Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αμιγές ελληνικό χωριό της επαρχίας Λεμεσού, περί τα 18 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης της Λεμεσού.

Η Μονή είναι κτισμένη κοντά στη δυτική όχθη του ρυακιού Αργάκι της Μονής, σε μέσο υψόμετρο 70 μέτρων. Το τοπίο της περιοχής έχει μια κλίση προς τη θάλασσα που περιβρέχει το νότιο τμήμα της.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Λευκάρων (κρητίδες, μάργες και κερατόλιθοι), οι άργιλλοι του σχηματισμού Μονής, οι προσχώσεις των αναβαθμίδων, οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου και οι λάβες του πυριγενούς συμπλέγματος του Τροόδους. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ασβεστούχα εδάφη, εδάφη του σχηματισμού των Μαμωνιών, προσχωσιγενή και φαιοχώματα.

Η Μονή δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 420 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή της καλλιεργούνται τα εσπεριδοειδή, οι ελιές, τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά, οι αμυγδαλιές, οι χαρουπιές, τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά, οι αμυγδαλιές, οι χαρουπιές, τα λαχανικά (τομάτες, αγγουράκια, φασολάκια, μπάμιες και πατάτες), καθώς και λίγα λουβιά και φρουτόδεντρα (αχλαδιές, χρυσομηλιές και συκιές).

Η κτηνοτροφία είναι περιορισμένη.

Η Μονή περιλαμβάνεται στο μεγάλο αρδευτικό έργο του Νότιου Αγωγού.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, η Μονή συνδέεται στα βορειοδυτικά με το χωριό Πύργος (περί τα 2 χμ.). Συνδέεται επίσης στα νότια με τον νέο δρόμο Λευκωσίας - Λεμεσού (περί τα 2 χμ.).

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Στα νότια της Μονής, κοντά στη θάλασσα, βρίσκονται ο ομώνυμος ηλεκτροπαραγωγός σταθμός και το τσιμεντοποιείο, τα οποία όμως περιλαμβάνονται στα διοικητικά όρια του γειτονικού χωριού Πύργος.

Όπως   το γειτονικό χωριό Μοναγρούλλι   οφείλει την ονομασία του στο ότι αποτελούσε κάποτε η περιοχή του αγρό κάποιας μονής (= μοναστηριού), έτσι και η Μονή οφείλει τη δική της ονομασία στο ότι υφίστατο κάποτε εκεί ένα μοναστήρι. Σύμφωνα δε και προς την τοπική παράδοση, το μοναστήρι που υπήρχε στην περιοχή του χωριού αυτού κάποτε, ήταν αφιερωμένο στην Αγία Ζώνη. Η τοποθεσία όπου ήταν κτισμένο, κι όπου διακρίνονταν μέχρι πρόσφατα και κάποια ερείπια, θεωρείται ότι ήταν εκείνη την οποία σήμερα καταλαμβάνει το κοιμητήριο του χωριού. Το μοναστήρι έπαυσε από χρόνια πολλά να υφίσταται, όμως στην Αγία Ζώνη είναι αφιερωμένος ο σημερινός ναός του χωριού που κτίστηκε στα μέσα του 19ου αιώνα. Σ' αυτό τον ναό ο R. Gunnis (1935) σημειώνει ότι είχε προσέξει έξι εικόνες του τέλους του 17ου αιώνα που, κατά την γνώμη του, προέρχονταν από κάποια ερειπωμένη εκκλησία της περιοχής. Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει ότι είχε δει και ένα ωραίο σκαλιστό σταυρό, πιθανώς του 15ου αιώνα, αν και τα αργυρά μέρη του δεν φαίνονταν παλαιότερα του τέλους του 17ου αιώνα.

Στην περιοχή του χωριού υπάρχει προϊστορικός αρχαιολογικός χώρος που χρονολογείται στην εποχή του Χαλκού (ενώ σύμφωνα προς ένα αρχαιολόγο, τον J. R. Stewart, υφίσταται και οικισμός της Νεολιθικής περιόδου).

Ο αρχικός οικισμός φαίνεται ότι είχε δημιουργηθεί κοντά στο αναφερόμενο μοναστήρι, η δε ίδρυσή του θα πρέπει να τοποθετηθεί στα Βυζαντινά χρόνια. Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας το χωριό ήταν φέουδο, άγνωστο όμως σε ποια οικογένεια ευγενών ανήκε.