Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Λέγεται και μοσσιλιά (η), ο δε καρπός της λέγεται και μόσσιλον (το). Κράταιγος ο αζαρόλος (Crataegus azarolus). Οικογένεια: Ροδωδών (Rosaceae).

Πρόκειται για δέντρο φυλλοβόλο, αυτοφυόμενο βασικά σε ασβεστούχα και γόνιμα εδάφη, από τις πεδιάδες μέχρι και σε υψόμετρο πάνω από 1.000 μέτρα. Κυρίως απαντάται στις πεδινές και λοφώδεις περιοχές της Κύπρου, συνηθέστατα στις άκρες των χωραφιών. Φθάνει σε ύψος γύρω στα 5 μέτρα. Ανθίζει πολύ νωρίς, κατά τον Ιανουάριο, και την εποχή της άνθισής της η μοσφιλιά είναι κάτασπρη επειδή αφενός δεν έχει τότε φύλλα κι αφετέρου δίνει άφθονα άσπρα άνθη που έχουν ευχάριστη μυρωδιά. Στα κλαδιά της φέρει αγκάθια.

Το δέντρο αυτό ανήκει σε οικογένεια που περιλαμβάνει περί τα 50 είδη, ιθαγενή της βόρειας εύκρατης ζώνης. Σε άλλες χώρες καλλιεργείται τόσο ως καλλωπιστικό όσο και ως οπωροφόρο. Στην Κύπρο απαντάται σε άγρια κατάσταση.

Η μοσφιλιά ήταν γνωστή από τα αρχαία χρόνια. Ο Θεόφραστος την αναφέρει με την ονομασία κράταιγος, ενώ ο Διοσκουρίδης περιγράφει τον καρπό της που τον ονομάζει μέσπιλον (απ’ όπου μόσφιλον, ενώ στην Κύπρο μέσπιλον ονομάζεται ο καρπός της μεσπιλιάς, είδους που καλλιεργείται).

Το μέσπιλον των αρχαίων ο Διοσκουρίδης περιγράφει ως καρπόν μικρῷ μήλῳ  ὅμοιον, ἡδύν, ἔχοντα τρία ὀστάρια ἔνδoθεν, ἀφ’ ὦν καί τρίκοκκόν τινες αὐτόν ὀνομάζουσι...

Αξίζει να σημειωθεί ότι και σήμερα τα μόσφιλα ονομάζονται και τρίκοκκα σε μερικές περιοχής της Ελλάδας.

Από τα μόσφιλα, τους εδώδιμους άφθονους μικρούς και κίτρινου χρώματος καρπούς του δέντρου αυτού, οι Κύπριες οικοκυρές παρασκεύαζαν θαυμάσιο γλυκό «του κουταλιού», το ονομαζόμενο λαδάπιν.

Βλέπε λήμμα: λαδάπιν

Η μοσφιλιά είναι πολύ καλό υποκείμενο για μπόλιασμα άλλων δέντρων, ιδίως της αχλαδιάς. Παρόμοιο είδος, που απαντάται επίσης στην Κύπρο, είναι το Crataegus monogyna, του οποίου όμως οι καρποί έχουν έντονο κόκκινο χρώμα. 

Βλέπε λήμμα: Κοτσινοσφυλιά ή μερμελιτζιά ή τσιλλαρκά

Από τη μοσφιλιά έχουν πάρει την ονομασία τους πάρα πολλά τοπωνύμια σ' ολόκληρη την Κύπρο. Δυο χωριά ονομάζονται Μοσφιλερή και Μοσφιλωτή, ενώ πολλές τοποθεσίες έχουν σχετικές ονομασίες (Μοσφίλιν, Μοσφιλιά, Μοσφιλόβουνον, Μοσφιλόκαμπος κλπ.).

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια