Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Aegypius monachus. Οικογένεια: Aegypiidae. Είναι το σπανιότερο πτωματοφάγο - νεκροφάγο πουλί της οικογένειας των γυπών Aegypiidae που απαντάται στην Κύπρο. Το γυμνό του πρόσωπο έχει χρώμα μολυβδογάλαζο, λίγο μαυριδερό πάνω στην κεφαλή και ασπρειδερό στα μάγουλα και γύρω από τα μάτια. Ο λαιμός του φέρει τραχηλιά από πολύ λεπτά μαυριδερά φτερά. Ολόκληρο το κορμί του είναι μαυριδερό και τα φτερά στις φτερούγες του κατάμαυρα. Η ίρις των ματιών του είναι καφέ και τα πόδια γκρίζα.

Το μέγεθος του μαυρόγυπα φθάνει το ένα μέτρο μέχρι 1,06 μ. Είναι μεγαλύτερος από τον συνηθισμένο γύπα Gyps fulvus, που του μοιάζει πολύ όταν πετά, το δε ισχυρό ράμφος του είναι μεγαλύτερο από του γύπα.

Ο μαυρόγυπας είχε αναγνωρισθεί για πρώτη φορά το 1820 όταν ο Ρώσος βαρώνος von Sack είχε αποκτήσει ένα δείγμα του γύπα αυτού για τη συλλογή που έκαμε, όταν επισκέφθηκε την Κύπρο από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Μάιο. Αργότερα πώλησε τη συλλογή του των ταριχευμένων πουλιών στον Ζωολογικό Κήπο του Βερολίνου. Από τότε ο μαυρόγυπας φαινόταν συχνά όλο τον χρόνο, αν και ήταν σπάνιο πουλί, γεννούσε δε και στις οροσειρές του Τροόδους και του Πενταδάκτυλου.

Ο μαυρόγυπας φωλιάζει πάνω σε μεγάλα πεύκα και φτιάχνει τη φωλιά του με κλαδιά δέντρων. Γεννά μόνο ένα αυγό (γκριζοκαφέ με κοκκινωπά στίγματα) που το επωάζει 32 μέρες. Το νεογνό εγκαταλείπει τη φωλιά ύστερα από τέσσερις περίπου μήνες. Στην Κύπρο έπαψε να φωλιάζει۬  η τελευταία φορά που βρέθηκε φωλιά του ήταν το 1950 στον Σταυρό της Ψώκας, στον δασικό σταθμό Αγυιάς, που τη χρησιμοποίησε και το 1949. Η εγκαταλειμμένη φωλιά βρισκόταν πάνω σ' έναν πανύψηλο πεύκο μέχρι και το 1976. Στις άλλες χώρες, όπου απαντάται, ο μαυρόγυπας φωλιάζει και σε βράχους σε απόκρημνες παραλίες και βουνοκορφές.

Ο διάσημος βιολόγος Kirke Swann, που επισκέφθηκε την Κύπρο μαζί με τον πτηνολόγο S.Η.ΜacΝeill το 1948, έγραψε στο Two  Ornithologists  on  the  Danube, μεταξύ άλλων, ότι ο μαυρόγυπας, σε αντίθεση με τον γύπα, είναι μοναχικός και μόνο κατά την εποχή που φωλιάζει τον βλέπουμε μαζί με το ταίρι του, όταν τρέφουν τα μικρά τους. Για τη φωλιά του γράφει ότι ήταν κατασκευασμένη πάνω σ' ένα πανύψηλο πεύκο, στο μέσο μιας απόκρημνης πυκνόφυτης με πεύκα βουνοπλαγιάς, περί τα 80 πόδια από το έδαφος, ο δε κορμός του πεύκου ήταν καλυμμένος με πράσινα γλοιώδη βρύα...

Λίγο πιο πέρα είδαμε ένα μεγάλο γεράκι Falco cherrug να επιτίθεται και να διώχνει τον μαυρόγυπα.

Όπως όλα τα πουλιά της οικογένειας Aegypiidae (πτωματοφάγα - νεκροφάγα), έτσι και ο μαυρόγυπας είναι πουλί προστατευόμενο, γιατί είναι πολύ χρήσιμο, αφού τρέφεται με ψοφίμια, ακόμη δε και με ανθρώπινα πτώματα. Για τον λόγο αυτό, κατά την Αρχαιότητα, οι μαυρόγυπες πάντοτε ακολουθούσαν τους στρατούς κατά τις εξορμήσεις τους, ιδίως τους Πέρσες, πράγμα που αναφέρουν και πολλοί αρχαίοι συγγραφείς.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια