Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Θρυλικός ηγούμενος του μοναστηριού της Παναγίας του Μαχαιρά για πολλά χρόνια, και συγκεκριμένα από το 1720 μέχρι τον θάνατό του στις 25 Ιανουαρίου 1766 (περίοδος Οθωμανοκρατίας). Επί των ημερών του το μοναστήρι άκμασε, ο δε Παρθένιος ήταν πασίγνωστος όχι μόνο για την ταπεινότητα, την εργατικότητα και τη σοφία του (παρά το ότι ήταν εντελώς αμόρφωτος κι αναλφάβητος) αλλά και για την υπερφυσική σωματική δύναμή του.

Σύμφωνα προς πληροφορίες που δίνει γι’ αυτόν ο Ρώσος μοναχός Βασίλι Μπάρσκυ, που τον γνώρισε όταν επεσκέφθη το μοναστήρι του Μαχαιρά το 1735, ο Παρθένιος ήταν αραβικής καταγωγής, γεννήθηκε δε στο Παρασιάμ, κοντά στην Τρίπολη του Λιβάνου. Μικρό παιδί ήλθε στην Κύπρο όπου έμαθε να ομιλεί ελληνικά. Όταν ενηλικιώθηκε, εισήλθε ως μοναχός στο μοναστήρι του Μαχαιρά (γύρω στο 1700). Μετά από 20 περίπου χρόνια υπηρεσίας, του ανετέθη η διοίκηση του μοναστηριού, μετά τον θάνατο του ηγουμένου Λεοντίου. Επέμενε ωστόσο, γράφει ο Μπάρσκυ, ν' αποκαλείται οικονόμος. Φορούσε τα ασχημότερα και φθηνότερα ρούχα από όλους, κοιμόταν στο έδαφος και έτρεχε πρώτος σε κάθε εργασία, δουλεύοντας μάλιστα σκληρότερα από τον καθένα. Στο κεφάλι του, μέσα στον σκούφο του, μετέφερε πάντοτε διάφορα μικροεργαλεία. Ήταν μικρόσωμος, αλλά η δύναμή του ήταν υπερφυσική. Μεταξύ των παραδειγμάτων που παραθέτει ο Μπάρσκυ, σχετικά με τη δύναμή του, είναι τα εξής: σε μια περίπτωση μετέφερε σε απόσταση πέραν των 100 μέτρων δυο μοναχούς κρεμασμένους από τα μαλλιά του· σε μια άλλη περίπτωση αντιμετώπισε 5-6 ληστές που προσπάθησαν να ληστέψουν το μοναστήρι, και μόνος αυτός τους εξουδετέρωσε, μάλιστα οι λοιποί μοναχοί μόλις που κατόρθωσαν να τους αποσπάσουν από τα χέρια του, μισοσκοτωμένους.

Σε άλλη περίπτωση αναφέρεται αγώνας του Παρθενίου με έναν Τούρκο πρωτοπαλαιστή στη Λευκωσία. Ο Παρθένιος τον νίκησε με τόση ευκολία, ώστε ο Τούρκος κυβερνήτης της Κύπρου εντυπωσιάστηκε ιδιαίτερα. Θέλησε δε να ανταμείψει τον Παρθένιο, και τον ρώτησε τι ήθελε να του χαρίσει  ο Παρθένιος ζήτησε — και πήρε — για λογαριασμό του μοναστηριού του, το μετόχι της Κυπροβάσας.

Περιγραφή του Κυπριανού 

Παρά τη μεγάλη του δύναμη και τη φήμη που απέκτησε, ωστόσο ήταν πράος και ειρηνικός. Επίδειξη της δυνάμεώς του έκανε μόνο σε περιπτώσεις όπου ήταν εντελώς απαραίτητο. Ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός (Ἱστορία Χρονολογική... 1788, σ. 359) τον αναφέρει επίσης:

... Ἀνήρ, ὁποῦ εἶχεν ἀπό τήν φύσιν χάρισμα τήν ρώμην καί ἀνδρείαν τοῦ σώματος ۬  ἐξ' αὐτῆς πολλά ἐκατόρθωσεν ἀνδραγαθήματα. Ἁπλοῦς τήν ψυχήν, φιλόπονος καί φιλόθεος, ἀξιομίμητος ἀληθινά καί ἀξιομνημόνευτος...

Τον Παρθένιο επαινούν με κείμενά τους και ο Εφραίμ ο Αθηναίος και άλλοι, όπως ο (μεταγενέστερος) αρχιεπίσκοπος Κυπριανός. Για τα έργα του υπέρ του μοναστηριού, ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός (ό.π.π.) γράφει:

... Ἐκ τοῦ μηδενός σχεδόν, ἀνεκαίνισε τό Μοναστήριον τοῦ ὂρους Μαχαιρᾶ  ὁ μακαρίτης μοναχός οἰκονόμος Παρθένιος. Ἐπλούτισεν ἀπό κειμήλια ἀξιόλογα τήν ἐκκλησίαν. Ἐστόλισε τήν Μονήν μέ πατέρας Ἱεροπρεπεῖς καί ἱκανούς. Ηὑξησεν αὐτού τάς προσόδους καί κτήματα, φυτεύσας ἀμπελῶνας, ἐλαιῶνας, κάρπιμα δένδρα καί περιβόλια, ἀπέκτησε μετόχια, μύλους, πρόβατα, βόας, ζῶα εἰς πλῆθος... Κατέστησεν, ἐν συντόμῳ, τήν Μονήν νά ὑπερέχῃ τῶν ἄλλων εἰς κτήματα, εἰς εὐπρέπειαν, καί νά ἁμιλλᾶται καί αὐτήν τοῦ Κύκκου...

Ο αρχιεπίσκοπος Κυπριανός, σε έγγραφό του, δίνει την πληροφορία ότι επί Παρθενίου το μοναστήρι του Μαχαιρά είχε πάνω από 200 μοναχούς, αριθμός που φαίνεται υπερβολικός. Ο Κυπριανός γράφει πως, όταν ο Παρθένιος έβγαινε από το μοναστήρι για κάποια εργασία, φέρων μεθ' ἑαυτοῦ καί τούς ἀδελφούς, ἒβλεπες ὡσάν μίαν ἐκστρατείαν ἐκστρατεύουσαν καί ἓνα ὁλόκληρον στρατόν, ἔχων ὑπέρ τούς διακοσίους μοναχούς, ἀκολουθοῦντας αὐτῷ...

Ο Παρθένιος πέθανε μετά από ηγουμενία 45 χρόνων (και άλλων 20 ως απλός μοναχός), στις 25 του Ιανουαρίου του 1766. Θα ήταν τότε ηλικίας περίπου 85 χρόνων.

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια