Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Παγκύπρια οργάνωση αγροτών. Ιδρύθηκε τον Μάιο του 1942 ύστερα από συγκέντρωση αγροτών από όλα τα μέρη της Κύπρουπου πραγματοποίησαν το ιδρυτικό της συνέδριο στο χωριό Αθηένου στις 31 Μαϊου 1942.

Η ίδρυση παγκύπριας οργάνωσης αγροτών και γεωργών κατά τα χρόνια της Αγγλοκρατίας, όταν ο αγροτικός και γεωργικός κόσμος της Κύπρου αποτελούσε ακόμη αντικείμενο άγριας εκμετάλλευσης των διαφόρων εμπόρων και τοκογλύφων, απετέλεσε σημαντικό γεγονός. Πρωτεργάτης της κίνησης για ίδρυση της ΠΕΚ στάθηκε ο Μελής Ζαχαριάδης από το χωριό Αθηένου. Ο Ζαχαριάδης, γνώστης των προβλημάτων του αγροτικού κόσμου, είχε ζήσει για χρόνια και στην Ελλάδα, απ' όπου όμως απελάθηκε, εξ αιτίας των αριστερών του φρονημάτων, όταν στη χώρα επεβλήθη η δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά το 1936.

Όταν αργότερα στην Κύπρο η Αριστερά άρχισε να οργανώνει τους αγρότες, ιδρύοντας Μορφωτικούς Συλλόγους στην ύπαιθρο, η ιδέα για την ίδρυση της ΠΕΚ εκ μέρους των λοιπών δυνάμεων του τόπου, κι ως αντιστάθμισμα προς την κίνηση της Αριστεράς, προωθήθηκε προς την υλοποίησή της. Οι πρώτοι πυρήνες της ΠΕΚ φαίνεται ότι είχαν ξεκινήσει από το χωριό Αθηένου όπου είχε ιδρυθεί ο Γεωργικός Σύλλογος ΡΕΑ, που είχε επωμισθεί και το βάρος της πρωτοβουλίας για σύγκληση και διοργάνωση του παγκύπριου ιδρυτικού συνεδρίου της ΠΕΚ στις 31.5.1942. Για τη διοργάνωση του συνεδρίου αυτού είχε γίνει πολλή προεργασία σ’ ολόκληρη την Κύπρο, με βασικό καθοδηγητή και συντονιστή τον Ζαχαριάδη. Ο Ζαχαριάδης, αν και αριστερός, είχε για διάφορους λόγους απομονωθεί κι αγνοηθεί από την Αριστερά.

Αντίδραση ΑΚΕΛ 

Επιπλέον, η Αριστερά αντέδρασε έντονα στην προσπάθεια για ίδρυση της ΠΕΚ και με ανακοινώσεις και άλλους τρόπους επετίθετο κατά των πυρήνων της Αθηένου και προσπάθησε ν’ αποτρέψει την ευρεία συμμετοχή στο ιδρυτικό συνέδριο της ΠΕΚ. Όμως τελικά τούτο πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στις 31.5.1942 στην Αθηένου όπου συγκεντρώθηκαν αντιπρόσωποι από 271 χωριά της Κύπρου. Μεταξύ των προσελθόντων και των ομιλητών ήταν κι ο τότε Άγγλος διευθυντής Γεωργίας της αποικιοκρατικής κυβέρνησης Μακντόναλντ.

Πρώτος γενικός γραμματέας της ΠΕΚ εξελέγη ο Χαρίδημος Χατζηχάρος από την Αθηένου. Σύμφωνα προς το εγκριθέν καταστατικό, η ΠΕΚ θα εδιοικείτο από ένα 17μελές ανώτατο συμβούλιο που εξελέγη από το συνέδριο και περιελάμβανε μέλη τόσο Έλληνες όσο και Τούρκους από διάφορα μέρη της Κύπρου. Καταρτίστηκαν επίσης έξι επαρχιακές επιτροπές, μια για κάθε επαρχία της Κύπρου.

Στη Λευκωσία

Αρχικά η ΠΕΚ έδρευε στην Αθηένου κι αργότερα μετέφερε την έδρα της στη Λευκωσία. Από την Αριστερά η ΠΕΚ θεωρήθηκε ως πολιτική έκφραση της Δεξιάς και καταπολεμήθηκε. Η ΠΕΚ αντέδρασε επίσης έντονα, κατηγορώντας κατά καιρούς την Αριστερά για διάφορα θέματα.

Κατά τη διάρκεια της ζωής της η ΠΕΚ εργάστηκε υπέρ του αγροτικού κόσμου της Κύπρου, σε διάφορους τομείς. Από την αρχή πέτυχε την κυβερνητική φροντίδα συγκέντρωσης των σιτηρών, απαλλάσσοντας τους αγρότες από τη μάστιγα των μεσαζόντων εμπόρων λειτούργησε επίσης δικό της σχέδιο εμπορίας φθαρτών και πατατών, ενώ έκαμε προσπάθειες να αναλάβει την εισαγωγή λιπασμάτων. Προς παροχή συμβουλών και πληροφοριών προς τους αγρότες, η ΠΕΚ εξέδωσε τις εφημερίδες Παναγροτική και Αγροτική. Επιδιώχθηκε επίσης η βελτίωση των τιμών των αγροτικών προϊόντων και γενικά η άνοδος του βιοτικού επιπέδου του Κυπρίου αγρότη.

Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η ΠΕΚ καθ’ όλη τη διάρκεια του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα του 1955-1959, θέτοντας στην υπηρεσία του την οργάνωση, το δίκτυο, τους μηχανισμούς που διέθετε, καθώς και πολλά από τα μέλη της.

Σε κάθε χωριό η ΠΕΚ διαθέτει τις Αγροτικές Τοπικές Ενώσεις (ΑΤΕ) ή τους αγροτικούς πυρήνες. Ανώτατο σώμα της είναι το Παγκύπριο Συνέδριο που πραγματοποιείται κάθε τρία χρόνια και εκλέγει τον γενικό γραμματέα της οργάνωσης (για τριετή θητεία), καθώς και το Ανώτατο Αγροτικό Συμβούλιο (επίσης για τριετή θητεία), που αποτελείται από 22 μέλη.

Στη θέση του γενικού γραμματέα της ΠΕΚ, εκτός από τον Χαρίδημο Χατζηχάρο που αναφέρεται πιο πάνω, υπηρέτησαν οι: Ανδρέας Αζίνας, Παναγιώτης Ορφανός, Ανδρέας Γιάγκου, Σάββας Φωτίου και Ηρακλής Χατζηηρακλέους. Σήμερα γενικός γραμματέας είναι ο Μιχάλης Λύτρας.

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια