Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που λειτούργησε για τρεις και πλέον δεκαετίες στη Λευκωσία, παρέχοντας εκπαίδευση σε νέους και νέες, αποφοίτους σχολών μέσης εκπαίδευσης, ώστε να σταδιοδρομήσουν ως δάσκαλοι και δασκάλες σε σχολεία στοιχειώδους εκπαίδευσης.

Η Παιδαγωγική Ακαδημία Κύπρου ιδρύθηκε, με βάση τα ελληνικά πρότυπα, το 1959. Στην ουσία, απετέλεσε την εξέλιξη και προσαρμογή παλαιοτέρων Διδασκαλείων. Το πρώτο απ’ αυτά, το Παγκύπριον Διδασκαλείον, είχε λειτουργήσει από το 1893 ως παράρτημα του Παγκυπρίου Γυμνασίου. Λίγο αργότερα είχε ιδρυθεί και το Διδασκαλείον Θηλέων, ως παράρτημα του Γυμνασίου Θηλέων Φανερωμένης. Τα δυο αυτά εκπαιδευτήρια εξαναγκάστηκαν από τους Άγγλους να κλείσουν, κατά τη δικτατορική περίοδο της Παλμεροκρατίας που ακολούθησε την εξέγερση του 1931. Στην προσπάθειά τους να θέσουν υπό τον απόλυτο έλεγχό τους την ελληνική εκπαίδευση στην Κύπρο, οι Άγγλοι αντικατέστησαν τα Διδασκαλεία αυτά (που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο της ελληνικής κοινότητας της Κύπρου) με άλλα που ίδρυσαν και που έθεσαν υπό τον δικό τους έλεγχο. Αυτά ήσαν το Διδασκαλικόν Κολλέγιον Μόρφου (ιδρύθηκε το 1937) και το Διδασκαλικόν Κολλέγιον Θηλέων Λευκωσίας (ιδρύθηκε το 1943). Τα δυο αυτά εκπαιδευτήρια συγχωνεύθηκαν το 1958 και μεταφέρθηκαν στον χώρο όπου και σήμερα ευρίσκεται το κτιριακό συγκρότημα της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, στα νοτιοανατολικά της Λευκωσίας. Αμέσως μετά το τέλος του απελευθερωτικού αγώνα, το Διδασκαλικόν Κολλέγιον μετετράπη σε Ελληνική Παιδαγωγική Ακαδημία και λειτούργησε ως ελληνική παιδαγωγική σχολή από το Σεπτέμβριο του 1959.

Βλέπε Βίντεο- Ψηφιακός Ηρόδοτος -Αρχείο ΡΙΚ: Ο Μακάριος αποκαλυπτήρια μνημείου του δασκάλου Φώτη Πίττα 

Ο κύκλος σπουδών ήταν παλαιότερα 2ετής, όμως επεκτάθηκε κι έγινε 3ετής από το ακαδημαϊκό έτος 1965-66. Εξάλλου από το ακαδημαϊκό έτος 1975-76 δημιουργήθηκε κι ο κλάδος Νηπιαγωγών, με επίσης 3ετή κύκλο σπουδών. Από την ίδια περίοδο εισήχθη και ο θεσμός των εξαμήνων που συνετέλεσε στην άνοδο του ακαδημαϊκού επιπέδου της Ακαδημίας. Επίσης, μεταξύ 1976 και 1979 είχε λειτουργήσει κι άλλος κλάδος, μονοετούς κύκλου σπουδών, ο κλάδος Αρχειακού-Βιβλιογραφικού Υλικού, με σκοπό την εκπαίδευση στον τομέα συντήρησης και αποκατάστασης παλαιών βιβλίων και εγγράφων.

Βλέπε βίντεο: ψηφιακός Ηρόδοτος -Αρχείο Ρικ: Ο εορτασμός της 25ης Μαρτίου το 1977

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Παιδαγωγικής Ακαδημίας  στόχευε στον καταρτισμό ενός τεχνοκράτη δασκάλου, ικανού να διδάσκει όλα τα μαθήματα σε όλες τις τάξεις του δημοτικού σχολείου, ή του νηπιαγωγείου, και συγχρόνως ενός προσώπου ελεύθερου και υπεύθυνου, με ανεπτυγμένη την κριτική σκέψη, αλλά και με καλλιεργημένη την ικανότητα να συνεργάζεται με τους άλλους για το κοινό καλό (Παιδ. Ακαδ. Κύπρου, Επετηρίδα, 1984, σ. 131).

Με την ίδρυση και λειτουργία του  Πανεπιστημίου Κύπρου, το 1992, η Παιδαγωγική Ακαδημία τερμάτισε τη λειτουργία της, το 1993. Το όλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Παιδαγωγικής Ακαδημίας μετεφέρθη στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, στο οποίο δημιουργήθηκε Τμήμα Επιστημών Αγωγής. Οι κεντρικές εγκαταστάσεις και σχολές του Πανεπιστημίου στεγάστηκαν αρχικά στα κτίρια στα οποία πιο πριν στεγαζόταν η Παιδαγωγική Ακαδημία. Βεβαίως το Πανεπιστήμιο Κύπρου χρησιμοποιεί και άλλες εγκαταστάσεις στην πρωτεύουσα και σε προάστιά της.

Ιστορικό

Τον Ιούνιο του 1960, λίγες βδομάδες πριν την επίσημη ανακήρυξη της κυπριακής Ανεξαρτησίας, αποφοίτησαν οι πρώτοι απόφοιτοι της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, 53 δασκάλες και διπλάσιοι δάσκαλοι, 107.  Ήταν η συνέχεια του διτάξιου Διδασκαλικού Κολλεγίου, που είχε ιδρυθεί στην Παλμεροκρατία, το 1937, μετά την κατάργηση του Παγκύπριου Διδασκαλείου και του Ιεροδιδασκαλείου Λάρνακας. Λειτούργησε στη Μόρφου, για είκοσι χρόνια, με Άγγλο διευθυντή και Έλληνες και Τούρκους Κυπρίους σπουδαστές. Το Τμήμα Θηλέων ιδρύθηκε το 1943, στη Λευκωσία. Πρώτα μόνο για Ελληνίδες, και από το 1948 έγινε κι αυτό «ελληνοτουρκικό», με Αγγλίδα διευθύντρια.

Τον Ιανουάριο του 1958 τα δύο τμήματα του Κολλεγίου μετακινήθηκαν στα νέα κτίρια της οδού Καλλιπόλεως, στη Λευκωσία, σε έναν χώρο που αποτελεί τμήμα μεγάλης δωρεάς του Δραγομάνου της Κύπρου Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου. (Η χρήση του αρχοντικού του απασχόλησε την εντόπια επικαιρότητα, πριν από μερικούς μήνες.) Τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς (1958) οι Τούρκοι Κύπριοι καθηγητές και οι σπουδαστές/ριες αποχώρησαν, επικαλούμενοι τις διακοινοτικές ταραχές. Έτσι, το Κολλέγιο λειτούργησε την επόμενη χρονιά, 1958-1959, ουσιαστικά ως Ελληνικό, με τη διδασκαλία στην ελληνική γλώσσα, παρότι διευθυντής παρέμεινε Άγγλος.

Μετά την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες: Την Πρωτομαγιά του 1959 το Κολλέγιο πέρασε στα χέρια της Ελληνικής Κοινότητας, και αποχώρησε ο τελευταίος Βρετανός διευθυντής. Κατά τη «Μεταβατική περίοδο», υπεύθυνο για τη διοίκησή του κατέστη το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Συμβούλιο, με πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Σπυριδάκι, και στις 12 Ιουνίου 1959 υψώθηκε για πρώτη φορά η ελληνική σημαία. Το πανηγυρικό κλίμα επισκίασε ο θάνατος του τελευταίου υποδιευθυντή του Κολλεγίου, του εκλεκτού φιλόλογου και πνευματικού ανθρώπου Αδάμ Αδάμαντος, που απεβίωσε εν υπηρεσία, στις 15 Απριλίου 1959.

Τον Σεπτέμβριο του 1959 πρωτολειτούργησε η Παιδαγωγική Ακαδημία Κύπρου, με δευτεροετείς φοιτητές τους πρωτοετείς του Κολλεγίου της προηγούμενης χρονιάς και 157 πρωτοετείς. Από αυτούς 40 ήταν κορίτσια, που φοιτούσαν σε ξεχωριστά τμήματα. Το ενδιαφέρον για εγγραφή σπουδαστών ήταν εξαιρετικά υψηλό: Υπήρξαν 1200 αιτήσεις και έδωσαν εξετάσεις 780 υποψήφιοι. Από αυτούς έγιναν δεκτοί 107, «ακολούθως δε προσελήφθησαν τιμητικώς έτεροι 50 εκ των τάξεων των αγωνιστών».

Πρώτος, προσωρινός, διευθυντής της Ακαδημίας ανέλαβε ο φιλόλογος Φρίξος Π. Βράχας, και ανάμεσα στους πρώτες καθηγητές ξεχωρίζουμε την παιδαγωγό Αντιγόνη Μιχαηλίδου και τους φιλόλογους Φοίβο Κότσαπα, Ιωάννη Κουτσάκο, Μιχαλάκη Μαραθεύτη, Κώστα Χατζηστεφάνου και Ήβη Πουλίδου. Γεωγραφία δίδασκε ο Φρίξος Μαραθεύτης, Τέχνη ο Ανδρέας Χρυσοχός, Μουσική ο Γεώργιος Αβέρωφ, Θρησκευτικά ο Ανδρέας Μιτσίδης. Ως «έκτακτοι καθηγητές» δίδαξαν και οι Θεόδουλος Καλλίνικος, Βυζαντινή Μουσική, και Βάσος Καραγιώργης, Ιστορία της Κύπρου. Κατηχητές ήταν η Ουρανία Κοκκίνου και ο Αθανάσιος Παπαγεωργίου. Η Ακαδημία είχε επίσημη γιορτή την ημέρα του Αγίου Πνεύματος. Σε αυτό αφιερώθηκε και το ομώνυμο παρεκκλήσι, του οποίου ο θεμέλιος λίθος τέθηκε τον Δεκέμβριο του 1959.

Την Ακαδημία επισκέφθηκαν κατά το 1959-1960 η Αθηνά Ταρσούλη και ο Ηλίας Βενέζης αλλά και η λαίδη Μαουντμπάντεν, ενώ προσκλήθηκαν και έδωσαν διαλέξεις στους σπουδαστές οι Νέαρχος Κληρίδης, Ροζέ Μιλλιέξ, Κων. Σπυριδάκις, Θ. Τσάτσος, Κύπρος Χρυσάνθης, ο συνταγματάρχης  Γ. Κουμανάκος, κ.ά. 

Στις 25 Ιουνίου 1960 έγινε η πρώτη «τελετή αποφοίτησης». Πρώτη των πρώτων της πρώτης χρονιάς η Άννα Καλογήρου, από τη Λάπηθο, με σημαντικό, κατόπιν, συγγραφικό έργο στην παιδική και νεανική λογοτεχνία. Η πρωτιά μιας σπουδάστριας έγινε δεκτή με αμηχανία από το ανδροκρατούμενο προσωπικό… Την ακολούθησε σε επίδοση ο Ανδρέας Κλ. Σοφοκλέους, από τη Μεσόγη της Πάφου, ο κατοπινός ιστορικός του κυπριακού Τύπου, που έφυγε αδόκητα από τη ζωή πριν από δυο χρόνια. Ο Σοφοκλέους υπήρξε και ο πρώτος πρόεδρος της «Σπουδαστικής Επιτροπείας». Στους πρώτους τρεις αρίστους μοιράστηκαν βιβλία αξίας τριών λιρών…

Πηγές:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
2. Περί Ιστορίας: Εξήντα Χρόνια από την ίδρυση της Παιδαγωγικής Ακαδημίας