Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Συγγραφέας, γνωστός και με το ψευδώνυμο Γιάννης Λεύκης. Γεννήθηκε στη Λάρνακα το 1899. Φοίτησε στο Εμπορικό Λύκειο της Λάρνακας (1913-17) και από το 1917 εγκαταστάθηκε στη Λεμεσό. Εργάστηκε για 10 χρόνια (1917-27) στην τότε Ταχυδρομική Υπηρεσία και από το 1927 μέχρι το 1953 στην Κυπριακή Εταιρεία Οίνων (ΚΕΟ).

Την εμφάνισή του στον χώρο των γραμμάτων έκαμε το 1917, όταν μαζί με άλλους εξέδωσε το φιλολογικό περιοδικό Μοῦσα (εξεδόθησαν 4 τεύχη). Το περιοδικό χρησιμοποίησε τη δημοτική γλώσσα, για την καθιέρωση της οποίας ο Λεύκης αγωνίστηκε. Συνεργάστηκε με διάφορες εφημερίδες της Λεμεσού (Ἀλήθεια, Σάλπιγξ, Παρατηρητής, Χρόνος, Νέος Ἄνθρωπος κ.α.). Μαζί με τον Αιμίλιο Χουρμούζιο εξέδωσε το 1924-25 το σημαντικό φιλολογικό περιοδικό Ἀβγή, με το οποίο συνεργάστηκαν και άλλοι σημαντικοί λογοτέχνες. Επίσης κατά καιρούς δίδαξε και σκηνοθέτησε αρχαίες ελληνικές τραγωδίες που ανεβάστηκαν από τη Σχολή της Αθηναΐδος Λανίτου στα  1927,   1932,   1933, 1936, 1945, κι απετέλεσαν αξιόλογα πολιτιστικά γεγονότα της πόλης της Λεμεσού.

Αριστερά

Πολιτικά ήταν στρατευμένος στο χώρο της Αριστεράς. Υπήρξε από τα πρώτα μέλη του Κομουνιστικού Κόμματος Κύπρου και ένας από τους θεωρητικούς της Αριστεράς στην Κύπρο. Το  1926 πήρε μέρος στο πρώτο συνέδριο του κόμματος που έγινε στη Λεμεσό.

Ο Γιάννης Παπαγγελου εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο το 1929. Επρόκειτο για μια πολυγραφημένη μελέτη του για την οικονομική και κοινωνικοπολιτική κατάσταση στην Κύπρο. Το δεύτερο βιβλίο του, μια ποιητική συλλογή, κυκλοφόρησε το 1935. Εξέδωσε αργότερα μελέτες, ποιητικές συλλογές και άλλα έργα, περιλαμβανομένης μεταφραστικής του εργασίας.

Εκδομένα έργα του είναι:

1. Ἡ οἰκονομική, κοινωνική καί πολιτική κατάσταση στήν Κύπρο (μελέτη, 1929).
2. Στεναγμοί καί πόθοι (ποίηση, 1935).
3. Βασίλης Μιχαηλίδης, ὁ ποιητής τῆς Κύπρου (μελέτη, 1937).
4. Τό τραγούδι τῶν ξυπνημένων ἀνθρώπων κι' ἄλλα ποιήματα (1963).
5. Νερό χρειάζεται ὁ τόπος (μελέτη, 1966).
6. Πῶς πρέπει νά μελετηθεῖ ἡ νεότερη κυπριότικη λογοτεχνία (μελέτη, 1966).
7. Ἀπ' ἀφορμή μιά κριτική τοῦ καθηγητῆ Ἰ. Συκουτρῆ (μελέτη, 1966).
8. Ἡ Τριλογία τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου κι' ἄλλα ποιήματα (1967).
9. Ξένα τραγούδια μέ τή δική μου φωνή (μεταφράσεις, 1967).
10. Οἱ Ρίζες (ιστορική μελέτη, 1984).

Διάφορα αξιόλογα άρθρα του βρίσκονται δημοσιευμένα σε εφημερίδες και περιοδικά.

Εκτός από το ψευδώνυμο «Γιάννης Λεύκης», χρησιμοποίησε κι άλλα ψευδώνυμα: «Ὁ Ἐκεῖνος», «Προλετάριος», «Ἐργάτης», «Κόκκινος», τα αρχικά Γ.Π. και άλλα.

Πέρα από τα γράμματα, ο Γιάννης Λεύκης ανέπτυξε, ιδιαίτερα στην πόλη της Λεμεσού, έντονη πολιτικοκοινωνική δραστηριότητα, και μάλιστα σε χρόνια δύσκολα όπως ήταν η περίοδος της Παλμεροκρατίας.

Πέθανε στις 13 Μαϊου 1991.

Πηγή:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια