Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Από την Αρχαιότητα με την ονομασία Παλαιστίνη οριζόταν περιοχή στο νοτιοανατολικό άκρο της Μεσογείου, γνωστή και με διάφορες άλλες ονομασίες (Γη Χαναάν, Γη Ισραήλ, Ιουδαία και, αργότερα, Άγιοι Τόποι). Το μεγαλύτερο τμήμα της Παλαιστίνης αποτελεί, μετά τον αραβοϊσραηλιτικό πόλεμο του 1948-49, το ιδρυθέν τότε κράτος του Ισραήλ. Ένα δεύτερο τμήμα της, που είναι ορεινό, είχε προσαρτηθεί τότε στην Υπεριορδανία (βασίλειο της Ιορδανίας). Τέλος, ένα τρίτο μικρό τμήμα της Παλαιστίνης, γνωστό με την ονομασία Λωρίδα της Γάζας, είχε προσαρτηθεί στην Αίγυπτο το 1949 και περιήλθε υπό την κατοχή του Ισραήλ το 1967.

Πριν από τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ, η Παλαιστίνη κατεχόταν από τη Βρετανία και οριζόταν από την Αίγυπτο (χερσόνησος του Σινά) στα νοτιοδυτικά, τη Μεσόγειο θάλασσα στα δυτικά, από τη Συρία και τον Λίβανο στα βόρεια-βορειοανατολικά, από την Υπεριορδανία στα ανατολικά. Πριν από τη διαίρεσή της (1948-49) η Παλαιστίνη είχε έκταση περίπου 26.000 τετρ. χμ.

Ως εκ της γεωγραφικής θέσεώς της απέναντι σχεδόν από την Κύπρο, και προς τα νότιά της, η περιοχή που καθορίζεται ως Παλαιστίνη είχε αναπτύξει ποικίλες σχέσεις με το νησί ήδη από τα αρχαιότατα Προϊστορικά χρόνια. Στην Παλαιστίνη τα αρχαιολογικά δεδομένα αποδεικνύουν κατοίκηση αρχαιότερη της Κύπρου, που τοποθετείται στη Μεσολιθική εποχή. Αναπτύχθηκε εκεί ένας αξιόλογος προϊστορικός πολιτισμός που επηρέασε αργότερα και την Κύπρο. Στον χώρο της Παλαιστίνης διακινήθηκαν κατά καιρούς πολλές φυλές που η μια επιβαλλόταν στην άλλη δια των όπλων. Πανάρχαιος λαός που ζούσε εκεί ήσαν οι Νατούφιοι. Ακολούθησαν πολλοί άλλοι, όπως οι Σημίτες, οι Καυκάσιοι, οι Χιττίτες, οι Φοίνικες, οι Εβραίοι. Σοβαρότατες επιρροές δέχθηκε η Παλαιστίνη από τους ισχυρούς πολιτισμούς της Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου. Η περιοχή κατακτήθηκε επίσης από τον Μέγα Αλέξανδρο και μετά το θάνατό του κυβερνήθηκε από τους Σελευκίδες. Ακολούθησαν οι Ρωμαίοι, οι Βυζαντινοί, οι Πέρσες, οι Άραβες. Κατά την περίοδο των Σταυροφοριών κατακτήθηκε από τους Ευρωπαίους της Δύσης, για να ανακαταληφθεί από τους Αιγυπτίους. Αργότερα κατακτήθηκε από τους Οσμανλήδες Τούρκους, ενώ τον 18ο αιώνα απετέλεσε για λίγο αυτόνομη ηγεμονία. Αργότερα έγινε τμήμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, πέρασε ύστερα στην κατοχή των Βρετανών, με τη βοήθεια των οποίων ιδρύθηκε το 1948 το κράτος του Ισραήλ. Από το 1948 οι Παλαιστίνιοι (Άραβες) αγωνίζονται γι’ ανάκτηση των εδαφών τους.

Κατά την Αρχαιότητα οι σχέσεις Κύπρου και Παλαιστίνης ήσαν βασικά εμπορικές. Όπως όμως αποδεικνύεται από διάφορες αρχαιολογικές ανακαλύψεις στην Κύπρο, το νησί δέχθηκε κατά τα Προϊστορικά χρόνια σοβαρές επιδράσεις τόσο από την Παλαιστίνη όσο και από την πλησιέστερη Συρία. Οι ανασκαφές σε μερικούς προϊστορικούς συνοικισμούς στην Κύπρο απέδειξαν ότι υπήρχαν ομοιότητες με συνοικισμούς της ίδιας εποχής στη Συρία και στην Παλαιστίνη, ιδίως στους τομείς της αρχιτεκτονικής κατοικιών και σε έθιμα, κυρίως ταφικά έθιμα. Οι ομοιότητες αυτές οδήγησαν στην διατύπωση της άποψης ότι έποικοι από τη Συρία και την Παλαιστίνη είχαν έλθει και εγκατασταθεί στην Κύπρο κατά τη Νεολιθική IB περίοδο (5310-4500 π.Χ.) Τέτοιες ομοιότητες παρατηρούνται μεταξύ συνοικισμού στην Καλαβασό και συνοικισμού στην Beersheba της Παλαιστίνης.

Κατά τη μακρά περίοδο της εποχής του Χαλκού, όταν η Κύπρος εμπορευόταν το πολύτιμο μέταλλό της, οι σχέσεις της προς την Παλαιστίνη — όπως και με όλες τις γύρω χώρες, ακόμη και με τη μακρινή Ελλάδα — ήσαν πυκνές. Και πάλι στην κυπριακή αρχιτεκτονική της εποχής αυτής (όπως λ.χ. στο φρούριο της Νιτοβίκλας* στην Καρπασία) αντικατοπτρίζονται επιδράσεις συροπαλαιστινιακές που αποδεικνύουν τις σχέσεις αυτές (όπως επίσης επιδράσεις φαίνονται και στην ταφική αρχιτεκτονική, λ.χ. στα Παλαιοσκούτελλα* και πάλι στην Καρπασία). Οι επιδράσεις αυτές συνεχίζονται μέχρι και τα τέλη των Προϊστορικών χρόνων (λ.χ. συροπαλαιστινιακές επιδράσεις στην κεραμεική των τάφων στην τοποθεσία Αλαάς της Καρπασίας).

Η άφιξη, εγκατάσταση και επιβολή των Αχαιών στην Κύπρο σήμανε τον τελεσίδικο εξελληνισμό του νησιού που ακολούθησε στο εξής μια δική του πορεία. Όμως η γεωγραφική θέση της Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο σήμαινε τη συνεχή σχέση της με τις γύρω χώρες, περιλαμβανομένης βέβαια και της Παλαιστίνης. Κατά την Αρχαιότητα, εξάλλου, μεγάλη παροικία Εβραίων διαβιούσε στην Κύπρο, και φυσικά διατηρούσε δεσμούς με την Παλαιστίνη (βλέπε λήμμα Εβραίοι και Κύπρος). Εξ άλλου κι αυτή η νέα θρησκεία, ο Χριστιανισμός, εισήχθη και διαδόθηκε στην Κύπρο από την Παλαιστίνη, με διδαχή αρχικά των Ιουδαίων που ζούσαν στο νησί. Αλλά και αρκετοί από τους πρώτους Χριστιανούς είχαν εγκατασταθεί τότε στην Κύπρο, φοβούμενοι διωγμούς κι εγκαταλείποντας τα Ιεροσόλυμα (όπως λ.χ. ο τετραήμερος Λάζαρος*, ο φίλος του Χριστού, που έγινε επίσκοπος Κιτίου).

Κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια, ιδίως δε κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, το βασίλειο της Κύπρου είχε συνδεθεί με το ιδρυμένο από τους σταυροφόρους βασίλειο των Ιεροσολύμων. Εξ άλλου οι σταυροφόροι, που βάδιζαν κατά της Παλαιστίνης (Άγιοι Τόποι) συχνά χρησιμοποιούσαν την Κύπρο ως σταθμό ή βάση τους (βλέπε εκτενώς για σχέσεις Κύπρου-Παλαιστίνης κατά την περίοδο αυτή στα λήμματα Φραγκοκρατία και Σταυροφορίες). Την Κύπρο χρησιμοποιούσαν κατά το Μεσαίωνα και αργότερα και πολλοί προσκυνητές από τη Δύση, στα ταξίδια τους στους Αγίους Τόπους. Πολλοί μάλιστα από τους περιηγητές που έγραψαν τις εντυπώσεις τους, σε διάφορες εποχές, περιγράφουν και την Κύπρο που την επισκέπτονταν καθ’ οδόν από ή προς τους Αγίους Τόπους. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι από παλαιότερες ήδη εποχές συνεχίζουν χιλιάδες Κύπριοι να επισκέπτονται κάθε χρόνο για προσκύνημα τους Αγίους Τόπους (χατζήδες). Τα προσκυνήματα αυτά αποτελούν μια συνεχή σχέση Κύπρου και Παλαιστίνης.

Οι φιλικοί δεσμοί τους οποίους διατηρεί η Κύπρος με όλους τους Άραβες, περιλαμβανομένων των Παλαιστινίων, αναπτύχθηκαν ακόμη περισσότερο μετά την ανακήρυξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος (1960 κ.ε.) οπότε κι επισημοποιήθηκαν. Σήμερα ζουν και εργάζονται στην Κύπρο πολλοί Παλαιστίνιοι. Η Κύπρος υποστήριξε με συνέπεια, κι εξακολουθεί να υποστηρίζει, τον μακρόχρονο αγώνα των Παλαιστινίων ν’ αποκτήσουν ξανά την πατρίδα τους. Ωστόσο πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η σύγκρουση Παλαιστινίων-Ισραηλινών μεταφέρθηκε αρκετές φορές και στην Κύπρο κατά τα τελευταία χρόνια, με αρκετά θύματα.