Σχετικά με την Polignosi  |  Χορηγοί

Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Παγκύπριο Γυμνάσιο

Image

Πρόκειται για το ιστορικότερο και αρχαιότερο εν λειτουργία ανώτερο εκπαιδευτήριο της Κύπρου. Βρίσκεται στην πρωτεύουσα Λευκωσία, ακριβώς απέναντι από το αρχιεπισκοπικό μέγαρο.

 

Αν και ιδρύθηκε ως πλήρες γυμνάσιο, κατά τα ελληνικά πρότυπα, το 1893, στην πραγματικότητα απετέλεσε συνέχεια και εξέλιξη της Ελληνικής Σχολής Λευκωσίας που είχε ιδρυθεί από τον εθνομάρτυρα αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κυπριανόν το 1812. Η λειτουργία της Σχολής εκείνης είχε ανασταλεί μετά τις εκτεταμένες σφαγές του 1821. Στην κρύπτη του Παγκυπρίου Γυμνασίου έγιναν πριν την έναρξη του αγώνα μυστικές συναντήσεις του Αρχιεπσκοπου  Κυπριανού και της Φιλικής Εταιρίας την οποία εκπροσωπούσε ο Δημήτριος Ύπατρος.  Η ανασύστασή της Σχολής έγινε από τον αρχιεπίσκοπο Κύπρου Πανάρετον το 1830. Το 1893 έγινε πλήρης αναδιοργάνωση της Σχολής, σύμφωνα και προς τα νέα δεδομένα (ήδη από το 1878 η Κύπρος είχε περάσει στην κατοχή των Άγγλων), με πρωτεργάτη την Κυπριακή Εκκλησία (αρχιεπίσκοπος ήταν τότε ο Σωφρόνιος). Για τη λειτουργία του Γυμνασίου ζητήθηκε κι εξασφαλίστηκε εξ αρχής βοήθεια από την Ελλάδα. Μάλιστα για πολλά χρόνια στη συνέχεια, δίδασκαν στο Γυμνάσιο αρκετοί καθηγητές από την Ελλάδα. Το Παγκύπριον Γυμνάσιον ήταν, μέχρι το 1905, το μοναδικό εκπαιδευτήριο της Κύπρου που αναγνωριζόταν ως πλήρης σχολή μέσης εκπαίδευσης.

 

Από το 1893 και μέχρι το 1935 λειτούργησε ως προέκταση του Παγκυπρίου Γυμνασίου και το Παγκύπριον Διδασκαλείον .

 

Ο ρόλος τον οποίο το Παγκύπριον Γυμνάσιον διαδραμάτισε από την ίδρυσή του μέχρι και την ανακήρυξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος (1960) ήταν ιδιαίτερα σημαντικός. Ευρισκόμενο υπό την εποπτεία της εθναρχούσης Εκκλησίας, παρείχε ελληνική εκπαίδευση στους νέους της Κύπρου (παράλληλα προς το Παρθεναγωγείον Φανερωμένης) και απεδείχθη πραγματική εστία ελληνικότητας στο νησί. Ο ρόλος αυτός ασκήθηκε υπό αντίξοες συνθήκες, και υπό τη συνεχή πίεση των Βρετανών που συνεχώς προσπαθούσαν να διαβρώσουν τον ελληνικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης στην Κύπρο.

 

Σημαντική επίσης ήταν η συμβολή του Γυμνασίου και κατά τη διάρκεια του τετραετούς ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα (1955-1959), οπότε υπέστη και σκληρούς διωγμούς.

 

Από το Παγκύπριον Γυμνάσιον αποφοίτησαν οι περισσότερες προσωπικότητες της πολιτικής, επιστημονικής και πολιτιστικής ζωής της Κύπρου.

 

 

Κυριότεροι ιστορικοί σταθμοί

Ο Εθνομάρτυρας Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός με ιδρυτική πράξη, που σώζεται ολόκληρη με την ιδιόχειρη υπογραφή του ημερομηνίας 1η Ιανουαρίου 1812, ίδρυσε την Ελληνική Σχολή, αφιερωμένη στην Αγία Τριάδα. Πρώτος διδάσκαλος ο Λεόντιος Μυριανθέας.

 

Μετά τους διωγμούς του 1821 και τον μαρτυρικό θάνατο του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού η Σχολή διαλύθηκε.

 

Η Σχολή ιδρύθηκε ξανά το 1830 από τον Αρχιεπίσκοπο Πανάρετο μετά από απόφα­ση των Αρχιερέων και των προκρίτων του νησιού. Τη διεύθυνση της Σχολής ανέλαβε ο Ονούφριος Μικελλίδης. Ο Αρχιεπίσκοπος Πανάρετος ίδρυσε και την πρώτη βιβλιοθήκη με οικονομική βοήθεια της «εν Λονδίνω φιλάν­θρωπου και φιλόμουσου Εταιρείας».

 

Η Ελληνική Σχολή αναδιοργανώνεται το 1859 με πρωτοβουλία του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου του Α'. Διατυπώνονται οι πρώτοι κανονισμοί της Σχολής.

 

Το 1860 σύμφωνα με το μητρώο του, το Ελληνικό Σχολείο Λευκωσίας το οποίο ονομαζόταν και Γυμνάσιο, είχε προσωπικό 4 διδάσκαλους και έπειτα 5.

 

Το 1869 η Σχολή είχε 39 μαθητές και διδάσκονταν την ελληνική, την τουρκική, τη γαλλική και τα Μαθηματικά. Δωρεά Μητροπολίτη Πάφου Νεοφύτου 100.000 γροσιών.

 

Ο επιθεωρητής Spencer σε έκθεση του το 1879 γράφει τις εντυπώσεις του για τη Σχολή: «Οι διδάσκαλοι του Σχολείου τούτου είναι όλοι καλά μορφωμένοι, αλλά εργάζονται υπερβολικά και αμοίβονται ανεπαρκώς». Το 1887 προστίθεται ως ξένη γλώσσα και η αγγλική για να αντιμετωπίσει τις νέες πολιτικές συνθήκες του νησιού, χωρίς αυτή να είναι, στην αρχή τουλάχιστον, υποχρεωτική.

 

Το 1892 εισάγεται η διδασκαλία για πρώτη φορά των Λατινικών με πρώτο διδάσκαλο τον πρώην διευθυντή της Σχολής Ν. Κάλβαρι.

 

Οπως ανέφεραν Αλεξανδρινές εφημερίδες, το 1889 δέκα μέλη της Κυπριακής Αδελφότητας Αιγύπτου πρότειναν να ιδρυθεί με πρωτοβουλία και υλική υποστήριξη της Αδελφότητας πλήρες γυμνάσιο. Έτσι τέθηκαν οι βάσεις για ίδρυση του γυμνασίου στη Λευκωσία. Η απόφαση αυτή πραγματοποιήθηκε 4 χρόνια αργότερα.

 

Σημαντικότατος σταθμός υπήρξε η μετατροπή της Ελληνικής Σχολής σε Γυμνάσιον ύστερα από απόφαση που ελήφθη σε συγκέντρωση στην Αρχιεπισκοπή υπό τον Αρχιεπίσκοπο Σωφρόνιο στις 16 Μαϊου 1893, με αναβάθμισή της και ίδρυση γυμνασίου ισότιμου με τα εκπαιδευτήρια της Ελλάδας. Το κτίριο στο οποίο στεγαζόταν κάλυψε τις ανάγκες του —με διάφορες προσθήκες — μέχρι το 1920 οπότε καταστράφηκε από πυρκαγιά. Τότε, με δωρεά του βιομηχάνου Βεργόπουλου και διάφορες άλλες εισφορές, κτίστηκε νέο οικοδόμημα, αυτό που σώζεται μέχρι σήμερα και που δέχθηκε βέβαια αργότερα πολλές προσθήκες (όπως η Σεβέρειος Βιβλιοθήκη που κτίστηκε με δωρεά του Δημοσθένη Σεβέρη).Στις 12 Δεκεμβρίου έγιναν τα εγκαίνια του σχολείου. Αναγγέλεται ταυτόχρονα και η αναγνώριση του Γυμνασίου από το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας.

 

Το 1897 ξεσπά ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος. Συνολικά 15 μαθητές του Παγκυπρίου Γυμνα­σίου κατατάχτηκαν ως εθελοντές στον ελληνικό στρατό.

 

Επί γυμνασιαρχίας Μιχαήλ Μιχαηλίδη 1915-17 δημιουργείται η πρώτη βιβλιοθήκη του σχολείου. Οργανώνεται μαθητικός σύλλογος υπό την επωνυμία «Ευα­γόρας». Ανεβάζονται οι τραγωδίες «Αντιγόνη» και «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή και ταυτόχρονα ιδρύεται ο Σύλλογος Τελειοφοίτων του Παγκυπρίου Γυμνασίου και Διδασκαλείου. Το 1917 εκδίδεται η πρώτη επετηρίδα και καθιερώνονται βραβεία, με πρώτα το «Σεβέρειον» και το «Γώγειον» βραβείον.

 

Το σχολείο, επί γυμνασιαρχίας Σπυρίδωνος Δουκάκη, καταστράφηκε ολό­κληρο από πυρκαγιά στις 25 Οκτωβρίου 1920. Λίγους μήνες μετά, ύστερα από γενναιόδωρη προσφορά του Ιωάννη Βεργοπούλου γίνεται η αναστήλωση του σχολείου.

 

Το 1927 εγκαινιάζεται με λαμπρότητα η νέα βιβλιοθήκη του σχολείου εμπλουτισμένη με πλήθος βιβλίων, πολλά από τα οποία είναι δωρεές από διάφορα μέρη της Ελλάδας.

 

Το 1935-36 ιδρύεται τμήμα θηλέων του Παγκυπρίου Γυμνασίου το οποίο στεγάστηκε στο Παρθεναγωγείο Φανερωμένης.

 

Το 1943 τιμάται η πεντηκονταετηρίδα του Παγκυπρίου. Αναγγέλλεται η μεγάλη δωρεά του Δ. Σεβέρη για την ανέγερση κτιρίου βιβλιοθήκης.

 

Στις 13 Μαρτίου 1949 έγιναν με επισημότητα τα εγκαίνια της Σεβερείου Βιβλιοθήκης.

 

 Στις 27 του Γενάρη 1956 έγινε η ιστορική μάχη της Σεβερείου Βιβλιοθή­κης. Συγκρούονται μαθητές με δυνάμεις ασφαλείας. Οι Αγγλοι διακό­πτουν τη λειτουργία του σχολείου την επομένη 28 Ιανουαρίου. Αναβιώνει το «κρυφό σχολειό». Το Σεμπτέβριο του 1956 το Παγκύπριο Γυμνάσιο επανήρχησε τη λειτουρ­γία του. Στις 31 Δεκεμβρίου του ιδίου χρόνου πέφτει μαχόμενος ο απόφοιτος του σχολείου Μιχαήλ Γιωργάλλας.

 

Το Παγκύπριο Γυμνάσιο ως το ιστορικότερο σχολείο της Κύπρου λειτουργεί ταυτόχρονα και ως μουσείο διαθέτοντας συνολικά 8 αίθουσες του γι αυτό το σκοπό. Η ίδρυση και λειτουργία των μουσείων ξεκίνησαν επί γυμνασιαρχίας Γεωργίου Χατζηκωστή. 

 

ΔΙΑΤΕΛΕΣΑΝΤΕΣ ΓΥΜΝΑΣΙΑΡΧΕΣ

 

 Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια

Επιλογές

Παιδεία

Φώτο Γκάλερι

Image
Image
Image
Image
Image
Image
Image