Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Οι ορχιδέες (ορχεοειδή, οικογένεια Orchidaceae) είναι φυτά πολυετή και βολβόρριζα που απαντώνται σε πολλές χιλιάδες είδη στον κόσμο. Ωστόσο στην Ευρώπη, βόρειο Αφρική και δυτική Ασία αυτοφύονται μόνο 85 είδη και υποείδη, εκ των οποίων τα περισσότερα στις χώρες της Μεσογείου. Μερικά είδη ήσαν γνωστά στους αρχαίους Έλληνες και αναφέρονται από αρχαίους συγγραφείς. Επίσης, μερικά ήταν γνωστά και για τις φαρμακευτικές ιδιότητές τους. Στην Κύπρο αυτοφύονται 38 είδη και άλλα τόσα υποείδη, μάλιστα τρία απ’ αυτά είναι ενδημικά και δεν βρίσκονται σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου.

 

Τα είδη που απαντώνται στην Κύπρο (κατά γένος) είναι:

 

1. Limodorum:
   1. Limodorum abortivum
2. Cephalanthera:
   1. Cephalanthera rubra
3. Epipactis:
   1. Epipactis veratrifolia
   2. Epipactis troodi
   3. Epipactis microphylla
   4. Epipactis condensata
   5. Epipactis helleborine
4. Spiranthes:
   1. Spiranthes spiralis
5. Serapias:
   1. Serapias vomeracea ssp. vomeracea
   2. Serapias vomeracea ssp. orientalis
   3. Serapias vomeracea ssp. laxiflora
6. Platanthera:
   1. Platanthera chlorantha ssp. chlorantha
   2. Platanthera chlorantha ssp. holmboei
7. Ophrys:
   1. Ophrys fusca
   2. Ophrys lutea
   3. Ophrys bommuelleri
   4. Ophrys sphegodes ssp. transhyrcana
   5. Ophrys apifera
   6. Ophrys argolica ssp. elegans
   7. Ophrys kotschyi
   8. Ophrys scolopax
   9. Ophrys umbilicata ssp. umbilicata
   10. Ophrys umbilicata ssp. attica
   11. Ophrys lapethica
8. Anacamptis:
   1. Anacamptis pyramidalis
9. Barlia:
   1. Barlia robertiana
10. Aceras:
    1. Aceras anthropophorum
11. Orchis:
    1. Orchis laxiflora
    2. Orchis palustris
    3. Orchis anatolica
    4. Orchis anatolica var. troodi
    5. Orchis quadripunctata
    6. Orchis collina
    7. Orchis papilionacea
    8. Orchis morio ssp. picta
    9. Orchis punctulata
    10. Orchis coriophora ssp. fragrans
    11. Orchis sancta
    12. Orchis italica
    13. Orchis simia
12. Dactylorhiza:
    1. Dactylorhiza romana
    2. Dactylorhiza iberica
13. Neotinea:
    1. Neotinea maculata

 

 

Τα τρία ενδημικά είδη της Κύπρου είναι:

 

1. Orchis anatolica var. troodi (Ορχιδέα ανατολική, ποικιλία Τροόδους).
2. Ophrys kotschyi (Οφρύς η κοτσιεία)
3. Ophrys lapethica (Οφρύς της Λαπήθου)

 

Η ονομασία ορχεοειδή προήλθε από το γεγονός ότι το ρίζωμα των φυτών αποτελείται από δυο βολβούς που βρίσκονται στα πλάγια του κορμού και ομοιάζουν με όρχεις. Το καλοκαίρι, όταν το ορχεοειδές ξηραίνεται, ξηραίνεται και ο ένας βολβός. Μετά τα πρωτοβρόχια, όταν το φυτό ξαναβλαστάνει, αναπτύσσεται και ο δεύτερος βολβός. Η αναπαραγωγή τους γίνεται με πάρα πολλά σπέρματα που σκορπίζονται σαν σκόνη και μεταφέρονται σε μακρινές αποστάσεις από τον άνεμο. Αρκετών ειδών του γένους Ophrys η γονιμοποίηση γίνεται από έντομα — μέλισσες — που προσεγγίζουν τα άνθη τους γιατί τα εκλαμβάνουν και αυτά ως έντομα. Πράγματι, τα άνθη των ορχεοειδών αυτών, σε διάφορους χρωματισμούς, έχουν το σχήμα και ακόμη και το μέγεθος μέλισσας ή και άλλων παρομοίων εντόμων. Για τον λόγο αυτό είναι γνωστά στην Κύπρο με την ονομασία μελισσάκια ή και μελισσούδκια.

 

 

Εκτός από αυτά που δίνουν λουλούδια σε σχήμα εντόμων, τα λοιπά ορχεοειδή δίνουν επίσης θαυμάσια λουλούδια σε μια μεγάλη ποικιλία σχημάτων, σχηματισμών και χρωματισμών, έτσι που τα κατατάσσουν μεταξύ των πιο όμορφων αγριολούλουδων. Τα δυο ορχεοειδή που είναι ενδημικά της Κύπρου, δηλαδή που αυτοφύονται μόνο στην Κύπρο, είναι το Ophrys kotchyi (Ο. cypria) και το Orchis anatolica variety troodi.

 

Επειδή δεν είναι δυνατόν να περιγραφούν όλα λεπτομερώς από τις σελίδες της Μεγάλης Κυπριακής Εγκυκλοπαίδειας, δίνονται πιο κάτω γενικές μόνο πληροφορίες. Έχουν επίσης επιλεγεί χαρακτηριστικές φωτογραφίες διαφόρων ειδών ώστε να φαίνεται η ποικιλία των φυτών καθώς και των λουλουδιών τους.

 

Ophrys fusca: Είναι μικρού μεγέθους ορχεοειδές που δίνει ωραία άνθη σε σχήμα εντόμου και σε χρώμα βαθύ λιλά με στίγματα. Αρέσκεται σε ασβεστώδη εδάφη και πευκόφυτα δάση, ελαιώνες και πορτοκαλεώνες. Απαντάται από τα παράλια μέχρι και σε υψόμετρο γύρω στα 1.200 μέτρα. Ανθίζει μεταξύ Φεβρουαρίου και Απριλίου. Απαντάται κυρίως στις περιοχές Ακάμα, Κακοπετριάς, Ομόδους, γύρω από τη Λευκωσία, Κυθρέας, Μύρτου, Λαπήθου, Καντάρας, μέχρι και στο Τρόοδος.

 

Ophrys lutea: Μικρού μεγέθους φυτό που δίνει ωραία άνθη σε σχήμα εντόμου και σε χρώμα λιλά-κίτρινο. Αρέσκεται σε βραχώδη εδάφη, πευκόφυτα δάση, ελαιώνες, περιοχές με χαρουπιές. Απαντάται από τα παράλια μέχρι και σε υψόμετρο 600 περίπου μέτρων. Ανθίζει μεταξύ Φεβρουαρίου (τέλη) και Απριλίου. Φύεται κυρίως στις περιοχές Ακάμα, Ομόδους, Σταυροβουνιού, Λευκάρων, Λευκωσίας, Μύρτου, Πενταδάκτυλου κ.α. Η γονιμοποίηση των ανθέων του γίνεται από τη μέλισσα του γένους Andrena.

 

Ophrys bornmuelleri: Δίνει κι αυτό άνθη σε σχήμα εντόμου. Αρέσκεται σε πευκόφυτες περιοχές και σε περιοχές με χαρουπιές, καθώς και σε ηφαιστειογενή εδάφη και στις όχθες καλλιεργημένων χωραφιών. Φύεται από τις παραλίες μέχρι και σε υψόμετρο 900 περίπου μέτρων. Ανθίζει από τα τέλη Φεβρουαρίου μέχρι τα μέσα Απριλίου. Απαντάται στις περιοχές Ακάμα, Λευκάρων, Κόρνου, Κερύνειας, Μύρτου, Καρπασίας κ.α. Η γονιμοποίηση των ανθέων του πιστεύεται ότι γίνεται από τη μέλισσα του γένους Eucera.

 

Ophrys sphegodes: Είναι κι αυτό μελισσάκι που δίνει άνθη σε σχήμα εντόμου. Αυτοφύεται από τις παραλίες μέχρι και σε υψόμετρο 600 περίπου μέτρων. Ανθίζει μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου. Απαντάται κυρίως στις περιοχές Βάβλας, Κάτω Δρυ, Αγίου Αμβροσίου, Αλεθρικού, Μύρτου, Κάθηκα κ.α. Η γονιμοποίηση των ανθέων του γίνεται από μέλισσες του γένους Andrena και Colletes.

 

Ophrys apifera: Δίνει επίσης άνθη σε σχήμα εντόμου. Αρέσκεται σε δασώδεις και ελώδεις περιοχές που αποξηραίνονται, και αυτοφύεται από τα παράλια μέχρι και σε υψόμετρο 900 περίπου μέτρων. Ανθίζει μεταξύ Απριλίου και Μαΐου. Απαντάται στις περιοχές Ακάμα, Τριμίκλινης, Λευκάρων, Κακορατζιάς, αλυκής Λάρνακας, Συριανοχωρίου κ.α.

 

 

Ophrys argolica: Παρόμοιο με τα προηγούμενα, αρέσκεται σε δασώδεις και σκιερές περιοχές στην οροσειρά του Πενταδάκτυλου, σε αμμώδεις λόφους κοντά στη θάλασσα και σε θαμνώδεις βουνοπλαγιές μέχρι το υψόμετρο των 600 μέτρων περίπου. Ανθίζει τον Απρίλιο. Απαντάται στα δάση της Πέγειας, στις περιοχές Ύψωνα, Μαντριών, Λευκωσίας, Λιβερών, Καρπασίας κ.α.

 

Ophrys kotschyi: Είναι είδος ορχιδέας που απαντάται μόνο στην Κύπρο και πουθενά αλλού. Επισημάνθηκε από τον διάσημο βιολόγο Τ. Kotschy το 1865, γι’ αυτό πήρε και το όνομά του. Δίνει ωραιότατα άνθη σε σχήμα εντόμου, χρώματος λιλά με άσπρες ραβδώσεις. Αρέσκεται σε σκιερά μέρη, κάτω από πεύκα, κυπαρίσσια, ακακίες, ευκαλύπτους. Απαντάται σχεδόν παντού, μέχρι και σε υψόμετρο 900 περίπου μέτρων, όμως σε πολύ μικρούς αριθμούς. Ανθίζει το Μάρτιο-Απρίλιο. Την αυθεντικότητα της ανακάλυψης του Kotschy ότι το ορχεοειδές αυτό αυτοφύεται μόνο στην Κύπρο, υποστήριξαν πολλοί διάσημοι βιολόγοι μελετητές, από το 1926 κ.ε. Υπήρξε μόνο μια αμφισβήτηση, από τον Sundermann, που την αναφέρει ο R.D. Meikle στο βιβλίο του Flora of Cyprus, vol. 2, p. 1529, ότι «πιθανόν αυτό να φύεται και στη νότια Τουρκία». Η αμφισβήτηση όμως αυτή δεν έχει τεκμηριωθεί.

 

Ophrys scolopax: Παρόμοιο με τα προηγούμενα, αρέσκεται σε ξηρά εδάφη με πολύ χαμηλή βλάστηση. Αυτοφύεται στον Ακάμα, περιοχές Μαλιάς, Λευκάρων, Μύρτου, Ακανθούς, Καντάρας, Αγίου Ιλαρίωνος, Κλεπίνης, Λευκωσίας, Σκαρίνου κ.α., σε υψόμετρο μεταξύ 60 και 600 μέτρων περίπου. Ανθίζει το Μάρτιο-Απρίλιο, στα ψηλότερα όμως μέρη μέχρι τον Ιούνιο. Η γονιμοποίηση των ανθέων του γίνεται από μέλισσες του γένους Eucera.

 

Ophrys umbilicata: Είναι επίσης μελισσάκι που δίνει άνθη πολύ όμορφα, σε σχήμα εντόμου. Αρέσκεται σε πευκόφυτες περιοχές, σε ασβεστώδη εδάφη και αμμώδεις λόφους. Αυτοφύεται στον Ακάμα και στις περιοχές Κισσόνεργας, Μαζωτού Σκαρίνου, Λεμεσού, Παραμαλιού, Επισκοπής, Λάρνακας, Λευκωσίας, Τρικώμου, Σαλαμίνος, Μύρτου, Πανάγρων, Πενταδάκτυλου, Ακανθούς, Ριζοκαρπάσου κ.α.

 

Ophrys lapethica: Εντοπίστηκε ως ενδημικό είδος το 1989. Είναι και αυτή μελισσάκι. Αυτοφύεται σε αραιά πευκοδάση και περιοχές με θαμνώδη βλάστηση, σε υψόμετρο από τα παράλια μέχρι και τα 600 μ. περίπου. Ανθίζει μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου. Απαντάται κυρίως στην επαρχία Κερύνειας, γι' αυτό και η ονομασία lapethica (της Λαπήθου) αλλά απαντάται και στον Ακάμα και σε περιοχές της επαρχίας Λεμεσού.

 

Anacamptis pyramidalis: Ωραίο φυτό που αρέσκεται σε περιοχές με χαμηλή βλάστηση και σε άγονους λόφους, από τις παραλίες μέχρι και σε ύψος 900 περίπου μέτρων. Ανθίζει από το Μάρτιο μέχρι το Μάιο και δίνει πολλά άνθη ροζ-άσπρου χρώματος που ευρίσκονται σε πυραμοειδή διάταξη, τα επισκέπτονται δε πολλές πεταλούδες μέρα και νύκτα. Απαντάται στις περιοχές Ακάμα, Πάφου, Παναγιάς, Πολεμιδιών, Ακρωτηρίου, Επισκοπής, ακρωτηρίου Γκρέκο, Μύρτου, Ορμίδιας, Κόρνου, Κερύνειας, Καρπασίας κ.α.

 

 

Barlia robertiana: Πολύ ωραίο ορχεοειδές που δίνει άφθονα άνθη κι έχει μεγάλα σπαθωτά φύλλα. Είναι σχετικά μεγάλου μεγέθους και φθάνει σε ύψος μέχρι τα 40 εκατοστόμετρα περίπου. Αρέσκεται σε ξηρά και άγονα εδάφη, μέχρι και σε υψόμετρο 460 περίπου μέτρων. Ανθίζει από τις αρχές του Φεβρουαρίου μέχρι τα τέλη του Μαρτίου. Απαντάται στις άκρες αγροτικών δρόμων, στις περιοχές Τόχνης, Κιβίδων κ.α.

 

Aceras anthropophorum: Είναι το μόνο της οικογένειάς του, που τα λουλούδια του θυμίζουν πρόσωπο ανθρώπου (απ’ όπου και το επιστημονικό του όνομα), μάλιστα με την γλώσσα... έξω. Αρέσκεται σε αγρούς με χαμηλή βλάστηση και σε αραιά δάση, μέχρι και σε υψόμετρο 460 μέτρων περίπου. Τα άνθη του έχουν άσχημη μυρουδιά που προσελκύει μύγες και μυρμίγκια. Έχουν παρατηρηθεί διασταυρώσεις του με άλλα ορχεοειδή, όπως το Orchis simia και το Orchis italica. Ανθίζει μεταξύ Μαρτίου (τέλη) και Μαΐου. Ο δρ Kotschy το επεσήμανε το 1859 στην περιοχή του Αγίου Θεράποντος Λεμεσού. Απαντάται μεταξύ Λεμεσού και Ομόδους. Είναι από τα σπάνια της Ευρώπης και της Μεσογείου.

 

Orchis laxiflora: Δίνει άφθονα ροζ άνθη. Αρέσκεται σε ελώδεις περιοχές, κοντά σε λίμνες και πηγές, σε αμμώδη εδάφη, σε ύψος μεταξύ 60 και 880 μέτρων περίπου. Ανθίζει μεταξύ Απριλίου και Μαΐου. Απαντάται στις περιοχές Πόλης Χρυσοχούς, Ακάμα, Μαντριών, Αφάνειας, Πέρα Πεδιού, Λευκωσίας.

 

Orchis palustris: Απαντάται σε λειβάδια και λιμνάζοντα νερά ή υγρά εδάφη με χαμηλή βλάστηση, μέχρι και σε ύψος 300 περίπου μέτρων. Ανθίζει από τα τέλη Απριλίου μέχρι τον Μάιο-Ιούνιο. Απαντάται κυρίως στις περιοχές Νέου Χωριού, Δικώμου, Μύρτου, Λεμεσού, Λάρνακας.

 

Orchis anatolica: Δίνει ωραία και περίεργου σχήματος ασπρο-ρόζ άνθη με σκούρα στίγματα. Αρέσκεται σε πετρώδη εδάφη με αραιά βλάστηση κι απαντάται σε υψόμετρο μεταξύ 210 και 915 μέτρων περίπου. Ανθίζει από τα τέλη Φεβρουαρίου μέχρι το Μάιο. Απαντάται στις περιοχές Λευκάρων, δάσους Διορίου, Μύρτου, Πενταδάκτυλου, Ριζοκαρπάσου, Καντάρας, Φλαμουδιού, Κυπαρισσόβουνου, καθώς και στις πλαγιές του Τροόδους.

 

Orchis anatolica var. troodi: Είναι το ένα από τα τρία ορχεοειδή που απαντώνται μόνο στην Κύπρο και πουθενά αλλού. Πρόκειται για ποικιλία του είδους Ο. anatolica. Είναι κοινό στις περιοχές Κακοπετριάς-Γαλάτας, Σαϊττά, Πλατανιών, Κρυού Ποταμού, Πλατρών, Σταυρού Ψώκας, Προδρόμου, Κύκκου, Σταυροβουνιού και Μαχαιρά. Δίνει σχετικά μεγάλα άνθη σε σχέση προς το μικρό του μέγεθος και αρέσκεται σε σκιερά πευκόφυτα δάση. Τα άνθη του συνήθως είναι ροζ, κάποτε όμως και άσπρου χρώματος. Η βασική διαφορά του με το είδος Orchis anatolica είναι ότι το σπιρούνι του άνθους είναι γυρισμένο προς τα πάνω, σχηματίζοντας ημικύκλιο, αντί σε οριζόντια θέση.  

 

Orchis quadripunctata: Αρέσκεται σε πετρώδεις πλαγιές και άγονα ασβεστώδη εδάφη, σε ύψος 250 μέχρι 900 μέτρων. Ανθίζει από το τέλος Μαρτίου μέχρι το τέλος Μαΐου. Απαντάται στις περιοχές Λευκάρων, Ακάμα, Χρυσορρογιάτισσας, Σταυροβουνιού, Βουφαβέντο κ.α.

 

Orchis collina: Πολύ ωραίο και αυτό το ορχεοειδές, μικρού μεγέθους, που αρέσκεται σε ξηρά και πετρώδη εδάφη, σε μέρη με αραιά και χαμηλή βλάστηση και στις όχθες καλλιεργημένων αγρών, από τα παράλια μέχρι και σε ύψος 360 μέτρων περίπου. Απαντάται στις περιοχές Λάρνακας, Τρικώμου, Κυθρέας, Μύρτου, Επισκοπής, γύρω από τη Λευκωσία κ.α. Ανθίζει μεταξύ Φεβρουαρίου και Απριλίου.

 

Orchis papilionacea: Σπάνιο είδος στην Κύπρο. Αυτοφύεται σε μικρά υψόμετρα, σε ξηρά εδάφη με χαμηλή βλάστηση. Επισημάνθηκε για πρώτη φορά το 1960 στη νότια όχθη της αλυκής Λεμεσού. Ανθίζει μεταξύ Φεβρουαρίου και Απριλίου/Μαΐου.

 

Orchis morio: Δίνει ωραία λουλούδια έντονου ροζ βασικά χρώματος. Είναι μικρού μεγέθους και αρέσκεται σε ελαφρά εδάφη και χαμηλά αραιά δάση κυρίως στην οροσειρά του Πενταδάκτυλου, από τα παράλια μέχρι και σε ύψος 900 μέτρων περίπου. Ανθίζει μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου. Στην Κύπρο απαντάται και το υποείδος picta που διακρίνεται σε δυο ποικιλίες: picta picta και picta lipani. Απαντάται στις περιοχές Κερύνειας, Ακανθούς, Φλαμουδιού, Καντάρας, Κλεπίνης, Χαλεύκας, Μύρτου, Επτακώμης, γύρω από τη Λευκωσία κ.α.

 

 

Orchis punctulata: Αρέσκεται σε ξηρές πετρώδεις πλαγιές με πυκνή βλάστηση και στις όχθες ποταμών, σε υψόμετρο από 120 μέχρι 300 μέτρα περίπου. Απαντάται στις περιοχές Πάφου, Ακάμα, Αλαμινού, Ασγάτας, Μύρτου κ.α. Ανθίζει το Φεβρουάριο. Άλλοτε είναι καχεκτικό κι άλλοτε αναπτύσσεται 3-4 φορές περισσότερο.

 

Orchis coriophora και υποείδος fragrans: Αρέσκεται σε ξηρά κι άγονα εδάφη, σε δάση και όχθες αγροτικών δρόμων, από τα παράλια μέχρι και σε υψόμετρο 600 μέτρων περίπου. Ανθίζει τον Απρίλιο/Μάιο μέχρι αρχές του Ιουνίου. Έχει μακρύ στέλεχος, κατά το ύψος του οποίου φύονται τα άνθη του, συνήθως ροζ χρώματος. Απαντάται στις περιοχές Ακάμα, Σκαρίνου, Ακρωτηρίου, Φασούλας, Επισκοπής, Διορίου, Κερύνειας, Καρπασίας κ.α.

 

 

Orchis sancta: Αρέσκεται σε ξηρές πλαγιές λόφων, συνήθως μεταξύ πεύκων και σχίνων και χαμηλών θάμνων, σε χαμηλό υψόμετρο. Απαντάται στις περιοχές Ακάμα, Επισκοπής, Αγίας Νάπας, Λαπήθου, Μύρτου, Καρπασίας κ.α.

 

Orchis italica: Ωραιότατο ορχεοειδές που δίνει πολύ όμορφα άνθη συνήθως ροζ χρώματος. Αρέσκεται σε αραιά πευκόφυτα δάση, σε πετρώδη κι άγονα μέρη, σε υψόμετρο μεταξύ 90 και 760 περίπου μέτρων. Ανθίζει τον Μάρτιο-Απρίλιο. Απαντάται στις περιοχές Λευκάρων, Σταυροβουνιού, Χοιροκοιτίας, γύρω από τη Λευκωσία, Πενταδάκτυλο, Τρόοδος, Μύρτου κ.α. Έχουν παρατηρηθεί και διασταυρώσεις του με το είδος Orchis simia.

 

Orchis simia: Αρέσκεται σε άγονα εδάφη με χαμηλή βλάστηση, σε ύψος μεταξύ 300 και 600 μέτρων περίπου. Ανθίζει από τα τέλη Μαρτίου μέχρι τον Μάιο. Απαντάται στις περιοχές Καντάρας, Φλαμουδιού, Μοναγρίου, Αψιούς-Φασούλας, Χαλεύκας κ.α. Έχουν παρατηρηθεί και διασταυρώσεις του με το είδος Orchis italica.

 

Dactylorhiza romana: Αρέσκεται σε βραχώδεις ξηρές περιοχές μεταξύ 150 και 910 μέτρων περίπου. Ανθίζει μεταξύ Μαρτίου και αρχών Ιουνίου. Απαντάται στις περιοχές Ακάμα, Κακοπετριάς, Σταυροβουνιού, Φιλανιού, Σταυρού Ψώκας κ.α. Δίνει λουλούδια συνήθως ασπροκίτρινα αντί ροζ-μαρι που δίνει ο τύπος που είναι πολύ κοινός στη γειτονική Τουρκία.

 

Dactylorhiza iberica: Αρέσκεται σε υγρά και λασπώδη εδάφη, σε περιοχές λειβαδιών, πηγών, υδατοφρακτών, σε υψόμετρο μεταξύ 1.050 και 1.670 μέτρων περίπου. Ανθίζει μεταξύ Μαΐου και αρχών Αυγούστου. Απαντάται στις περιοχές Τροόδους, Προδρόμου, Πλατανιών, Κοιλάδας των Κέδρων κ.α.

 

 

Neotinea maculata: Αρέσκεται σε πευκόφυτα δάση και βουνοπλαγιές, σε υψόμετρο μέχρι και 1.525 περίπου μέτρων. Ανθίζει το Μάρτιο-Απρίλιο. Απαντάται στον Ακάμα, Άγιο Νεόφυτο, Πρόδρομο, Πλατάνια, Κακοπετριά, Μουτουλλά, Σταυρό της Ψώκας, Σταυροβούνι, Κυθρέα, Κόρνο, Πάναγρα, Άγιο Ιλαρίωνα, Χαλεύκα, Μύρτου, Καρπασία κ.α.

 

Limodorum abortivum: Αρέσκεται σε αραιά δάση και σε ξηρά εδάφη, σε υψόμετρο μεταξύ 760 και 1.830 μέτρων περίπου. Ανθίζει μεταξύ Απριλίου και Ιουνίου. Απαντάται στην οροσειρά του Τροόδους και σε μερικές περιοχές εκείνης του Πενταδάκτυλου. Πολλές φορές ανευρίσκεται σε μικρές αποικίες κι είναι εντελώς αυτογενές. Ένας τύπος του, που υπάρχει στην Κύπρο και στη νότια Τουρκία, με βιολετιά λουλούδια, είναι η ποικιλία var. rubrum.

 

Cephalanthera rubra: Αρέσκεται σε σκιερά μέρη και χαμηλά πυκνά δάση, σε υψόμετρο 1.220-1.830 μέτρων περίπου. Ανθίζει μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου. Απαντάται μόνο στις πλαγιές του Ολύμπου.

 

Epipactis veratrifolia: Αρέσκεται σε όχθες ρυακιών και σε σκιερά υγρά εδάφη γύρω από πηγές, σε υψόμετρο 880-1.950 μέτρων περίπου. Ανθίζει το Μάιο-Ιούλιο, σπανίως δε και αρχές Αυγούστου. Απαντάται στην οροσειρά του Τροόδους.

 

Epipactis troodi: Αυτοφύεται σε υγρά και σκιερά μέρη, σε υψόμετρο 760-1.890 περίπου μέτρων. Ανθίζει από τα τέλη του Μαΐου μέχρι τις αρχές του Ιουλίου. Απαντάται στην οροσειρά του Τροόδους.

 

Epipactis microphylla: Είναι από τις σπανιότερες ορχιδέες στην Κύπρο. Επισημάνθηκε το 1941 στο Πέρα Πεδί και το 1955 στα Λαγουδερά. Απαντάται σε σκιερά μέρη και αμπελώνες. Αρέσκεται σε ασβεστώδη εδάφη, σε υψόμετρο μεταξύ 790 και 1.160 περίπου μέτρων. Ανθίζει μεταξύ Μαΐου και Ιουλίου.

 

Epipactis condensata: Αρέσκεται σε σκιερά και δασώδη μέρη, σε υψόμετρο μεταξύ 1.525 και 1.830 μέτρων περίπου. Ανθίζει τον Ιούλιο-Αύγουστο. Απαντάται σε μερικές περιοχές της οροσειράς του Τροόδους κι είναι σπάνιο στην Κύπρο είδος.

 

Epipactis helleborine: Αρέσκεται σε χαμηλά δάση, σε υψόμετρο 1.525-1.830 περίπου μέτρων. Ανθίζει μεταξύ Ιουνίου (τέλη) και Αυγούστου. Απαντάται μόνο στην περιοχή του Κρυού Ποταμού (υψόμετρο περίπου 1.700 μέτρα).

 

Spiranthes spiralis: Αρέσκεται σε εδάφη με πολύ χαμηλή βλάστηση. Φυτρώνει σε όχθες και σε αραιά δάση πεύκων, σε υψόμετρο μέχρι 275 μέτρα περίπου. Ανθίζει μεταξύ Αυγούστου (τέλη) και Νοεμβρίου. Απαντάται στις περιοχές Ακρωτηρίου, Διορίου, Μύρτου, Βασίλειας κ.α.

 

Serapias vomeracea: Στην Κύπρο η ορχιδέα αυτή απαντάται σε τρία υποείδη κι αυτοφύεται στις περιοχές Μύρτου, Κερύνειας, Χρυσοχούς, Λευκάρων κ.α. Είναι γνωστή με την τοπική ονομασία σ΄υλλόγλωσσον (το) γιατί τα άνθη της μοιάζουν με γλώσσα σκύλου που κρέμεται έξω από το στόμα του. Λέγεται και γλωσσάρι (το).

 

Serapias vomeracea vomeracea: Αρέσκεται σε υγρά λειβάδια, ελαιώνες, πευκόφυτα δάση, πλαγιές αγροτικών δρόμων, σε υψόμετρο μέχρι και γύρω στα 370 μέτρα. Ανθίζει μεταξύ Μαρτίου (τέλη) και Μαΐου. Απαντάται στις περιοχές Μύρτου, Κερύνειας, Κακορατζιάς, Χρυσοχούς κ.α.

 

Serapias vomeracea orientalis: Αρέσκεται σε βαλτώδη λειβάδια, κοντά σε τρεχούμενα νερά, σε ελαιώνες και πευκόφυτα δάση, σε υψόμετρο μέχρι τα 600 μέτρα. Ανθίζει από τα τέλη Φεβρουαρίου μέχρι τις αρχές Μαΐου. Απαντάται στις περιοχές Ακάμα, Κάθηκα, Κισσούσας, αλυκής Λάρνακας, Ξυλοφάγου, Μύρτου, Διορίου, Κερύνειας, Δαυλού, Λευκονοίκου κ.α.

 

 

Serapias vomeracea laxiflora: Αρέσκεται σε υγρά λειβάδια, ελαιώνες, πευκόφυτες περιοχές και όχθους αγροτικών δρόμων, σε υψόμετρο μέχρι και 310 περίπου μέτρα. Ανθίζει από τα τέλη Μαρτίου μέχρι το Μάιο. Απαντάται στις περιοχές Πόλης Χρυσοχούς, Ακάμα, Λευκάρων, Σκαρίνου, Κακορατζιάς, Επισκοπής, Λάρνακας, Ακρωτηρίου κ.α.

 

Platanthera chlorantha: Αυτοφύεται σε πολύ μικρούς αριθμούς, είναι πολύ σπάνιο στην Κύπρο ορχεοειδές και απαντάται σε δυο υποείδη: α) P. chlorantha chlorantha: Αρέσκεται σε πευκόφυτα δάση και υγρά μέρη με αραιά βλάστηση, σε υψόμετρο 760-885 περίπου μέτρων. Ανθίζει τον Ιούνιο-Ιούλιο και απαντάται στις περιοχές Σταυρού της Ψώκας και Κρυού Ποταμού, β) P. chlorantha holmboei: Αρέσκεται σε σκιερές πλαγιές και κοντά σε ρυάκια, σε υψόμετρο μεταξύ 610 και 1.830 περίπου μέτρων. Ανθίζει από τα τέλη Απριλίου μέχρι τις αρχές Ιουλίου.

 

Π. ΝΕΟΦΥΤΟΥ