Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αμιγές τουρκοκυπριακό χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, περί τα 16 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης της Λευκωσίας. Βρίσκεται στην κατεχόμενη από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής περιοχή της Κύπρου. Γειτονεύει με μερικά άλλα αμιγή τουρκοκυπριακά χωριά, όπως η Επιχό, το Κουρού Μοναστήρι, η Πέτρα του Διγενή και τα Καλυβάκια.

Το Μπέη Κιογιού είναι κτισμένο στην πεδιάδα της Μεσαορίας, σε μέσο υψόμετρο 115 μέτρων. Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του φλύσχη της Κυθρέας και οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ξερορεντζίνες και προσχωσιγενή εδάφη.

Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων του χωριού, πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, ήσαν η γεωργία και η κτηνοτροφία. Με μια μέση ετήσια βροχόπτωση, που κυμαινόταν γύρω στα 380 χιλιοστόμετρα, καλλιεργούνταν τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά και οι ελιές.

Από κτηνοτροφικής απόψεως, το 1973 εκτρέφονταν από 22 κτηνοτρόφους 159 πρόβατα, 22 κατσίκες, 13 βόδια, 28 αγελάδες και 497 πουλερικά.

Το Μπέη Κιογιού συνδέεται οδικά στα βορειοδυτικά με το χωριό Κυθρέα (περί τα 3 χμ.), στα νοτιοδυτικά με το χωριό Βώνη (περί το 1 χμ.), στα νοτιοανατολικά με το χωριό Επιχό (περί το 1,5 χμ.), στα δυτικά με το Νέο Χωριό Κυθρέας (περί τα 2,5 χμ.), και στα ανατολικά με το χωριό Πέτρα του Διγενή (περί τα 5 χμ.).

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Η ονομασία του χωριού, Μπέη Κιογιού (Bey Keuy = χωριό του μπέη), του εδόθη κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, οπότε για κάποιο διάστημα πιθανότατα αποτελούσε τσιφλίκι κάποιου μπέη (υπάρχει και η άποψη ότι ίσως το δεύτερο συνθετικό Κογιού, να μη σημαίνει χωριό αλλά να ήταν το επίθετο του μπέη). Η ονομασία του χωριού γράφεται και με τον τύπο Μπέικιογιου.

Βεβαίως το χωριό δεν αναφέρεται σε προγενέστερες της περιόδου της Τουρκοκρατίας πηγές. Είναι όμως πιθανό να υφίστατο με άλλη, ελληνική, ονομασία. Παλαιοί χάρτες σημειώνουν στην περιοχή οικισμό που, κατά τις περιόδους της Φραγκοκρατίας και της Βενετοκρατίας, αποτελούσε φέουδο με την ονομασία Agorasto (Αγοραστό;).

Στην ίδια περιοχή του Μπέη Κιογιού δεν υφίστατο μόνο μεσαιωνικός οικισμός, υπήρχε και κατοίκηση κατά τα Προϊστορικά χρόνια. Υπάρχει στην περιοχή αρχαιολογικός χώρος που, κατά πάσα πιθανότητα, χρονολογείται στην Πρώιμη εποχή του Χαλκού.

Στο χωριό διεξήχθησαν μάχες το 1964, κατά τη διάρκεια των διακοινοτικών ταραχών, μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.