, στους 660 το 1921. Έκτοτε άρχισε η μείωση, που οδήγησε στους 355 κατοίκους το 1973, ένα χρόνο πριν από την εισβολή.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό φαίνεται πως υφίστατο κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια, οπότε πιθανώς υφίστατο στην περιοχή του ομώνυμο μοναστήρι που ανήκε στο γνωστό μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά.

Βλέπε λήμμα: Σινά μοναστήρι και Κύπρος

Ο Τζέφρυ χαρακτηρίζει το χωριό, που το επισκέφθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα, ως «σύγχρονο, με μαρωνιτικό μοναστήρι».

Με το χωριό Άγιος Ηλίας είναι στενά συνυφασμένο και το όνομα του επαναστάτη καλόγηρου Ιωαννίκιου, καθώς καταγόταν από εκεί.

Βλέπε λήμμα: Ιωαννίκιος

Μετά την προσφυγοποίηση των Ελληνοκυπρίων κατοίκων του χωριού, το καλοκαίρι του 1974, κατοίκησαν σ' αυτό μερικοί Τουρκοκύπριοι κι αργότερα κυρίως έποικοι που μεταφέρθηκαν από την Τουρκία.

Βλέπε λήμμα: Πρόσφυγες

Οι Τούρκοι, στην προσπάθειά τους να εξαλείψουν κάθε ελληνικό τοπωνύμιο στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, μετονόμασαν και το χωριό αυτό. Του έδωσαν την ονομασία Yarkoy, που μπορεί να αποδοθεί ως φιλικό (ή αξιαγάπητο) χωριό.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια