Νταντίνι Τζιρόλαμο
Ιταλός λόγιος του 16ου -17ου αιώνα, καθηγητής Θεολογίας στο πανεπιστήμιο της πόλης Περούτζια της Ιταλίας. Το 1596 ο πάπας Κλήμης Ζ' του ανέθεσε, υπό το αξίωμα του παπικού νούντσιου, την αποστολή να μεταβεί στους Μαρωνίτες του Λιβάνου για μελέτη της κατάστασης και των προβλημάτων τους και υποβολή σχετικής έκθεσης.
Κατά τη διάρκεια της αποστολής του, ο Νταντίνι πέρασε και από την Κύπρο δύο φορές: καθ’οδόν προς τον Λίβανο, έφθασε στη Λεμεσό στις 12 Αυγούστου του 1596 και αναχώρησε στις 27 του ιδίου μηνός για την Τρίπολη۬ επιστρέφοντας από εκεί στην Ιταλία τον επόμενο χρόνο, έφθασε στη Λάρνακα στις 19 Μαρτίου του 1597 και αναχώρησε στις 12 Απριλίου για τη Βενετία. Περνώντας δε από την Κύπρο, βρήκε την ευκαιρία να επεκτείνει την έρευνά του, εξετάζοντας και την κατάσταση των Μαρωνιτών της Κύπρου, που την περιέλαβε και αυτήν στην έκθεσή του προς τον πάπα. Αυτό του το έργο, με τίτλο: Missione Apostolica al Patriarca e Maroniti del Monte Libano («Αποστολική Αποστολή στον Πατριάρχη των Μαρωνιτών του Όρους του Λιβάνου») πρωτοεκδόθήκε στην Ιταλία το 1656. Το 1675 εξεδόθη στη γαλλική γλώσσα στο Παρίσι, και ξανά εκεί το 1685. Το δε 1811 εξεδόθη στην αγγλική γλώσσα στο Λονδίνο. Στο έργο αυτό, ο Νταντίνι αναφέρεται και στην Κύπρο. Κάνει λόγο για τη Λεμεσό και τη Λάρνακα (Αλυκές) όπου υφίστατο ένα μοναστήρι με ξενώνα Φραγκισκανών μοναχών. Ομιλεί επίσης για τη Λευκωσία και την κατάστασή της αυτή την εποχή, 25 μόνο χρόνια μετά την άλωσή της από τους Οθωμανούς Τούρκους, δίνοντας αρκετές ενδιαφέρουσες πληροφορίες. Είναι αξιοπρόσεκτες οι μαρτυρίες του για ύπαρξη στη Λευκωσία και στη Λάρνακα λίγων έστω Λατίνων ιερωμένων και εκκλησιών (μία μόνο λατινική στη Λευκωσία, με έναν ηλικιωμένο ιερέα) καθώς και στην ύπαρξη Ιταλών, εμπόρων κυρίως, αφού λίγα μόνο χρόνια ενωρίτερα, αμέσως μετά την κατάκτηση της Κύπρου από τους Οθωμανούς, ο σουλτάνος είχε απαγορεύσει την παρουσία τους στο νησί.
Ο Νταντίνι περιγράφει επίσης την κατάσταση των Μαρωνιτών της Κύπρου τότε, που δεν ήταν καλή. Οι Μαρωνίτες που ζούσαν τότε στο νησί, λέγει ο Νταντίνι, ήσαν διασκορπισμένοι σε 19 συνολικά χωριά (μερικά αμιγώς μαρωνίτικα, άλλα μεικτά). Κατονομάζει δε τα ακόλουθα χωριά: Μετόχι, Φλαμούδι, Αγία Μαρίνα, Ασώματος, Καμπυλή, Καρπάσια, Κορμακίτης, Τριμιθιά, Καζάφανι, Βουνόν, Κήπος, Γέρι (το αναφέρει ως «Γέρι κοντά στην Κυθρέα», που ίσως ήταν άλλο από το υφιστάμενο και σήμερα Γέρι στα νοτιοανατολικά της Λευκωσίας, αρκετά μακριά από την Κυθρέα), Χρυσίδα, Κεφαλόβρυσο, Κάτω Χρυσίδα, Αγιος Γεώργιος της Ατταλείας (ή του Αττάλου), Κλεπίνη, Επισκοπή και Γαστριά.
Μερικά από τα πιο πάνω δεν ήσαν χωριά αλλά αγρεπαύλεις. Στα μεγάλα από τα πιο πάνω χωριά οι Μαρωνίτες είχαν μία ή περισσότερες ενορίες (συνοικίες) με δικούς τους ιερείς. Οι Μαρωνίτες της Κύπρου, συνεχίζει ο Νταντίνι, είχαν τον δικό τους επίσκοπο στο νησί αλλά την εποχή που ο ίδιος πέρασε από την Κύπρο ο θρόνος ήταν κενός αφού ο επίσκοπος είχε πεθάνει και δεν είχε ακόμη εκλεγεί ο διάδοχός του.
Αξιοσημείωτες είναι και οι παρατηρήσεις του Νταντίνι για τις συνήθειες, τα έθιμα και την ενδυμασία των Κυπρίων, και για τον αριθμό τους. Λέγει ότι από τις 30.000 και πλέον των κατοίκων της Λευκωσίας, οι Τούρκοι ήσαν μόνο 4.000 έως 5.000, ενώ σε ολόκληρη την Κύπρο οι Τούρκοι δεν ήσαν περισσότεροι από 12.000 έως 13.000.
Από αυτούς, πάλι, οι πιο πολλοί ήσαν εξωμότες, που ασπάσθηκαν τον Ισλαμισμό για να μπορέσουν να παραμένουν ανενόχλητοι. Έτσι, προσθέτει ο Νταντίνι, δεν θα ήταν δύσκολο να απαλλαγεί η Κύπρος από την τυραννία των Τούρκων και να ξαναγίνει χριστιανική κτήση, διότι μόλις θα εμφανιζόταν στο νησί κάποιος χριστιανικός στρατός, όλοι οι εξωμότες «θα πετούσαν αμέσως το τουρμπάνι και θα ξαναφορούσαν το καπέλο».
Τέλος, ο Νταντίνι δίνει διάφορες ιστορικές, γεωγραφικές και άλλες γενικές πληροφορίες για την Κύπρο.
Φώτο Γκάλερι
