Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Πατρίκι- Patriki. Χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου, στο δυτικό τμήμα της χερσονήσου της Καρπασίας, περί τα 34 χιλιόμετρα βόρεια της πόλης της Αμμοχώστου. Βρίσκεται στην κατεχόμενη από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής περιοχή της Κύπρου.

Το Πατρίκιν είναι κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 30 μέτρων. Στα βορειοδυτικά του το υψόμετρο φθάνει τα 64 μέτρα (λόφος Πατρίκιν).

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του φλύσχη της Κυθρέας, οι προσχώσεις των αναβαθμίδων, και οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ξερορεντζίνες, τέρρα ρόζα και προσχωσιγενή εδάφη.

Το Πατρίκιν δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 415 χιλιοστόμετρα. Τα κυριότερα προϊόντα του πριν από την τουρκική εισβολή του 1974 ήταν τα σιτηρά, οι ελιές και οι χαρουπιές.

Εκτός από τη γεωργία, και η κτηνοτροφία αποτελούσε βασική απασχόληση των κατοίκων του χωριού πριν από την τουρκική εισβολή του 1974.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, το Πατρίκιν συνδέεται στα βόρεια με το χωριό Κώμη Κεπίρ (περί τα 5,5 χμ.) και στα νότια με το χωριό Γαστριά (περί τα 2,5 χμ.). Συνδέεται επίσης με σκυρόστρωτο δρόμο στα ανατολικά με το χωριό Άγιος Θεόδωρος (περί τα 4 χμ.) και με χωματόδρομο στα νοτιοδυτικά με το χωριό Αυγολίδα (περί τα 4 χμ.). Ο δρόμος Αμμοχώστου-Γιαλούσας περνά περί το 1 χμ. νότια του χωριού.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ιστορικά στοιχεία 

Το χωριό δεν αναφέρεται σε μεσαιωνικές πηγές, τουλάχιστον με τη σημερινή του ονομασία. Φαίνεται όμως ότι υφίστατο από τα Μεσαιωνικά χρόνια, όπως φανερώνει η ονομασία του. Η ονομασία του χωριού προήλθε μάλλον από το επώνυμο Πατρίκιος, επώνυμο που φανερώνει αριστοκρατική καταγωγή κι ανήκε ίσως σε ευγενή οικογένεια, ιδιοκτήτρια της περιοχής κατά τα Βυζαντινά χρόνια.

Μια αδιασταύρωτη πληροφορία αναφέρει ότι το χωριό ήταν ιδιωτικό φέουδο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, κι ότι είχε καταστραφεί από τους Σαρακηνούς (= Μαμελούκους της Αιγύπτου) κατά τη διάρκεια επιδρομής τους στην Κύπρο το 1425.

Βλέπε λήμμα: Μαμελούκοι και Κύπρος

Την ύπαρξη του χωριού ως φέουδου κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, βεβαιώνει ωστόσο και ο ιστορικός Φλώριος Βουστρώνιος (16ος αιώνας) που μνημονεύει το χωριό γράφοντας την ονομασία του ως Patrichi. Συγκεκριμένα ο Φλώριος γράφει ότι κατά την αναδιανομή των φέουδων του νησιού στην οποία είχε προβεί ο βασιλιάς της Κύπρου Ιάκωβος Β΄ μετά την άνοδό του στο θρόνο το 1460, παραχώρησε το Πατρίκι στον βασιλικό γιατρό Γαβριήλ Τζεντίλε, ο οποίος είχε πάρει τότε και τα χωριά Παλιομέτοχο, Άγιο Θεόδωρο, Κλαυδιά, Δορά και Χιτό.

Σε παλαιούς χάρτες, πάντως, σημειώνονται οικισμοί στην περιοχή, με διάφορες ονομασίες, που ίσως μια απ’ αυτές αποτελούσε παραφθορά του σημερινού ονόματος του χωριού (όπως λ.χ. η ονομασία Petoki, ή ακόμη η ονομασία Critia).

Λέγεται ακόμη ότι το χωριό αρχικά βρισκόταν κτισμένο περί το 1,5 χμ. ανατολικότερα, κι ότι μεταφέρθηκε ύστερα στη σημερινή του τοποθεσία (μετά την καταστροφή του το 1425;).

Αρχαιολογικά ευρήματα

Ωστόσο, στην περιοχή του χωριού υπάρχει αρχαιολογικός χώρος, που περιλαμβάνει σημαντικούς αρχαίους κτιστούς τάφους, της Κυπρο-Αρχαϊκής περιόδου. Σε τάφο στο Πατρίκι, που είχε διερευνηθεί το 1970, διαπιστώθηκε η ύπαρξη ταφικών εθίμων όπως η προσφορά οβελών, που ήσαν παρόμοια με έθιμα γνωστά από τάφους πολεμιστών στην Παλαίπαφο αλλά και στην Κρήτη, στο Άργος, στο Ναύπλιο και αλλού. Είναι φανερό ότι η περιοχή του χωριού σχετιζόταν με Έλληνες πολεμιστές που πέθαναν κι ετάφησαν εκεί. Η περιοχή ήταν κατοικημένη κατά την Αρχαιότητα, όμως δεν έχουν γίνει συστηματικές ανασκαφές. Η κατοχή της, από το 1974, από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής, εμποδίζει την περαιτέρω έρευνα.

Ο R. Gunnis (1936) μνημονεύει την κύρια εκκλησία του χωριού, αφιερωμένη στον αρχάγγελο Μιχαήλ, που την βρήκε χωρίς ενδιαφέρον. Ο ίδιος αναφέρει και το εκκλησάκι το αφιερωμένο στον άγιο Γεώργιο, σχολιάζοντας το εικονοστάσιό του. Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει κι ένα έθιμο του χωριού, που γινόταν τη Δευτέρα του Πάσχα: κατ’ αυτό, οι παντρεμένοι άντρες του χωριού μαζεύονταν στην αυλή της εκκλησίας κι έρποντας, περνούσαν μέσα από την τρύπα μιας μεγάλης πέτρας που βρισκόταν εκεί˙ όποιος δεν χωρούσε να περάσει, σήμαινε ότι ήταν απατημένος από τη σύζυγό του˙ το 1935, γράφει ο Gunnis, κάποιος σφηνώθηκε στην πέτρα κι αμέσως αποφάσισε να χωρίσει τη σύζυγό του, αφού η πέτρα ποτέ δεν έκανε λάθος!

Ο Αθ. Σακελλάριος (Τά Κυπριακά, τόμος Α΄, 1890, σ. 169), γράφει για την κώμη Πατρίκι που ἦτο ἄλλοτε αὓτη διάσημος διά τήν ἐλευθεριότητα τῶν γυναικῶν της.

Κατά τον Ιερώνυμο Περιστιάνη, ήδη πριν από το 1850 τα ελληνικά γράμματα δίδασκε στο χωριό ο καλλίφωνος Αχιλλέας Χατζηνικολή, ψάλτης, τελειόφοιτος της Ελληνικής Σχολής Λάρνακας από την Πάνω Παναγιά. Από το 1850 ως το 1878 δίδασκε ο ντόπιος Παπαλοΐζος Σεραφείμ, που έμαθε τα πρώτα γράμματα στην Κώμη Κεπίρ κι αποφοίτησε από το Αλληλοδιδακτικό του Βαρωσιού. Σύμφωνα με την έκθεση του διοικητή της Αμμοχώστου, το 1879 δίδασκε στο Πατρίκιν ο Γεώργιος Νικολαΐδης που πληρωνόταν 8-11 γρόσια τον μήνα από κάθε ένα από τους 16 ως 25 μαθητές του.

Μετά την τουρκική στρατιωτική εισβολή του καλοκαιριού του 1974, και την κατάληψη του βορείου τμήματος της Κύπρου, στο Πατρίκιν παρέμεινε αριθμός κατοίκων του που εγκλωβίστηκε. Τον Οκτώβριο του 1975 οι εγκλωβισμένοι στο Πατρίκιν ήταν 98. Μέχρι τα τέλη του 1976 εκδιώχθηκαν όλοι. Στο χωριό εγκαταστάθηκαν Τούρκοι έποικοι που μεταφέρθηκαν από την Μικρά Ασία. Οι Τούρκοι, στην προσπάθειά τους να εξαφανίσουν όλα τα ελληνικά τοπωνύμια στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, μετονόμασαν, το 1975, το Πατρίκιν σε Tuzluca, που μπορεί να μεταφρασθεί ως αλατισμένο (ή χώρος με αλάτι).

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια