Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ο άγιος Νεόφυτος ο Έγκλειστος είναι ένας από τους πιο σημαντικούς Κυπρίους τοπικούς αγίους και μάλιστα χρονολογικά νεότερος (12ος - αρχές του 13ου αιώνα), που ιδιαίτερα τιμάται στην Κύπρο. Επ’ ονόματί του υφίσταται ένα από τα πιο αξιόλογα κυπριακά μοναστήρια, ευρισκόμενο στην επαρχία Πάφου. Τιμάται από την Κυπριακή Εκκλησία στις 24 Ιανουαρίου (θεωρείται ως επέτειος του θανάτου του) και στις 28 Σεπτεμβρίου (επέτειος ανεύρεσης του λειψάνου του). Ο άγιος δημιούργησε και συγγραφικό έργο.

Οι νεανικές του αναζητήσεις: Ο άγιος Νεόφυτος γεννήθηκε περί το 1134 και πέθανε σε βαθύ γήρας, περί το 1219. Πέθανε κι ετάφη στην επαρχία Πάφου, στον χώρο όπου ο ίδιος ίδρυσε το γνωστό μοναστήρι του. Ως τόποι γέννησής του αναφέρονται είτε το χωριό Λεύκαρα είτε το γειτονικό χωριό Κάτω Δρυς. Τοπική παράδοση αναφέρει ότι ο άγιος γεννήθηκε στον Κάτω Δρυ από γονείς καταγόμενους από κοντινό και διαλυμένο αργότερα οικισμό που ονομαζόταν Απλίκι. Αναφέρεται επίσης ότι οι γονείς του αγίου είχαν κατοικήσει και στα Λεύκαρα. Ο μεσαιωνικός χρονογράφος Λεόντιος Μαχαιράς θεωρεί ότι ο άγιος ἦτον παιδίος καλόγηρος ἀπέ τά Λεύκαρα, ενώ την καταγωγή του από το χωριό αυτό παραδέχεται και το απολυτίκιόν του: Τῶν Λευκάρων τό κλέος καί Κυπρίων τό καύχημα, μονῆς Ἐγκλείστρας πολιοῦχε, θεοφόρε πάτερ ἡμῶν Νεόφυτε...

Οι γονείς του, Αθανάσιος και Ευδοξία, είχαν αποκτήσει συνολικά 8 παιδιά. Υπό τις τότε συνθήκες σε κανένα δεν ήταν δυνατό να παράσχουν κάποια μόρφωση, μεταξύ δε αυτών και ο Νεόφυτος είχε παραμείνει τελείως αγράμματος. Μέχρι τα 18 χρόνια του ασχολείτο με γεωργικές εργασίες, οπότε αποφάσισε να ακολουθήσει τη μοναστική ζωή και να αφιερωθεί στην Εκκλησία. Τότε, και για 7 μήνες, ήταν ήδη αρραβωνιασμένος κι ενώ πλησίαζαν προς το τέλος τους οι προετοιμασίες για τον γάμο του, έφυγε κρυφά και κατέφυγε στο μοναστήρι του Ιωάννου του Χρυσοστόμου στον Κουτσοβέντη. Οι γονείς και λοιποί συγγενείς του, αφού τον αναζήτησαν σ’ όλη την Κύπρο, τον βρήκαν στο μοναστήρι αυτό μετά δυο μήνες και τον μετέφεραν πίσω στο χωριό τους. Ύστερα από πολλούς καυγάδες, ο Νεόφυτος επέμεινε και πέτυχε να διαλύσει τον αρραβώνα του, να ματαιώσει τον σχεδιαζόμενο γάμο του και να επανέλθει στο μοναστήρι του Χρυσοστόμου.

Στο μοναστήρι, αν και έγινε δεκτός ως μοναχός και φόρεσε το μοναχικό σχήμα, χρησιμοποιήθηκε από τον τότε ηγούμενο Μάξιμο σε γεωργικές εργασίες, αφού ήταν τελείως αγράμματος. Για 5 περίπου χρόνια ασχολείτο με καλλιέργειες κτημάτων του μοναστηριού, στο διάστημα δε αυτό μπόρεσε να μάθει και τα πρώτα γράμματα. Τότε τοποθετήθηκε από τον ηγούμενο ως παρεκκλησιάρχης, θέση στην οποία υπηρέτησε για άλλα δυο χρόνια. Συνολικά παρέμεινε στο μοναστήρι αυτό του Πενταδάκτυλου 7 περίπου χρόνια, οπότε αποφάσισε να ταξιδεύσει για προσκύνημα στους Αγίους Τόπους. Πράγματι, ύστερα από περιπετειώδες και δύσκολο ταξίδι, έφθασε στους Αγίους Τόπους. Αφού προσκύνησε τον τάφο του Χριστού, περιήλθε την Τιβεριάδα και τα όρη Μάγδαλα και Θαβώρ καθώς και άλλες περιοχές γύρω από τον ποταμό Ιορδάνη, ελπίζοντας να εύρει κάποιον φωτισμένο ερημίτη για να παραμείνει μαζί του. Η 6μηνη έρευνά του δεν είχε αποτέλεσμα κι απογοητευμένος επέστρεψε στο μοναστήρι του Χρυσοστόμου στην Κύπρο.

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια