Παλαίπαφος
Ονομασία της αρχαίας Πάφου, που βρισκόταν στην περιοχή του σημερινού χωριού Κούκλια. Η ονομασία αυτή δόθηκε για να ξεχωρίζει η πόλη από τη Νέαν Πάφον που είχε κτιστεί στο τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα στην τοποθεσία της σημερινής Κάτω Πάφου.
Βλέπε λήμμα: Πάφος πόλη- Νέα Πάφος, ανασκαφές
Ο αρχαιολογικός χώρος, που από το Σεπτέμβριο του 1980 έχει ενταχθεί στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco, ήταν η έδρα του ομώνυμου βασιλείου της αρχαίας Κύπρου, που ξεκινούσε από τον Ακάμα και έφτανε μέχρι το Πισσούρι, μέχρι τον 4ο αιώνα π.Χ.
Βλέπε λήμμα: Πτολεμαίοι
Στη συνέχεια, περιήλθε στους Πτολεμαίους της Αιγύπτου και το διοικητικό της κέντρο μεταφέρθηκε στη θέση που συναντάται σήμερα η σύγχρονη πόλη της Πάφου. Την πιο χαρακτηριστική εικόνα του σημερινού αρχαιολογικού χώρου συνέθεσε η γόνιμη Ρωμαϊκή περίοδος με το ιερό της Αφροδίτης να γίνεται το κέντρο για θρησκευτικά ζητήματα, ενώ παράλληλα κατείχε τον έλεγχο της κοπής χάλκινων νομισμάτων σ’ ολόκληρο το νησί.
Βλέπε λήμμα: Αφροδίτη θεά- Ιερά της Αφροδίτης στην Κύπρο
Εδώ ο επισκέπτης μπορεί να δει τον Ιερό Ναό Αφροδίτης, πολύχρωμα ψηφιδωτά που διηγούνται ιστορίες χιλετιών, νεκροπόλεις, όπως ο βασιλικός τάφος της Ύστερης Κλασσικής περιόδου, και προϊστορικές οχυρώσεις (ο Λόφος του Μάρκελλου με την βορειοδυτική πύλη της Παλαιπάφου).
Βλέπε λήμμα: Παλαίπαφος- αρχαιολογικό μουσείο και Παλαίπαφος- Ερευνητικά προγράμματα
Στο χώρο συναντώνται επίσης τα ερείπια κτισμάτων Αρχαϊκής και Κλασσικής περιόδου, η οικία της Λήδας, η οικία με περιστύλιο στην τοποθεσία Ευρετή-Αρκάλου, η Μεσαιωνική Αγρέπαυλη, το ανάκτορο στη θέση Χατζή Απτουλάχ (έδρα του τότε βασιλιά της Παλαιπάφου), η εκκλησία της Παναγίας Καθολικής Κουκλιών, ο αρχαίος ζαχαρόμυλος των Λουζινιανών στην παράκτια πεδιάδα, και το ελαιοτριβείο (στην περιοχή Στυλλάρκα).
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια