Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Φραγκοσυκιά ή φαραοσυκιά ή αραποσυκιά. Οπουντία η ινδική συκή. Opuntia ficus-indica. Οικογένεια: Κακτωδών (Cactaceae). Πολύ κοινό στην Κύπρο είδος κάκτου, του οποίου οι καρποί λέγονται φραγκόσυκα, φαραόσυκα ή αραπόσυκα, στο δε κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα λέγονται παπουτσόσυκα.

Η παπουτσοσυτζ'ιά ανήκει σε γένος που περιλαμβάνει περί τα 150 είδη, ιθαγενή των θερμών και τροπικών χωρών. Έχει όμως εγκλιματισθεί κι ευδοκιμεί και σε εύκρατα, ακόμη και σε ψυχρά μέρη. Φυτρώνει ακόμη και στα ξηρότερα και πιο άγονα εδάφη. Υπό ευνοϊκές συνθήκες αναπτύσσεται και παίρνει μεγάλες διαστάσεις. Στην Ευρώπη είχε εισαχθεί από την κεντρική Αμερική (από τον Χριστόφορο Κολόμβο), αρχικά στην Ισπανία όπου διατήρησε το μεξικάνικο όνομά της, tuna. Από την Ισπανία διαδόθηκε ταχύτατα στις διάφορες παραμεσόγειες χώρες και στην Κύπρο. Σε διάφορα μέρη καλλιεργείται για τους καρπούς της, ενώ τα λεγόμενα μεγάλα και πράσινα «φύλλα» της είναι κτηνοτροφικά. Ο πολλαπλασιασμός της είναι ευκολότατος αν και γίνεται και με σπόρους, που περιέχονται ως κουκούτσια στους καρπούς της, μπορεί ν’ αναπτυχθεί πολύ εύκολα και με απλή εναπόθεση στο έδαφος των «φύλλων» της. Τα μεγάλα, ωοειδή και σαρκώδη «φύλλα» του φυτού δεν είναι, ωστόσο, φύλλα αλλά άρθρα (στελέχη) που φέρουν μικροσκοπικά φύλλα-αγκάθια.

Πάνω στα σαρκώδη αυτά άρθρα του φυτού φύονται οι καρποί του, τα παπουτσόσυκα. κυλινδρικού σχήματος και μήκους 8-10 εκατοστομέτρων. Τα άνθη του φυτού είναι ωραίου και έντονου κιτρινοπορτοκαλιού χρώματος. Οι καρποί της παπουτσοσυτζ'ιάς αρχικά έχουν πράσινου χρώματος περίβλημα, που γίνεται κιτρινωπό όταν ωριμάσουν. Φέρουν μικροσκοπικά αγκάθια σε δεσμίδες, που εύκολα μπαίνουν στο δέρμα και δύσκολα βγαίνουν, προκαλώντας μεγάλη ενόχληση. Τα παπουτσόσυκα, όταν καθαριστούν από το εξωτερικό περίβλημά τους, έχουν κι εσωτερικά χρώμα κιτρινωπό όταν είναι ώριμα. Είναι φρούτα σαρκώδη, χυμώδη, εύγευστα και δροσιστικά. Έχουν γλυκία γεύση, κι επειδή ωριμάζουν κατά το καλοκαίρι, τρώγονται καλύτερα όταν παγώσουν. Τόσο στην Κύπρο όσο και αλλού, πωλούνται στις αγορές και στους δρόμους από πλανόδιους πωλητές, που τα έχουν σε πάγο και τα καθαρίζουν προσφέροντάς τα στους περαστικούς.

Η παπουτσοσυτζ'ιά ανευρίσκεται σε πολλά μέρη της Κύπρου — βασικά στις πεδιάδες αλλά και μέχρι τα ημιορεινά — στις άκρες χωραφιών και κήπων συνήθως, γιατί σχηματίζει αδιαπέραστο φραγμό.

Το επιστημονικό όνομα του φυτού, οπουντία (Opuntia) εδόθη σ’ αυτό από τον Σουηδό βοτανολόγο Κάρολο Λινναίο (Linnaeus). Αναφέρεται όμως από τα αρχαία χρόνια, συγκεκριμένα από τον Πλίνιο, για φυτό αδιευκρίνιστο.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια