Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Σημαντικός σύγχρονος ποιητής. Γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1914 στην Αμμόχωστο και πέθανε την 1η Μαρτίου 2004. Αποφοίτησε από το Παγκύπριο Γυμνάσιο και στη συνέχεια πήγε στην Ελλάδα, όπου σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Παρακολούθησε επίσης πολιτικές και οικονομικές επιστήμες. Επιστρέφοντας στην Κύπρο μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, δεν μπόρεσε να εξασκήσει το επάγγελμα του νομικού επειδή δεν του το επέτρεψε η τότε αποικιακή κυβέρνηση. Έτσι ασχολήθηκε με διάφορα άλλα επαγγέλματα, ως ιδιωτικός υπάλληλος, καθηγητής, δημοσιογράφος, διευθυντής των γραφείων της Ελληνικής Μεταλλευτικής Εταιρείας στην Καλαβασό, γενικός γραμματέας της Εμποροβιομηχανικής Ομοσπονδίας Κύπρου και διευθυντής του «Κυπριακού Εμπορικού Περιοδικού». Το 1961 διορίστηκε διευθυντής του Τμήματος Τουρισμού της Κύπρου, σ' αυτή δε τη θέση υπηρέτησε μέχρι την αφυπηρέτησή του το 1976.

Ως δημοσιογράφος, εξέδωσε κατά το 1946-47 την εφημερίδα Ἐλευθέρα Φωνή. Το 1959 εξέδωσε, μαζί με τον Π. Μπενάκη, την εφημερίδα Ἐμπορική. Πιο πριν, το 1944, εξέδωσε μαζί με τον Φ. Μουσουλίδη το θεατρικό και λογοτεχνικό περιοδικό Θέατρο. Το 1946-47 ο Κ. Μόντης εξέδιδε το Δελτίον του Κυπριακού Εμπορικού Επιμελητηρίου. Εξέδωσε επίσης τα οικονομολογικά δίγλωσσα (ελληνικά -αγγλικά) περιοδικά Cyprus Chamber of Commerce Journal και Cyprus Trade Journal. Εργάστηκε επίσης ως μεταφραστής, κυρίως για τον υποτιτλισμό εκατοντάδων κινηματογραφικών ταινιών.

Ιδίως στα χρόνια του δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου, ανέπτυξε πλούσια όσο και αξιόλογη θεατρική δραστηριότητα.

Μαζί με τους Αχιλλέα Λυμπουρίδη και Φοίβο Μουσουλίδη, ίδρυσε το 1942 το θέατρο Λυρικόν για τις ανάγκες του οποίου έγραψε πολλές επιθεωρήσεις, οπερετικά και ηθογραφικά σκετς κ.α. Οι επιθεωρήσεις που έγραψε, τόσο για το Λυρικόν όσο και για άλλα θεατρικά σχήματα και για το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, ήσαν γύρω στις 40. Μεγάλη επιτυχία είχαν τα διάφορα σατιρικά νούμερα που έγραψε, όπως και οι στίχοι τραγουδιών.

Κατά τη διάρκεια του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα 1955-59, ο Κώστας Μόντης υπηρέτησε ως μέλος της ΕΟΚΑ και είχε την πολιτική καθοδήγηση των μελών της για την επαρχία Λευκωσίας.

Συνεργάστηκε με διάφορα έντυπα, κατά καιρούς, ενώ για ένα διάστημα παρουσίαζε από το κυπριακό ραδιόφωνο, σε ειδικό πρόγραμμα, τους νέους Κυπρίους λογοτέχνες.

 (Η Γλώσσα του Κώστα Μόντη -Γεώργιος Μπαμπινιώτης: Ο γλωσσικός και  μεταγλωσσικός Μόντης)

Πρωτοπαρουσιάστηκε με βιβλίο του στα Κυπριακά Γράμματα το 1934, εκδίδοντας μια συλλογή ποιημάτων και πεζοτράγουδων. Συνολικά, έχει εκδώσει ένα μεγάλο αριθμό συλλογών, από τις οποίες ενδεικτικά παραθέτουμε τις πιο κάτω:

1. Μέ μέτρο καί χωρίς μέτρο (1934).
2. Minima (1946).
3. Τά   τραγούδια τῆς ταπεινῆς ζωῆς (1954).
4. Στιγμές (1958).
5. Συμπλήρωμα τῶν Στιγμῶν (1960).
6. Ποίηση τοῦ Κώστα Μόντη (1962).
7. Γράμμα στή Μητέρα καί ἄλλοι στίχοι (1965).
8. Ἀγνώστῳ  Ἀνθρώπῳ (1968).
9. Ἐξ ἰμερτῆς Κύπρου (1969).
10. Ἐν Λευκωσίᾳ τῇ.. (1970).
11. Δεύτερο γράμμα στή Μητέρα (1972).
12. Καί τότ' ἐν εἰναλίῃ Κύπρῳ (1974).
13. Πικραινόμενος ἐν ἑαυτῷ (1975).
14. Κύπρος ἐν Αὐλίδι (1976).
15. Ποιήματα γιά μικρά καί μεγάλα παιδιά (1976).
16. Ἀνθολόγηση ἀπό τίς Στιγμές (1978).
17. Στή γλώσσα πού πρωτομίλησα (1980, ποίηση στο κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα).
18. Κύπρια Εἰδώλια (1980).
19. Μετά φόβου ἀνθρώπου (1982).
20. Ἐπί σφαγήν (1985)
21. Ἅπαντα (1999)

Ο Κώστας Μόντης ασχολήθηκε επίσης με την πεζογραφία, κυρίως με το διήγημα. Εξέδωσε τα ακόλουθα πεζογραφικά βιβλία:

21. Γκαμήλες κι ἄλλα διηγήματα (1939).
22. Ταπεινή Ζωή (διηγήματα, 1944).
23. Κλειστές Πόρτες (νουβέλα - χρονικό, 1964).
24. Διηγήματα (1970).
25. Ὁ ἀφέντης Μπατίστας καί τ' ἄλλα (μυθιστόρημα, 1980).

Σημειώνουμε επίσης το βιβλίο του Κυπριακά Δημοτικά Τραγούδια (επεξεργασμένα από τον ίδιο, 1971). Επίσης, διάφορες ανθολογίες (στην ελληνική, αγγλική και γαλλική) κυπριακής ποίησης που επιμελήθηκε κι εξέδωσε μαζί με άλλους. Του ιδίου ποιήματα περιελήφθησαν σε πολλές ανθολογίες στην Κύπρο και εκτός αυτής, και μεταφράστηκαν σε διάφορες γλώσσες. (Ποια ήταν η Δροσούλλα του Κώστα Μόντη: Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος -Αρχείο ΡΙΚ)

Αναφέρουμε ακόμη την ενδιαφέρουσα προσπάθειά του μετάφρασης της «Λυσιστράτης» του Αριστοφάνη στο κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα (παρουσιάστηκε από τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου το 1981).

Το 1987, με χορηγία του Ιδρύματος Λεβέντη, εξεδόθησαν σε τρεις τόμους τα Άπαντά του. Με χορηγία του ιδίου Ιδρύματος εξεδόθησαν επίσης, σε ένα τόμο, τα Θεατρικά του Μόντη, που περιλαμβάνουν διάφορα επιθεωρησιακά κείμενά του από το 1941 μέχρι το 1978.

Ο Κώστας Μόντης έγραψε τόσο στην πανελλήνια δημοτική όσο και στο κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα. Αρκετά ποιήματά του γραμμένα στο κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα μελοποιήθηκαν και, ως τραγούδια, γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. (Στιγμές της Εισβολής) 

Ο Κώστας Μόντης υπήρξε αντιπρόεδρος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Κύπρου. Τιμήθηκε το 1968 με το κρατικό βραβείο ποίησης και το 1973 με το κρατικό βραβείο συνολικής λογοτεχνικής προσφοράς. Τιμήθηκε επίσης με διάφορα άλλα λογοτεχνικά βραβεία.

(Βλέπε Βίντεο)

Χρονολόγιο Κώστα Μόντη

• 1914 - Γέννηση του Κώστα Μόντη στην Αμμόχωστο στις 18 Φεβρουαρίου. Είναι το έκτο και τελευταίο παιδί του Θεοδούλου Μόντη και της Καλομοίρας Μπατίστα. Ο πατέρας του είναι κυβερνητικός υπάλληλος από τη Λάπηθο. Η μητέρα του είναι απόγονος παλιάς ενετικής οικογένειας από την Αμμόχωστο.
• 1915 - Ο Θεόδουλος Μόντης μετατίθεται στη Λεμεσό.
• 1919 - Ο Θεόδουλος Μόντης μετατίθεται στη Λάρνακα. Ο μικρός Κώστας φοιτά στο Νηπιαγωγείο Καλογερά και μετά στην Αστική Σχολή Σκάλας (Λάρνακας).
• 1922 - Ο αδελφός του Γιώργος Μόντης, τρίτο παιδί της οικογένειας, πεθαίνει από φυματίωση σε ηλικία 21 ετών, και μόλις τρεις εβδομάδες μετά πεθαίνει και ο αδελφός του Νίκος, τέταρτο παιδί της οικογένειας, από λευχαιμία σε ηλικία 16 ετών.
• 1926 - Η Καλομοίρα πεθαίνει από φυματίωση, και όλη η οικογένεια εγκαταλείπει τη Λάρνακα και εγκαθίσταται στη Λευκωσία. Ο Θεόδουλος Μόντης αφυπηρετεί. Ο Κώστας Μόντης φοιτά στην πρώτη τάξη της Ελληνικής Σχολής Μόρφου, όπου διδάσκει ο γαμπρός του Κώστας Συλβέστρος, σύζυγος της μεγαλύτερης αδελφής, Ειρήνης (Ειρηνιάς).
• 1927 - Ο Κώστας Μόντης επιστρέφει στη Λευκωσία και φοιτά στο Παγκύπριο Γυμνάσιο (Κεντρικό).
• 1930 - Ο Θεόδουλος Μόντης πεθαίνει από καρκίνο.
• 1931 - Συμμετέχει στην εξέγερση του Οκτωβρίου του 1931.
• 1932 - Αποφοιτά από το Παγκύπριο Γυμνάσιο, και φεύγει για την Αθήνα, όπου εγγράφεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συγχρόνως εργάζεται ως ανταποκριτής της Κυπριακής εφημερίδας Ελευθερία με το ψευδώνυμο Κώστας Άλκιμος.
• 1937 - Τον Νοέμβριο παίρνει το πτυχίο του και γυρίζει στην Κύπρο. Δεν μπορεί, όμως να εργαστεί ως δικηγόρος διότι,μετά τα Οκτωβριανά, η Αγγλική αποικιακή κυβέρνηση της Κύπρου έχει απαγορεύσει στους δικηγόρους που έχουν σπουδάσει στην Ελλάδα να ασκήσουν το επάγγελμά τους.
• 1938 - Τον Μάιο αρχίζει να εργάζεται στο Λογιστήριο της Ελληνικής Μεταλλευτικής Εταιρείας (ΕΜΕ) στη Λευκωσία.
  Τον Ιούνιο μετατίθεται ως προιστάμενος στα γραφεία της εταιρείας στα μεταλλεία του Μιτσερού.
  Τον Ιούλιο μετατίθεται ως προιστάμενος στα γραφεία της εταιρείας στα μεταλλεία της Καλαβασού. Συγχρόνως στέλλει ανταποκρίσεις στην Ελευθερία για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν οι εργάτες των μεταλλείων.
• 1939 - Μετατίθεται στη Λευκωσία ως υποδιευθυντής στο τμήμα προμηθειών της ΕΜΕ.
• 1940 - Τα μεταλλεία κλείνουν εξ αιτίας του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Κώστας Μόντης αρχίζει να διδάσκει στην Εμπορική Σχολή που έχει ιδρύσει ο Κώστας Συλβέστρος στη Μόρφου.
• 1942 - Επιστρέφει και εγκαθίσταται στη Λευκωσία. Με συνεργάτες τον Αχιλλέα Λυμπουρίδη και τον Φοίβο Μουσουλίδη ιδρύει το Λυρικό, το πρώτο επαγγελματικό θέατρο στην Κύπρο.
  Ο Κώστας Μόντης αρραβωνιάζεται την αγαπημένη του, την 19χρονη Έρση Κωνσταντίνου, κόρη του Παντελή και της Μαρίας (το γένος Γαβριηλίδη) Κωνσταντίνου από τη Μόρφου.
• 1944 - Το Λυρικό κλείνει, και ο Κώστας Μόντης επιστρέφει στη θέση του στην Εμπορική Σχολή. Μαζί με τον Φοίβο Μουσουλίδη εκδίδει το θεατρικό και λογοτεχνικό περιοδικό Το Θέατρο (μέχρι το 1946).
• 1946 - Στις 24 Φεβρουαρίου τελείται ο γάμος του Κώστα Μόντη και της Έρσης Κώνσταντίνου στην Εκκλησία της Φανερωμένης στη Λευκωσία.
  Διορίζεται στο Κυπριακό Εμπορικό Επιμελητήριο ως εκδότης του περιοδικού The Cyprus Chamber of Commerce Journal.
  Εκδίδει την εφημερίδα Ελευθέρα Φωνή (μέχρι το 1947).
  Γέννηση του πρώτου παιδιού, του Θεόδουλου.
• 1948 - Ο Κώστας Μόντης διορίζεται συντάκτης στην εφημερίδα Έθνος.
• 1949 - Γέννηση του δεύτερου παιδιού, του Μάριου.
• 1950 - Η αδελφή του ποιητή Ελέγκω, δεύτερο παιδί της οικογένειας Θεοδούλου Μόντη, πεθαίνει από καρκίνο σε ηλικία 47 ετών.
  Ο Κώστας Μόντης διορίζεται Γενικός Γραμματέας της Εμποροβιομηχανικής Ομοσπονδίας Κύπρου.
• 1953 - Εκδίδει το Cyprus Trade Journal στα Ελληνικά και Αγγλικά.
  Γέννηση του τρίτου παιδιού, του Λέλλου.
• 1954 - Η αδελφή του ποιητή Χρυστάλλα, πέμπτο παιδί της οικογένειας, πεθαίνει από αδράνεια των εντέρων σε ηλικία 42 ετών.
• 1955 - Ο Κώστας Μόντης συμμετέχει στον Απελευθερωτικό Αγώνα του 1955-1959 ως πολιτικός καθοδηγητής των μελών της ΕΟΚΑ.
• 1956 - Γέννηση του τέταρτου και τελευταίου παιδιού, της Στάλως.
• 1961 - Ο Κώστας Μόντης διορίζεται Διευθυντής του Τουρισμού.
• 1976 - Αφυπηρετεί από τη θέση του.
• 1983 - Η αδελφή του ποιητή Ειρήνη, πρώτο παιδί της οικογένειας του Θεοδούλου και της Καλομοίρας Μόντη και σύζυγος του Κώστα Συλβέστρου, πεθαινει σε ηλικία 83 ετών.
• 2004 - Θάνατος του Κώστα Μόντη στη Λευκωσία την 1η Μαρτίου στην ηλικία των 90 ετών.

Πηγές:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
2. Κώστας Μόντης: Η επίσημη ιστοσελίδα