Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τα  πρώτα  ξενοδοχεία στην Κύπρο, που  διαδέχθηκαν  τα πανδοχεία (χάνια), τα συναντούμε στις αρχές της Αγγλοκρατίας (1878-1960). Από το 1880, δυο μόλις χρόνια μετά τον τερματισμό της Τουρκοκρατίας, άρχισαν να εμφανίζονται μικρά ξενοδοχεία σε όλες σχεδόν τις πόλεις. Τα περισσότερα δημιουργήθηκαν από ξενιτεμένους Κυπρίους που επέστρεφαν στην πατρίδα τους.   

 

Στις αρχές του 20ού αιώνα αρχίζουν να γνωρίζουν τον μαζικό τουρισμό τα ορεινά θέρετρα  της  Κύπρου, κυρίως οι Πλάτρες, ο Πρόδρομος, ο Πεδουλάς, το Τρόοδος και η Κακοπετριά, όπου αρχίζουν να ανεγείρονται και ξενοδοχειακές μονάδες. Μεταξύ 1930 και 1950 τα θέρετρα αυτά, και κυρίως οι Πλάτρες, έγιναν γνωστά ως κοσμοπολίτικα κέντρα παραθερισμού σ' ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Ανάμεσα στα πρώτα ξενοδοχεία των ορεινών θερέτρων ήσαν τα Γκραν Οτέλ, Ελβέτσια, Μόντε Κάρλο, Φόρεστ Παρκ, Βερεγγάρια κ.α.

 

Παράλληλα αρχίζει και η ανέγερση μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων στις πόλεις. Σταθμό αποτελεί η δημιουργία του ξενοδοχείου «Λήδρα Πάλας» στη Λευκωσία, το οποίο άρχισε τη λειτουργία του το 1949. Το ξενοδοχείο αυτό έμελλε να συνδέσει το όνομά του με την ιστορία της Κύπρου των νεότερων χρόνων, μέχρι σήμερα. Στο «Λήδρα Πάλας», που χρησιμοποιείται από την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, μεταξύ άλλων διεξήχθησαν αλλεπάλληλοι γύροι ενδοκυπριακών συνομιλιών και συναντήσεις ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών κομμάτων.   

 

Στις  άλλες  πόλεις έχουμε επίσης, στις δεκαετίες του 1940 και 1950, μεγάλα και πολυτελή ξενοδοχεία, όπως το Κωνστάντια στην Αμμόχωστο, το Ντόουμ και το Κερ ντε Λιόν στην Κερύνεια, το Κούριον Πάλας στη Λεμεσό, τα Τέσσερα Φανάρια στη Λάρνακα, το Νέος Όλυμπος στην Πάφο.   

 

Πρωτοπόροι

Πρωτοπόροι στην ίδρυση των κυπριακών ξενοδοχείων ήσαν οι Ηρακλής Σκυριανίδης, Νετζίμ Χούρη, Γεώργιος Μαραγκός, Νικόλαος Κυπριώτης, Γαβριήλ Ιωαννίδης, Πέρσυ Κρίστιαν, Κώστας Κατσελλής, Ιωάννης Κόκκαλος και Ευρυβιάδης Αντωνιάδης. Το 1950 άρχισε η ταξινόμηση των ξενοδοχείων και εξεδόθη ο πρώτος επίσημος κατάλογος.  

 

Από το 1960, χρόνο της ανακήρυξης της Κυπριακής Δημοκρατίας, αρχίζει οργανωμένη προσπάθεια για τουριστική ανάπτυξη και ειδικότερα για προώθηση της ξενοδοχειακής βιομηχανίας. Νέα  σύγχρονα ξενοδοχεία ανεγείρονται, κυρίως στην Αμμόχωστο και την Κερύνεια, που αποτελούν τους δυο βασικότερους πόλους έλξης του τουριστικού ρεύματος το οποίο αυξανόταν σταθερά.   

 

Εισβολή 

Η ξενοδοχειακή βιομηχανία υπέστη καταστροφικό πλήγμα με την τουρκική εισβολή  του 1974, αφού είχε ως αποτέλεσμα, μεταξύ πολλών άλλων, και την απώλεια των κύριων, έως τότε, τουριστικών περιοχών της Κύπρου. Τον χρόνο αυτό το σύνολο των ξενοδοχειακών μονάδων στην Κύπρο ήταν 116, υπήρχαν δε υπό ανέγερση 20 ξενοδοχεία. Ως αποτέλεσμα της εισβολής, χάθηκαν τα 71,7% του ξενοδοχειακού δυναμικού με σύνολο 13.000 κλινών, καθώς και ξενοδοχεία που βρίσκονταν υπό ανέγερση με σύνολο 5.000 κλινών.   

 

Στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου οι Τούρκοι επαναλειτούργησαν ξενοδοχεία που ανήκαν σε Ελληνοκύπριους, σε περιοχές κυρίως των πόλεων Αμμοχώστου και Κερύνειας, ενώ ανήγειραν και νέα, μερικά υπερπολυτελή, σε παράκτιες περιοχές των επαρχιών Κερύνειας και Αμμοχώστου.    

 

Μετά την εισβολή, η ξενοδοχειακή βιομηχανία στο ελεύθερο τμήμα της Κύπρου άρχισε να επαναδραστηριοποιείται με την εξαγγελία, από την κυπριακή κυβέρνηση, των εκτάκτων σχεδίων οικονομικής δράσεως 1977-78 και 1979-81, όπου ο τουρισμός πήρε τη θέση του ως τομέας προτεραιότητας. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι μόνο 5 χρόνια μετά την εισβολή, το 1979, οι τουριστικές αφίξεις ξεπέρασαν τα προ της εισβολής επίπεδα.

 

Στις αρχές του 1976 υπήρχαν μόνο 3.800 ξενοδοχειακές κλίνες στις ελεύθερες περιοχές. Με τη ραγδαία αύξηση του αριθμού των τουριστών, σημειώθηκε οργασμός ανέγερσης νέων ξενοδοχειακών μονάδων στις τουριστικές περιοχές της Λεμεσού, της Πάφου, της Λάρνακας και του ελεύθερου τμήματος της Αμμοχώστου.    

 

Το 1987 λειτουργούσαν 388 μονάδες, από  τις  οποίες 148 ήσαν ξενοδοχεία 1-5 αστέρων, 185 οργανωμένα διαμερίσματα Α', Β' και Γ' κατηγορίας, 5 τουριστικές επαύλεις, 34 ξενοδοχεία χωρίς αστέρα και 16 ξενώνες. Η δυναμικότητα της ξενοδοχειακής βιομηχανίας σε αριθμό κλινών το 1987 ήταν 45.855 (αύξηση κατά 3.927 κλίνες σε σχέση με το 1986). Οι κλίνες που πρόσφεραν τα ξενοδοχεία ανέρχονταν σε 21.557. Αναλυτικότερα, κατά το 1987 λειτουργούσαν:    

 

• 7 ξενοδοχεία 5 αστέρων
• 25 ξενοδοχεία 4 αστέρων
• 46 ξενοδοχεία 3 αστέρων
• 37 ξενοδοχεία 2 αστέρων
• 33 ξενοδοχεία 1 αστέρος 

 

Το  ύψος των  πάγιων επενδύσεων στον ξενοδοχειακό τομέα ανήλθε το 1987 σε 30.800.000 λ., έναντι 31.100.000 λ. το 1986. Όσον αφορά την εργοδότηση, το ανθρώπινο δυναμικό που απασχολείτο άμεσα στη ξενοδοχειακή βιομηχανία το 1987 ανήλθε σε 8.720 άτομα, σε σχέση με 8.140 το 1986.   

 

Το 2004 οι αφίξεις τουριστών ανήλθαν σε 2,35 εκατομμύρια και απέφεραν στην οικονομία της χώρας περί τα 988 εκατομμύρια λίρες. Ταυτόχρονα κατεβλήθη προσπάθεια η αύξηση των τουριστών να είναι και ποιοτική, ενώ η Κύπρος προβλήθηκε και ως ιδανικός χώρος για διεθνείς εκδηλώσεις, διεθνή συνέδρια κλπ. Τούτο σήμαινε και τη ραγδαία ποσοτική αλλά και ποιοτική αύξηση των ξενοδοχειακών μονάδων. Οι μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες που οικοδομήθηκαν και λειτουργούν στις τουριστικές περιοχές είναι υψηλών προδιαγραφών και χαρακτηρίζονται από πολυτέλεια, καλό γούστο και προσφορά πολλών και ποικίλων υπηρεσιών. Παράλληλα αναπτύχθηκε και ο τομέας των τουριστικών διαμερισμάτων.    

 

Στο τέλος του 2003 η προσφορά κλινών στα κυπριακά ξενοδοχεία ανερχόταν σε 95.185, ενώ στο τέλος του 2005 ανήλθε σε 98.208. Απ’ αυτές, οι 54.664 ήταν σε 246 ξενοδοχεία αστέρων, οι 23.313 σε 261 μονάδες οργανωμένων διαμερισμάτων πολυτελείας, οι 6.926 σε 22 τουριστικά χωριά και οι υπόλοιπες σε ξενοδοχεία χωρίς αστέρα, σε ξενώνες, κατασκηνωτικούς χώρους, τουριστικές επαύλεις και τουριστικά διαμερίσματα.   

 

Η συνολική προσφορά κλινών σε αδειούχα ξενοδοχειακά καταλύματα στο τέλος του 2006 ανερχόταν σε 93.957, ενώ μειώθηκε σε 92.569 στο τέλος του 2007. Από τις 92.569 κλίνες, 53.478 ήταν σε 235 ξενοδοχεία αστέρων, 20.407 σε 220 μονάδες οργανωμένων διαμερισμάτων πολυτελείας, οι 6.812 σε 22 τουριστικά χωριά και οι υπόλοιπες 11.872 σε τουριστικές επαύλεις, τουριστικά διαμερίσματα, ξενοδοχεία χωρίς αστέρα, ξενώνες κλπ.

 

Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Ξενοδόχων είναι η επαγγελματική οργάνωση των ξενοδόχων της Κύπρου. Η αρχή της ίδρυσης του Συνδέσμου ανάγεται στη δεκαετία του 1930 όταν η αποικιοκρατική κυβέρνηση με τους τότε ξενοδόχους προχώρησαν στη σύσταση της Ενώσεως Ξενοδόχων, η οποία όμως λειτουργούσε υποτυπωδώς. Οι βάσεις για τη σύγχρονη μορφή που πήρε ο Σύνδεσμος ετέθησαν το 1944 με την ίδρυση της Παγκυπρίου Ξενοδοχειακής Ενώσεως από τους ξενοδόχους όλης της Κύπρου. Το 1962, με την επίσημη εγγραφή της οργάνωσης ως συντεχνίας, μετονομάστηκε σε Παγκύπριο Σύνδεσμο Ξενοδόχων, στον οποίο εκπροσωπούνται όλες σχεδόν οι ξενοδοχειακές μονάδες της Κύπρου. Ο Σύνδεσμος εκδίδει το τριμηνιαίο περιοδικό «Ξενοδοχειακά Χρονικά» (άρχισε να εκδίδεται το 1984).   

 

Λεπτομερέστερες αναφορές για  τα κυριότερα ξενοδοχεία, βλέπε στα λήμματα για τις έξι  πόλεις της Κύπρου (κεφάλαια που  αφορούν την τουριστική ανάπτυξη), καθώς και στα λήμματα για μεγάλα χωριά με τουριστική κίνηση.

 

Στοιχεία 2018

Πέραν των 239 ξενοδοχείων, περιλαμβάνονταν 152 μονάδες οργανωμένων διαμερισμάτων A, B και Γ κατηγορίας και 18 τουριστικά χωριά Α και Β κατηγορίας (6.026 κλίνες), συνολικής δυναμικότητας 22.396 κλινών λειτουργούσαν στην Κύπρο το 2018 σύμφωνα με στοιχεία του ΠΑΣΥΞΕ. Πιο αναλυτικά λειτουργούσαν: 48 μονάδες Α κατηγορίας (8.420 κλίνες), 81 Β κατηγορίας (6.586 κλίνες) και 23 Γ κατηγορίας (1.364 κλίνες).

 

Η μεγαλύτερη προσφορά κλινών οργανωμένων διαμερισμάτων και τουριστικών χωριών βρισκόταν και πάλι στην επαρχία Αμμοχώστου (13.224) ενώ μεγάλος αριθμός υπάρχει και στην επαρχία Πάφου (7.332). Μικρότεροι είναι οι αριθμοί των συγκεκριμένων κλινών στις υπόλοιπες επαρχίες, με τις επαρχίες Λεμεσού (890) και Λάρνακας (820) να ακολουθούν, μπροστά από την Λευκωσία (130). 

 

Επιπρόσθετα λειτουργούσαν 114 τουριστικές επαύλεις (με 1.048 κλίνες), 184 παραδοσιακές οικοδομές (με 1.606 κλίνες), 81 τουριστικά διαμερίσματα (με 3.864 κλίνες), 9 επιπλωμένα διαμερίσματα (με 166 κλίνες), 4 ξενοδοχεία χωρίς αστέρα (με 90 κλίνες), 1 ξενώνας (με 21 κλίνες), 2 κατασκηνωτικοί χώροι (με 988 κλίνες), συνολικής δυναμικότητας 7.783 κλινών.

 

 

Πηγή: 

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια