Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ξερόβουνος- Xerovounos. Χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, στην περιοχή Τηλλυρίας, περί τα 66 χιλιόμετρα δυτικά της πρωτεύουσας Λευκωσίας. Βρίσκεται στην κατεχόμενη από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής περιοχή της Κύπρου. Γειτονεύει με τα επίσης αμιγή τουρκοκυπριακά χωριά Αμμαδιές και Άγιος Ιωάννης (Σελέμανοι). Από την κωμόπολη της Μόρφου, που βρίσκεται στα βορειοανατολικά του, απέχει περί τα 30 χιλιόμετρα.

Ο Ξερόβουνος είναι κτισμένος σε μέσο υψόμετρο 230 μέτρων. Το τοπίο του χαρακτηρίζεται από λοφώδη τοπογραφία και είναι διαμελισμένο από το ποτάμιο δίκτυο του ποταμού Λιμνάτη.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι λάβες και οι διαβάσες του πυριγενούς συμπλέγματος του Τροόδους, οι υφαλογενείς ασβεστόλιθοι του σχηματισμού Κορωνιάς και οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν φαιοχώματα, πυριτιούχα εδάφη, τέρρα ρόζα και προσχωσιγενή εδάφη.

Ο Ξερόβουνος δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 450 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή του εκαλλιεργούντο, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, οι ελιές, οι χαρουπιές, τα εσπεριδοειδή και οι αμυγδαλιές. Υπάρχουν επίσης αρκετές ακαλλιέργητες εκτάσεις που καταλαμβάνονται από άγρια φυσική βλάστηση. Μεγάλο μέρος της διοικητικής έκτασης του χωριού, ιδιαίτερα στα νότια του οικισμού, καταλαμβάνεται από τα κρατικά δάση της Πάφου και του Ξερόβουνου.

Η κτηνοτροφία στον Ξερόβουνο, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, ήταν πολύ περιορισμένη.

Η οδική σύνδεση του Ξερόβουνου με τη γύρω περιοχή γίνεται με σκυρόστρωτους δρόμους. Στα βόρεια συνδέεται με το χωριό Λιμνίτης (περί τα 3 χμ.), το οποίο περιλαμβάνεται στα διοικητικά του όρια. Συνδέεται επίσης στα ανατολικά με το τουρκοκυπριακό χωριό Λουτρός (περί το 1,5 χμ.).

Το χωριό γνώρισε πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Τα διοικητικά όρια του Ξερόβουνου, στα βόρεια, εκτείνονται μέχρι τη θάλασσα. Απέναντι από τη βόρεια ακτή του βρίσκεται το μικρό νησάκι Πέτρα του Λιμνίτη.

Ονομασία

Το χωριό δεν αναφέρεται σε μεσαιωνικές πηγές, τουλάχιστον με τη σημερινή του ονομασία. Η ονομασία Ξερόβουνος (=ξερό βουνό) του δόθηκε ως χαρακτηριστική του τοπίου της περιοχής. Σημαίνει βουνό χωρίς βλάστηση και νερά. Οι Τούρκοι σε μικα προσπάθεια παραποίησης της ιστορίας και των γεωγραφικών δεδομένων ονόμασαν το χωριό Kurutepe, που σημαίνει ό,τι και η ελληνική του ονομασία.

Ιστορικά στοιχεία

Ο Ξερόβουνος δεν ήταν μέχρι πρόσφατα τουρκικό χωριό αλλά λινοβαμβακικό. Οι κάτοικοί του ήσαν Λινοπάμπατζ'οι ή Λινοβάμβακοι, δηλαδή άνθρωποι που κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ασπάστηκαν φανερά τον Μωαμεθανισμό προκειμένου ν' αποφύγουν διώξεις και βαριές φορολογίες, στα κρυφά όμως είχαν παραμείνει Χριστιανοί. Μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα οι κάτοικοι του χωριού, αν και φαινομενικά Μωαμεθανοί, μιλούσαν όλοι μόνο ελληνικά. Ο τελεσίδικος εκτουρκισμός τους επετεύχθη με προσπάθειες τόσο των Άγγλων όσο και των Τούρκων που έστελλαν στο χωριό αυτό δασκάλους που δίδασκαν μόνο στην τουρκική γλώσσα και με άλλες παράλληλες ενέργειες. Ωστόσο, οι παλαιότεροι κάτοικοι του χωριού εξακολουθούσαν να ομιλούν την ελληνική και να συναναστρέφονται με Έλληνες της γύρω περιοχής. Η επαφή αυτή διεκόπη το 1974 εξαιτίας της τουρκικής εισβολής και κατοχής και έκτοτε φαίνεται ότι απαγορεύθηκε εντελώς η χρήση της ελληνικής γλώσσας.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια