Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Παλίουρος ο ακανθώδης. Επιστημονική ονομασία: Paliurus australis. Οικογένεια: Ραμνωδών (Rhamnaceae). Θάμνος αυτοφυής των παραμεσογείων χωρών, που είναι κοινός και στην Κύπρο. Είναι ακανθώδης και φυλλοβόλος. Τα φύλλα του είναι μικρού μεγέθους.

Αναπτύσσεται σε ύψος μέχρι και 4 μέτρα περίπου, συνηθέστατα όμως είναι πολύ μικρότερος. Αυτοφύεται σε πολλά μέρη, πεδινά και ημιορεινά, σε όλη την Κύπρο, κυρίως σε πετρώδη εδάφη αλλά και σε λοφοπλαγιές και αργάκια. Δίνει μικρούς κι άφθονους καρπούς που τρώγονται. Ανθίζει τον Απρίλιο.

Η παλλούρα ήταν φυτό γνωστό από τα αρχαία χρόνια. Η ονομασία της μάλιστα διατηρήθηκε στην Κύπρο, αφού κατά την Αρχαιότητα ονομαζόταν παλίουρος. Αναφέρεται τόσο από τον Διοσκουρίδη όσο και από τον Θεόφραστο. Ο πρώτος μάλιστα αναφέρει ότι το φυτό ήταν φαρμακευτικό, τον δε καρπό του χρῶνται πρός βῆχας οἱ  ἰατροί κόπτοντες·  ἔχει γάρ γλισχρότητα καί λίπος ὥσπερ τό τοῦ λίνου σπέρμα...

Παλαιότερα τα ακανθώδη κλαδιά του θάμνου αυτού εχρησιμοποιούντο, για περιφράξεις κήπων και υποστατικών.

Παλλούρα και κονναρκά (ο δε καρπός της κόνναρον) ονομάζεται στην Κύπρο και το φυτό ζίζυφος ο λωτός (Zizyphus lotus), επίσης της οικογένειας των Ραμνωδών. Πρόκειται επίσης για θάμνο ακανθώδη που στην Κύπρο απαντάται και σε άλλα τρία είδη:

Zizyphus sativa,

Zizyphus spina christi,

Zizyphus vulgaris.

Ωστόσο τα είδη αυτά ονομάζονται στην Κύπρο και κουνναπιά ή και κονναπιά πιθανότατα παραφθορά της τουρκικής ονομασίας τους, που είναι ουννάπ.

Η παλλούρα (Zizyphus lotus) είναι φυτό πολύ κοινό στην Κύπρο κι αυτοφύεται τόσο σε ακαλλιέργητες όσο και σε άλλες εκτάσεις, στις πλευρές αγροτικών δρόμων, σε κάμπους και σε λοφώδεις περιοχές, από τα παράλια μέχρι και σε υψόμετρο περίπου 500 μέτρων.

Οι καρποί του φυτού αυτού, άφθονοι, μικρού στρογγυλού σχήματος και καφέ χρώματος, λέγονται κόνναρα και τρώγονται. Είναι μάλιστα κι εύγευστοι, όπως και φαρμακευτικοί. Τα φύλλα του φυτού είναι μικρά. Το ύψος του είναι μεταξύ ενός και δύο μέτρων. Ανθίζει τον Μάιο και αργότερα.  Ήταν γνωστό ήδη από την εποχή του Ομήρου, αναφέρεται δε και από άλλους αρχαίους συγγραφείς, όπως ο Ηρόδοτος κι ο Θεόφραστος. Πιστεύεται ότι ήταν μάλιστα ο καρπός της παλλούρας αυτής, ο περίφημος λωτός των Λωτοφάγων, σύμφωνα προς περιγραφή του Ηροδότου:... ὁ δέ τοῦ λωτοῦ καρπός ἐστι μέγεθος ὅσον τέ τῆς σχίνου, γλυκύτητα δέ τοῦ φοίνικος τῷ καρπῷ προσίκελος. Ποιοῦνται δέ ἐκ τοῦ καρποῦ τούτου οἱ Λωτοφάγοι καί οἶνον... (Ηροδ.,Δ', 177).

Από την ονομασία του πολύ συνηθισμένου στην Κύπρο αυτού φυτού, προήλθαν πολλά τοπωνύμια σ' ολόκληρο το νησί, όπως Παλλούρα, Παλλουρκά, Παλλουρκώτισσα (Παλλουριώτισσα), Παλλουρόκαμπος κλπ. Φυτώνυμο, από το φυτό αυτό, είναι και το επώνυμο της Παναγίας Παλλουριώτισσας.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια